Деникинцаш сов дукха бар. Никъ бехка кхийра цар цун. Микаил

юхасецар. ЦӀаьхха мелделар цун кулгаш, Ӏоежар бера топ. ЦӀии

кӀежаш Ӏодоладелар цун къамаргах. Букъ юхатехар цо картах;

Ӏо ца вожа гӀертар из. Цхьабакъда, хӀанз дегӀ хьаллоацалуш

дацар цун когаш. Кхоачаш из гора а вахале, тӀакхаьчар цунна

деникинцаш. Цхьанне картах дӀатӀатоӀавир из, дегӀах гебагӀа

чакхбаьккха. Наькха тӀа ӀотӀаоллабелар Микаила корта, Ӏоежар

кий. Салтечо катехха юхабаьккхар геоагӀа. Микаил гӀарссе вежар,

чӀоаггӀа юхь лаьтта 1о а кхеташ. Цун кий хьакха, ший топа

гебагӀа цӀенбир салтечо.

— Хьадел, цӀерал кхоссаргбар вай ер бӀехал, — аьлар цо,

Топ карта юхе д1а а оттаяь.

Виъне, айваь, водавир цар веннав е дийна ва ховш воаца

Микаил. Кхесса доагаш латтача цӀагӀа чувахийтар корах. Цул

тӀехьагӀа шоай кулгаш, цӀендеш барзкъех 1о а теха шортта

араболабелар уж Боскара коара. ЦӀаьхха чӀоаггӀа тата даьлар,

«гарт» аьнна цар дегаш тохадолийташ. Берригаш иккха юхахьа-

жар уж. Уж сов кхерабала безаш хӀама дацар: Боскара цӀен

тхов бар из, каг а бенна, чубаха. ЦӀеча кӀормацнй гурмат яьр-

жар сигала. Микаил велар. Цун новкъосташта хӀама хацар.

ХӀанз-хӀанз из юхакхачарга дог доахар цар. Иоалаш яцар моас-

тагӀий пулемет. Ераш шоаш а бацар топ кхоссаш. ЛадувгӀаш

багӀар уж.

ХӀанз юрта кӀезиг-дукха сатем эттабар. Наггахьа мара топ

ялацар. ЦӀераш яр йоагаш дӀахьаж-хьажача оагӀорахьа. Царна

гонахьа хьувзар деникинцаш: цаӀаш хайша багӀар, вожаш ура-

латтар, кхоалагӀбараша дахча тӀакхухьар. СалаӀа, пхьор даа

кийчлуш бар моастагӀий. Юрт царга яр.

Микаил вагӀацар. Шоай садуаш бар цун новкъостий, из дага-

воаллаш. Шахбулатах оагӀув а теха, тхьайса вагӀар Ражип. Вожаш

берригаш сомабар. Иист ца хулаш, вӀаший бӀара ца хьо-

жаш багӀар уж цу баьдеча шийлача подвала чу.

— Тамаш я-кх дийна вале, — юххера йистхилар Асхьаб.

— ХӀанз лаха а мишта лохаргва из. — доккха садаьккхар

Шахбулата. — Нагахьа санна чов а яь дӀаваха ца могаш цхьа-

Нахьа из улле а даьра ях аз-м. Юрт йоккха ма йий, хьанна хов,

из мичав, малагӀча оагӀорахьа вахав.

— Вай а... хӀанз дахача бакъахьа да, — аьлар Асхьаба. —

Кхы цунга ца а хьежаш. Бийса кӀоарга яхай. КӀезигагӀа дале

А, кхо сахьат даьнна хургда из ваха. Дийна валаре, юхавена

- хургвар.

— ДӀадаха деза вай, — аьлар Руслана а, цар дувцар ше

кхетадича санна. — Деникинцаш тийнаб. Цудухьа хӀанз цар

15 С. И. Чаккяёв 225

цӀерашта юхе а ца гӀерташ, вай дӀадолалойя, кхы 1а яха теркал

Ца де а мег вай. Царна сенах хов, вай шоай нах да е наьха да.

Баьде ма йий вайна.

— Хьо бакълув, — аьлар Асхьаба. — Ца1-м да: д1а пулемета

юхе багӀарех чӀоагӀа лорадала деза вай. Царна гойя — довргда

Шедар.

ГӀайттар уж. Ражип сомаваьккхар Шахбулата. Подвала чура

ара а баьнна, цхьацца воалаш, шортта, гӀар-тата доацаш, цӀен

тӀехьашка баьлар уж. Асхьаб хьалха а волаш дӀаболабелар беша

гӀолла. Наькъа йисте кхаьчача, цӀаьхха улицагӀа хьавоагӀа-

ча цхьан сага тӀанийсбелар уж. Саг сецар. Сайцар ераш а.

— Шо малаш да? — хаьттар саго.

— Хьона мала везар? — хаттара духьал хаттар дир Руслана.

— Кравцов.

— Кравцови? Из цигахьа хила веза хьона, — гаьна йоаццаш

йоагача цӀергахьа кулг дӀалостадир Руслана.

Деникинец дӀавахар. Ӏехавелар из, Руслана майрра шийца

юха къамаьл дарах. ХӀаьта акхар доккха садаьккхар. Юха а

болабелар уж. Когаш дӀадетталора цар, гора ухар. Атта дацар

баьдеча бус беша гӀолла ваха. Къаьстта хала воагӀар Руслан.

ПӀелгий юхьиг мара Ӏоловзалуш бацар цун топ кхийтта ког.

Човно чӀоаггӀа лазар дора. Кхы саг духьал ца кхеташ, хьовзам

ца хулаш ТӀохар коа кхаьчар уж. ЦӀен ниӀ йийлла латтар. Цу*

гӀулакхах цецваьлар Тухан. Ший новкъосташта бӀара а хьажа,

цӀагӀа чуведар из. Чехкка юхааравера.

— Ц1аг1а-м саг вац, — аьлар цо. Шерра дийлла дар цун

бӀаргаш. Шоана хой укхаза фу хиннад, яхаш, хетташ санна хетар

цо. — Дохадаь да цхьа кор а, — тӀатехар цо.

— ДӀабаха хургба уж, — аьлар Асхьаба.

Сабардел, ладувгӀал? — дийхар Шахбулата. Вожаш сайцар.

— Хозий шоана?

Берригаш бешагахьа дӀабийрзар уж, цхьа тата хеза. Цига саг

вар. Лоралуш, шортта дӀатӀаболабелар уж цунна. Тухан цӀаьх-

ха, дӀахьалха а иккха, дӀатӀаведар беша воаллача сага. Из вар

цун да ТӀох.

— ХӀа, хьо ва из, — аьлар ТӀоха, воӀ бӀаргавайча. — Гой,

хьа йишеи вошеи дӀадолла каш доаккхаш воалл со.

Тухана новкъосташкахьа вӀалла дӀа а хьажанзар из. Гонашка

кхаччалца мара кӀоарга бацар цо баьккха кӀоаг. Бел лаьттах 1о-

чутоӀайир ТӀоха, хьалтессар цхьан бе йоллал йост. ТӀаккха юхасецар.

Ший лазача юкъа т1а оттадир цо цхьа кулг. КӀоага юххе

ферта т1а ухкар Алхастеи Дебийи декъий. КӀеж мо доккха т1а-

дамаш Ӏодоладелар Тухана бӀаргех. Цхьаккха хӀама хаттанзар цо.

даьга. КӀоага чу Ӏочу а ваьнна, бел хьаийцар цо цунгара.

Кхы а белаш а ена, Асхьаба а, Шахбулата а, Ражипа а д!а-

айтта, чехкка каш даьккхар. Цхьан юххе Ӏочубехкар Алхасти

Дебеи. Цул тӀехьагӀа, йост тӀахьакха, боккха боарз бир. Диц-

даланзар чурташ а: царна меттел ши бекъилг бегӀар Асхьаба.

Дата добавления: 2015-11-30