Пачатак Другой сусветнай вайны, яе прычыны і характар.

Ужо праз нядзелю пасля знікнення з палітычнай карты Чэхаславакіі ўвага нацысцкага кіраўніцтва была накіравана на Польшчу. 11 красавіка 1939 г. Гітлер зацвердзіў план ваеннага захопу Польшчы – «план Вайс» (Белы), а 28 красавіка германскае кіраўніцтва аб’явіла аб дэнансацыі абавязкаў аб ненападзенні, заключаных паміж Польшчай і Германіяй у 1934 г. Да канца жніўня 1939 г. падрыхтоўка да нападзення на Польшчу была закончана. 31 жніўня 1939 г. Гітлер падпісаў дырэктыву аб нападзенні на Польшчу.

У ноч з 31 жніўня на 1 верасня 1939 г., калі ўся «ваенная машына» Германіі была гатова да рыўка на Польшчу, германскія спецслужбы правялі правакацыйную аперацыю «Гіммлер». Пераадзетыя ў польскую форму эсэсаўцы і вязні канцэнтрацыйных лагераў, якія валодалі польскай мовай, «захапілі» радыёстанцыю ў германскім горадзе Глейвіц (цяпер польскі Глівіцэ). Непасрэдным выканаўцам аперацыі з’яўляўся штурмбанфюрэр СС А. Науйокс. Быццам бы з захопленай радыёстанцыі прагучаў зварот на польскай мове, у якім быў прызыў «аб’ядноўвацца і біць немцаў». Раніцай Гітлер звярнуўся да германскага народа і ўсю віну за развязванне ваеннага канфлікта ўсклаў на польскае кіраўніцтва.

1 верасня 1939 г. Германія абрушыла ўсю стальную моц вермахта на Польшчу. Англія і Францыя, звязаныя з Польшчай саюзнымі дагаворамі, 3 верасня 1939 г. аб’явілі вайну Германіі. У вайну ўступілі брытанскія дамініёны і калоніі Аўстралія, Новая Зеландыя, Індыя, Канада, Паўднёва-Афрыканскі Саюз. Пачалася Другая сусветная вайна.

Асноўнай прычынай вайны з’явілася абвастрэнне супярэчнасцей і барацьба паміж буйнейшымі капіталістычнымі дзяржавамі за перадзел зон уплыву, што склаліся пасля Першай сусветнай вайны. Адзін ваенна-палітычны блок дзяржаў узначальвалі фашысцкія Германія і Італія і мілітарысцкая Японія, другі – Вялікабрытанія, Францыя і ЗША.

У савецкай гістарыяграфіі сцвярджалася, што Другая сусветная вайна, якая пачалася як вайна паміж дзвюма групоўкамі імперыялістычных дзяржаў за новы перадзел свету, насіла спачатку захопніцкі, імперыялістычны характар для правячых колаў усіх імперыялістычных дзяржаў з элементамі справядлівай вайны для народаў, якія сталі ахвярамі агрэсіі (Польшча, Кітай і інш.); што паступова справядлівы для народаў-ахвяр агрэсіі характар вайны ўзмацняўся; што з нападзеннем Германіі на СССР уся вайна з боку антыгітлераўскай кааліцыі стала справядлівай, вызваленчай. У сучаснай гістарыяграфіі іншы раз сцвярджаецца, што незалежна ад суб’ектыўных мэт «уміратворцаў» Англіі, Францыі і іншых краін і стаяўшых за імі ўплывовых палітычных і ваенных колаў, для якіх гітлераўскі фашызм быў зручнай зброяй для барацьбы з камунізмам, гэтая вайна для народаў і урадаў Польшчы, Англіі, Францыі і іншых ахвяр германскай агрэсіі была справядлівай з самага пачатку. Размова ішла не проста аб тэрытарыяльным перадзеле свету, перш-наперш калоній, як у Першую сусветную вайну. На гэты раз размова ішла аб незалежным існаванні і Польшчы, і Англіі, і Францыі, і іншых краін, якія гітлераўская Германія планіравала заваяваць і парабаваць.

У апошні час з’явіліся публікацыі былога афіцэра савецкай ваеннай разведкі, здрадніка Суворава (Рэзуна) «Ледакол», «Последняя республика (Почему Советский Союз проиграл вторую мировую войну)», у якіх зроблена спроба шляхам выкарыстання недаставерных крыніц (дакументаў) і падтасовак абвінаваціць савецкае кіраўніцтва і асабіста І.В. Сталіна ў развязванні Другой сусветнай вайны. З вялікай асалодай гэту фальшыўку тыражыруюць купленыя за грошы Захада некаторыя гісторыкі, публіцысты і журналісты з некаторых расійскіх сродкаў масавай інфармацыі. Мэта – дыскрэдытацыя сацыялізма як грамадска-палітычнай сістэмы: аказваецца, што Другую сусветную вайну развязаў не капіталізм, а сацыялізм… Чаму толькі не дадумаліся абвінаваціць сацыялізм у развязванні Першай сусветнай вайны?

Каб даказаць тое, што СССР развязаў Другую сусветную вайну, трэба адказаць па меншай меры на тры пытанні. Першае, наяўнасць палітычнага рашэння вышэйшага кіраўніцтва СССР (ЦК ВКП(б) і СНК СССР) аб развязванні Другой сусветнай вайны. Такіх дакументаў ніхто з гісторыкаў, палітыкаў і публіцыстаў не знайшоў, бо рашэнне аб развязванні вайны савецкім кіраўніцтвам ніколі не прымалася. Другое, наяўнасць адобранага і зацверджанага вышэйшым кіраўніцтвам СССР плана вядзення вайны. Любая краіна, якая пачынае вайну, мае план яе вядзення. Такога плана СССР аб пачатку і вядзенні Другой сусветнай вайны таксама няма. Трэцяе, наяўнасць плана перавода эканомікі на ваенны лад (мілітарызацыі эканомікі). Такога плана напярэдадні сусветнай вайны ў СССР не было. Ён з’явіўся толькі пасля нападу на СССР фашысцкай Германіі.

Значыць, няма ніякіх дакументаў, якія б сведчылі аб падрыхтоўцы СССР да развязвання сусветнай вайны. Тым больш, дакладна вядома, што Другую сусветную вайну развязаў капіталізм, яго самы агрэсіўны авангард – Германія, Італія, Японія.

Баявых дзеянняў і неабходнай дапамогі Польшчы ўсе краіны, якія аб’явілі вайну Германіі, не распачалі. Нагадаем, што французская армія павінна была на 15 дзень пасля нападу Германіі на Польшчу перайсці ў наступленне. Ваенныя магчымасці Англіі і Францыі па недапушчэнню германскай агрэсіі былі больш чым значныя. Разам з Польшчай яны мелі: 172 дывізіі, каля 4 000 танкаў, звыш 7 600 самалётаў, да 36 000 гармат і мінамётаў. Германія мела толькі 103 дывізіі, 3 200 танкаў, звыш 4 000 самалётаў і 26 000 гармат і мінамётаў. Як бачна пры рашучасці саюзнікаў іх удар на захадзе мог бы карэнным чынам змяніць ход ваенных падзей. У гэтай сувязі начальнік штаба аператыўнага кіраўніцтва ўзброеных сіл Германіі генерал-палкоўнік А. Йодль на Нюрнбергскім працэсе заявіў: «…если мы еще в 1939 г. не потерпели поражения, то это только потому, что примерно 110 французских и английских дивизий, стоявших во время нашей войны с Польшей на Западе против 23 германских дивизий, оставались совершенно бездеятельными».

Польскае кіраўніцтва спачатку паверыла, што з уступленнем у вайну брытанскія і французскія саюзнікі распачнуць выконваць свае абавязкі. Насельніцтва Польшчы з энтузіязмам сустрэла вестку аб рашэннях Англіі і Францыі ўступіць у вайну, грамадскасць разлічвала, што саюзнікі выканаюць свае абавязкі. Перш за ўсё патрабавалася неадкладная падтрымка авіяцыяй. Але час ішоў, а саюзная авіяцыя ў польскім небе так і не з’явілася.

Германскія войскі ў складзе двух армій «Поўнач» і «Поўдзень,» якія абрушыліся на Польшчу, налічвалі 1,6 млн. чалавек, 2 800 танкаў, 2 000 самалётаў, звыш 100 караблёў, каля 6 000 гармат і мінамётаў, якія былі аб’яднаныя ў 62 дывізіі, у тым ліку 7 танкавых і 4 матарызаваных. Ім процістаялі шэсць польскіх армій: «Модлін», «Паможэ», «Познань», «Лодзь», «Кракаў», «Карпаты», якія былі разгорнуты на мяжы з Германіяй і адна армія «Прусы» – ў тыле, дзве аператыўныя групы: «Нарэў», «Вышкуў» і група «Піскор». Польскія войскі налічвалі каля I млн. чалавек, 870 танкаў і танкетак, 4 300 гармат, 407 самалётаў і 13 ваенных караблёў, аб’яднаныя ў 39 дывізій: 16 кавалерыйскіх, 2 бронематарызаваныя і 3 горнастралковыя брыгады. Як бачна, суадносіны сіл былі на баку немцаў: па пяхоце – 1,8: 1, па артылерыі – 3: 1, па танках – 4: 1, па авіяцыі – 5: 1. Да таго ж польскае камандаванне не паспела закончыць мабілізацыю і разгортванне арміі. Калі немцы мелі ў поўнай гатоўнасці 95% сваіх сіл, то палякі – каля 49%.

Нягледзячы на мужнае супраціўленне польскіх салдат і афіцэраў, германская армія, валодаючы вялікай ваеннай перавагай акупіравала да 16 верасня большую частку тэрыторыі Польшчы і выйшла на «лінію Керзана» – прыкладную мяжу рассялення палякаў, з аднаго боку, і украінцаў і беларусаў з другога, якая была вызначана Парыжскай мірнай канферэнцыяй яшчэ ў 1919 г. Польскі урад 16 верасня пакінуў краіну, эмігрыраваўшы ў Румынію, а затым у Лондан. Многія польскія патрыёты, якія засталіся вернымі прысязе, працягвалі змагацца, выконваючы свой вайсковы абавязак. Асабліва гераічна змагаліся абаронцы Варшавы, якія толькі 27 верасня капітулявалі. Агульнае становішча польскіх войск аказалася катастрафічным. У другой палове верасня польскай арміі як арганізаванага цэлага ўжо не існавала. Страты польскай арміі былі значнымі. Загінула каля 65 тыс. воінаў, прыкладна 140 тыс. былі паранены, у германскім палоне аказалася каля 400 тыс. польскіх салдат і афіцэраў, у тым ліку 70 тыс. беларусаў.

У ходзе польскай кампаніі значнымі былі і германскія страты, якія склалі 16,4 тыс. забітымі, 27,6 тыс. параненымі, было знішчана 933 танкі і бронемашыны, 6 046 аўтамабіляў, 360 гармат і мінамётаў, каля 60 самалётаў. Некаторыя аналітыкі лічаць, што вынікі германскіх страт надоўга затрымалі пачатак германскага наступлення на Францыю.

Дата добавления: 2015-10-24