M.Bulatovo
Kherytka zhyvotna
Detizdat ck vlksm 1936
Perevodo kerdja A. Svetlovo
Guruvny i guruvoro
E Lysuxate sys pjostro guruvoro.
Koli guruvoro sys drevan tykno, jov pija Lysuxakiro thud i psirdja pashyl kher.
Koli guruvoro nabut vybarija i vysyklyja te xal e chjar, xulany tradyja guruvores khetane Lysuxasa dre felda. Dre felda sys ryzha, parne i pjostra guruvnja.
Guruvoro psirdja e bare guruvnenca, xaja chjar i ottradyja por’jasa math’en.
Ke bel’vel’ rakhibnar’ja tradyne len pre vavir shteto. Guruvnenge prigyjape te dzhjan pirdal reka. Reka sys naxor, i guruvnja pirigyne pirdal late. A guruvoro terdo sys pro brego i darandyja te dzhjal dro pany. Lysuxa na kam’ja te dzhjal bi peskire guruvoreskiro, ne joj khinyja te terdjol i gyja pirdal reka. A guruvoro usa terdo sys pro brego i tanges dyja godla.
Koli Lysuxa khetane vavre guruvenca otgyja dur e rekatyr guruvoro chjurdyjape dro pany i syges piriprastandyja pre vavir brego. Adjake jov doprastandyja ko guruvnja i gyja khetane lenca.
Balychny
Zlokosa (utro) balychny vygyja pre greda. Pal late vyprastandyne tykne balychjore. Balychny psirdja pre greda, xaja chjar i xrjukindja, a balychjore ganadepe dre phuv.
Balychjore lathne bari luzha i lyne dre late te kupinenpe. Luzha sys melaly, i balychjore zamakhlepe. Angil adava jone sys rozovonenca, a akana achne buronenca. Rozovonenca lende achnepe ekh o nakha.
Dro pashdyves javne dzhjuvlja, save psirna pale balychende, vymorde balychjoren i thode lenge koryto xabnasa. Balychjore terdyne pashyl koryto i lyne te xan adjake, sos sys shundlo lengiro chjavkima. Na sys tol’ko ekhe balychjores – samone kurnosones. Jov neves uprastandyja dre luzha te kupinelpe.
Dzhjuvly vytradyja balychjores luzhatyr, vymordja vavir molo i pritradyja ko koryto. Ne dre koryto nichi na sys – saro vyxane vavre balychjore.
Adjake i prigyjape samone kurnosoneske balychjoreske tol’ko te polizhynel chjuchjo (pusto) koryto.
Graj
Grasnjate lynaskiro bijandyja ryzho khuroro. Khurores prokharde Ryzhykosa. Koma (griva) Ryzhykoste sys nadlengo, pori adjake zhe nadlengo, a gera dlenga i sane.
Ryzhyko saro vremjo psirdja nadur e datyr. Joj obsung’ja les i xarudja ushtesa.
Angil Ryzhyko pija dakiro thud chjuchendyr, a duredyr vysyklyja te xal e chjar, ne vykedyja samo kovly. Adjake prodzhindja Ryzhyko sari osen’.
Jav’ja zima, vypyja iv. I greda (dvore), i kryshy, i gasy, - saro ach’ja parnesa i gladkonesa. Urdena garade dre shtala i doresne shlyty. Manush, savo psirela pale grende, vylydzhija gren i lyja len te del andre. Dyja andre jov dre shlyta i Ryzhykoskir’ja da. Pro shlyty thode kuvshiny thudesa i lydzhine dro foro. Ryzhyko prastandyja pashyl peskire date i dykh’ja piro strony. Bolybnastyr dykh’ja kham i saro blestindja tel leste – i feldy, i droma, i jolki, uchjakirde ivesa. A krajoskire dromestyr beshto sys korako i shundles dyja godla.
Oleni
Dur pro severo, mashkir bare ivitka feldy, dzhiena severna manusha – chjukchi.
Kherore lende kerde sy olen’jone cypendyr. Postyna, tyraxa i ferloti chjukchi syvena tozhe olen’jone cypendyr. Xana jone olen’jo mas, pre olenende tradena i pre oxota.
Chjukchi rakhena peskire olenen.
Oleni razganavena iv i xana moxo, savo bar’jola telo iv.
Dre ekh chjukotsko gav sys but oleni, i sygo jone shane saro moxo. Chjaraiben lenge na lyja te uxtyl, i jone lyne te shutjon.
Phure manusha phendle:
-Trebine te pirilodes pre vavir shteto, a to adaj olenenge nane so te xas.
Chjukchi dyne andre olenen dro lokhe shlyty – narty, thode pre lende peskire kherore – chjumy i ch’javoren i, gyne dro drom.
Tradyne dyves, duj dyvesa, trin dyvesa, lathne shteto, kaj barija kuch moxo, terdyne. Adaj chjukchi thode chjumy i lyne te rakhen olenen.
Oleni xanas moxo i chaljonas i adalestyr achne blestjashjonenca, thulenca. Otdzhidyne oleni.
Verbljudy
Ekhvar manusha thode pre verbljudende gone hlopkosa i tradyne dro foro. Khetane verbljudenca lyne ekhe gres.
Foro sys dur. Drom gyja pirdal pustynja. Dre pustynja na sys ni pany, ni vesh, ekh xachkirdo praxo.
Verbljudy gyne ekh pal ekheste tixone shagosa, a angil gyja samo baro i god’varo verbljudo – lengiro lydzjaibnari.
Graj obtradelas verbljuden, ne ponabut khinyja i lyja te otachel. A verbljudy gyne rovnone shagosa i na khinyne.
Dro pashdrom dre pustynja gazdyjape zoraly balval. Balval gazdyja xachkirdo praxo. Praxo krencyndjape i saro zauchjakirdja pesa. Manusha zarikirde verbljuden i zathode len te pasjon. Kokore jone pasine pashyl verbljudende.
Balval pirijachja te phurdel, verbljudy gazdynepe, i gyne dro drom, syr i garydyr, a graj vymardjape zor’jatyr i gyja khines palal.
Oslo
Bichjade ch’javores te otlydzhjal dro foro duj gone phabenca. Ch’javoreske dyne oslos. Jov pirichjurdyja gone pirdal osloskiro dumo, a kokoro gyja pashyl.
Oslo gyja piro dromoro, a ch’javoro gyja pashyl i bagandja gilja.
Ekhatyr oslo terdyja. Ch’javoro lyja te podtradel les, ne oslo na kam’ja te dzhjal. Jov zmek’ja shero, shevelindja dlengone kanenca i terdo sys pre ekh shteto.
Ch’javoro dyja godla pre osloste, mardja les e ranjasa i tradyja les paluestyr. A oslo sa terdo i terdo.
Lyja te zmekelpe e rat. Ch’javoro khinyja, bestja pro bar i zarundja. Ekhatyr oslo zashevelindja kanenca i gyja angil.
Pro palatuno drom oslo na nartysalyja, gyja shukar, a ch’javoro beshto sys pre leste uklisto.
Bakre i dzhjukela
Tradyne rakhibnar’ja bakren dre felda. Khetane rakhibnar’enca gyne dzhjukela. Bakre sys but. Angil gyja baro bakro zakhude rogenca i krencone balenca.
Piro drom bakre gyne shukar. A javne dre felda, poxane chjar, chjalyne i lyne te rosprastanpe dre sare strony. Rakhibnar’ja prastandyne pale bakrende, kamne te skeden len, ne bakre na shundlepe. Rakhibnar’ja kharde dzhjuklen. Dzhjukela lyne te chjurdenpe pre bakrende, save otprastandyne i zorales bashne pre lende. Bakre darandyne dzhjuklendyr i prastandyne sygydyr dre felda.
Pre rat rakhibnar’ja achnepe dre felda. Jone rozlydzhine jag, beshte sys pashyl jag, xane i rakirde mashkir peste. Pashyl lende pashle sys dzhjukela.
Dre pashrat podchjordjape ko bakre ruv, kam’ja te utyrdel bakres. Ruv gyja chjoraxanes. Ne dzhjukela ushundle les, chjurdynepe, shundles zabashne i protradyne ruves.
Дата добавления: 2015-12-01; просмотров: 24 | Нарушение авторских прав