Дені сау, өзі келіскен адамға тері ішіне науқастың сарысуын енгізеді. 12-24 сағаттан соң осы жерге күмәнді аллергенді енгізіп, 15-30 минуттан соң серпіліс нәтижесін көреді. Науқас сарысуындағы IgE сау адамның терісінің мес жасушасындағы Fc-рецепторға жабысады. Осы жерге аллергенді енгізгенде, аллерген мес жасушасының бетіндегі IgE-нің Fab фрагментімен байланысып мес жасушасының дегрануляциясына әкеледі, қабыну серпілісінің пайда болуына ықпал етеді.
Иммунды ферменттік талдау жалпы IgE деңгейін бағалау және арнайы IgE деңгейін анықтау үшін қолданады.
Әдістің қағидасы. Зерттелетін аллергенді қатты фазамен (қағаз дискісі, активтелген полимер және т.б.) байланыстырады. Науқастың қан сарысуын қосқан кезде сарысуда берілген антиген-антиденелермен байланысады. Байланыспаған IgE-ден жуғаннан кейін IgЕ қарсы флюорохроммен (хрен пероксидазасы) белгіленген антиденелерді қосады. Кешеннің түзілуі болады: аллерген, IgE және IgE қарсы антидене. Байланыспаған антиденелерді алып тастайды. Байланысқан арнайы IgE деңгейін жарқырау қарқындығымен анықтайды.
Шелли әдісі (тікелей және тікелей емес) мес жасушаларына, базофилдерге бекітілген және олардың дегрануляциясын шақыратын аллергенге арнайы IgE анықтау үшін қолданады.
Тікелей емес әдістің қағидасы науқастың қан сарысуы және арнайы аллергендердің байланысуы нәтижесінде мес жасушалары мен базофилдердің морфологиялық өзгерістерінің зерттеуіне негізделген. Басқа жасушалардан айыр үшін бейтарап қызыл бояу базофил түйіршіктерін өзгеше қоңыр-қызыл түске бояйды. Микроскопта бұл серпілістің иммерсиялық жүйесі арқылы көруге болады. Өзгермеген базофилдер дөңгелек пішінді, боялған түйіршіктер жасуша ішінде орналасады. Оң серпілісі жасушалардың деформациясымен, жалғанаяқтардың пайда болуымен, түйіршіктердің күшті қозғалғыштығымен және сирек жағдайда – түйіршіктердің жасушаны жарып шығуымен көрінеді. Сынақ және бақылау препараттарында 40 жуық базофилдер бар, одан морфологиясы өзгерген жасушалардың пайызын есептейді.
Тікелей сынама аллергиялық ауруы бар науқастардың шеткі қанында арнайы аллергендермен байланысқан базофилдердің морфологиялық өзгерістерінің зерттеуіне негізделген. Серпіліс тікелей емес әдісі сияқты бағаланады.
В.А.Фрадкин бойынша (1985) нейтрофилдердің зақымдану көрсеткіші – НЗК сынамасы кеңінен қолданады. НЗК әр түрлі ауруларда қолданылады: көптеген жұқпалы, аутоиммундық, аллергияның І және IV түрлерінде.
Берілген сынама нейтрофилдерге жабысқан немесе айналымдағы циркулирленген антиденелерді немесе иммунды кешендерді анықтайды, бірақ аллергиялық жағдайларды емес: нефтрофилдердің бетінде IgG Fc-фрагментіне және С3 арналған рецепторлардың болуына, антиген мен антидененің жабысуына және комплементің бекітілуіне байланысты иммундық кешендердің фагоцитоздайтын нейтрофилдердің белсенденуі болады. Соған байланысты НЗК жоғары көрсеткіштері иммунды кешен ауруларында – жоғары сезімталдықтың ІІІ түрінде байқалады.
НЗК сынамасын жүргізу сынамасы. Әр лункаға зауытта дайындалған белгілі аллерген көлемін енгізеді (1:100 қоспасында), бір лунка бақылау ретінде қолданады (физиологиялық ерітінді). Зерттелетін науқастың әр түрлі лейкоцитарлы концентратпен жүктейді. Плашканы лункамен термостатқа орналастырады. Инкубациядан кейін әр лункаға 1 тамшыдан 0,1% акридин қызғылт сары ерітіндісін қосады. Әр лунканың құрамын майсыз заттық әйнекке ауыстырып, оларды кезектесіп белгілейді. Герметикалық (саңылаусыз) ылғалды камерада жабынды әйнекпен жауып, дайындалған микропрепараттарды мұздатқышқа 16-18 сағатқа орналастырады. Тікелей емес иммунды флуоресценттік әдіспен қараңғы алаңда жасушалардың есебі жүргізіледі: зақымдалған нейтрофилдер санын және зақымдану дәрежесін есептейді, ол өзгермеген жасушалар санына пайыздық арақатынаспен көрінеді. Бақылауда жасушалардың зақымдану дәрежесі (физ.ерітіндімен) жоғары (16% және одан жоғары) болған жағдайда, нейтрофилдер мембранасының арнайы емес тұрақсыздығы орын алады, ол емнің тактикасына міндетті түрде әсер етеді. Талдаудың интерпретациясын, көбінесе дәрігер аллергологтар жүргізеді.
Балалардағы иммунологиялық көрсеткіштердің ерекшеліктері
Өмірдің алғашқы жылдарында нәрестенің иммундық жүйенің жағдайы жоғары қозғалғыштықпен сипатталады. Бала туылған кезде қанында физиологиялық лейкоцитоз – 12-15х109/л байқалады. Кейін лейкоциттер саны төмендейді, лимфоциттердің пайыздық құрамы көбейеді (барлық жасушалардың көбісі лимфоциттердің 35%-і құрайды), түйіршіктердің саны төмендейді. Жасушалардың динамикасын көрсететін қисық арасындағы бірінші қиылысу – 4-5 жаста лимфоциттердің меншікті салмағының төмендеуі және нефтрофилдердің көбеюі болады.
Дені сау баланың өзіне тән иммундық жағдайы болады. Кіші жастағы балаларда қандағы лимфоциттердің абсолюттік және салыстырмалы саны ересек адамдарға қарағанда, екі есе жоғары. Осындай лимфоциттердің салыстырмалы санының пайызы лейкоциттердің жалпы санынан 63-69% құрайды. Ал абсолюттік 1,75-3,09х109/л тең. 12-14 жастағы балаларда лимфоциттер саны ересектер санына жуықтайды және әрі қарай шамалы өзгереді.
Жалпы лимфоциттер санының жартысын Т-жасушалар құрайды, Т-лимфоциттер (CD3+) саны салыстырмалы мөлшері 42-68%-ға, нәрестелердің кіндік қанында 1,5 есе төмендеген, бірақ бірінші айының соңында Т-лимфоциттердің саны көбейеді. Жоғары лейкоцитозды ескере отырып, Т-лимфоциттердің абсолюттік мөлшері өзгермейді.
Барлық Т-лимфоциттердің 60%-ы хелперлік қызметі бар жасушалар құрайды және 15%-ын Т-киллер/супрессорлар құрайды. Алты жасқа дейінгі балаларда жалпы лимфоциттер санынан Т-хелпер (CD4+) 30-40%-ын және Т-киллер/супрессор (CD8+) 25-32%-ын құрайды, ал абсолюттік көрсеткіші (1,02-1,84х109/л және 0,81-1,52х109/л) тең. 12-14 жаста бұл көрсеткіш ересектер көрсеткішіне сәйкес келеді.
Өмірдің алғашқы жылдарында В-лимфоциттердің (CD20+) салыстырмалы саны қанда біршама төмендеген 21-28%, ал абсолюттік мөлшері едәуір жоғары (0,74-1,33), ересектерге қарағанда.
Жаңа туған нәрестелерде анасынан алынған IgG арқасында пассивті иммунитет басым болады, бірақ өмірдің бірінші айларында антиденелерді өзі түзе бастайды. Өмірдің алғашқы жылдарында баланың қанында IgM, IgG иммуноглобулин кластарының мөлшері жоғарылайды, кейін мөлшері біршама ғана өзгереді. Жаңа туған баланың кіндік қанында IgM және IgG, ал IgA және IgE сирек анықталады.
Нәрестенің қан сарысуындағы IgM мөлшері ересек адамдардың деңгейін 10%-ын (0,43 г/л) құрайды. 1-3-ші айдан кейін 60-65%-ке дейін көбейеді, 1-2 жаста ересек адамның деңгейіне (1,08-1,2 г/л) жетеді. Бірақ бұл жаста оның маңызды тербелістері болуы мүмкін. 6-9 жастағы дені сау балалардың көбесінде жалпы IgM деңгейі тұрақтанып, ересек адамдардың деңгейіне жетеді.
Нәрестенің қан сарысуындағы IgG мөлшері ересек адамдардың мөлшеріне сәйкес, бірақ 1-2 айдан кейін бастапқы деңгейінен 30-40% дейін азаяды (5,0-7,5 г/л). Содан соң ол біртіндеп көбейеді, 6-шы айында 45%, 8-10 айында 62%, 6 жаста 90% (10,8-11,0 г/л), тек 9-12 жаста ғана ересек адамдардың деңгейіне (5,4-16,1 г/л) жетеді. IgG деңгейінің қалыптыдан ауытқуы иммундық жүйенің жағдайын көрсетеді және қауіпті аурудың себепшісі болуы мүмкін.
Нәрестенің қанындағы сарысулық IgA өмірдің алғашқы айларында болмайды. Біртіндеп оның мөлшері көбейеді, ол өмірдің бірінші жылының аяғында ересек кезіндегі осы нәруыз деңгейінің 1% (0,06г/л) құрайды. 1-3 айында ол әдетте 14% құрайды; 4-5 айында - 28%, 8-24 айында - 40%, 6 жаста 65% (1,16-1,25г/л); 9 жаста - 75% (1,45-1,56г/л); 12-13 жаста 90-100% (0,9-4,5г/л) ересек адамның деңгейінен (15-45 жас).
Секреторлық IgA және SC секреторлық фрагменті жаңа туған нәрестелерде болмайды, ол тек нәрестенің сөлінде өмірінің алғашқы 3-ші айында анықталады. Сондықтан балаларда жергілікті иммунитеттің жеткіліксіздігі кездеседі. Бірақ нәресте секреторлық IgA ана сүті арқылы алады, ол көптеген микроағзалардан шырыты қабатын қорғау үшін жергілікті иммунитетті туғызады. Жергілікті иммунитеттің толық қалыптасуы 10-12 жасында аяқталады.
Бір жасқа дейінгі балалардың қан сарысуындағы IgE қалыпты мөлшерінің жиынтығы 3,5-4,0 МЕ/мл ден аспайды.
Балаларда иммундық жүйесінің қалыптасуы кезінде критикалық ауысу кезеңдері болады.
Құрсақішілік критикалық кезең жүктіліктің 8-12 аптасы болып табылады. Бұл кезде иммундық жүйе мүшелерінің және жасушаларының дифференциялануы болады.
Бірінші критикалық кезең – нәрестенің туғаннан кейінгі алғашқы күндері. Бұл кезде нәресте ағзасы көптеген антигендермен кездеседі, Т- және В-лимфоциттердің функционалдық дисбалансы байқалады және тек IgМ түзіледі. Фагоциттердің функционалдық белсенділік күшінің әлсіз болуы нәтижесінде антигендердің процессингі төмендейді. Бұл кезеңге ағзаның шартты-патогенді грамтеріс флораларына, герпес вирустарына, цитомегаловирустарға резистенттілігінің төмендеуі байқалады және жайылмалы қабыну үрдістеріне (сепсистік жағдайлар) бейім болады.
Екінші критикалық кезең – нәресте өмірінің 3-6 айларына сәйкес келеді. Бұл кезеңде анасынан берілген антиденелердің ыдырауы нәтижесінде пассивтік гуморалдық иммунитеттің нашарлауы. Көптеген антигендерге IgM басым түзілуімен біріншілік иммундық жауап дамиды. Иммундық жауаптың бұл түрі тұрақты иммунитетті тудырмайды. Балалар парагрипп вирустарына, аденовирустарға (пневмония, бронхиолиттерге) сезімтал болып келеді. Бұл кезеңде тұқымқуалаушылық иммундық тапшылықтар кездеседі.
Үшінші критикалық кезең – нәресте өмірінің екінші жылында байқалады. Көптеген антигендерге IgM түзілісі IgG түзілуіне ауысады. Бұл кезде IgG1 және IgG3 топшаларын түзетін В-лимфоциттердің клондары дифференцияланады. Осы кезеңге иммундық кешен және аутоиммундық аурулардың дамуы тән. Балалар қайталама вирустық және микробтық-қабыну ауруларына бейім болады.
Төртінші кезең – өмірдің 4-6-шы жылдары. Бұл кезде қанның формалық элементтерінің екінші реттік қиылысуы болады. IgM және IgG деңгейі ересек адамдардың көрсеткіштеріне сәйкес келеді. Бірақ сарысулық IgA деңгейі әлі төмен, ал қандағы IgE деңгейі өте жоғары болады. Осы жаста балаларда атопиялық, паразитарлық және иммундық кешен аурулары жиі кездеседі. Көптеген созылмалы аурулар дамиды.
Бесінші критикалық кезең – жасөспірімдік кезең. Бұл кезеңде жыныс гормондарының өндірілуінің жоғарылауы жасушалық иммунитеттің тежелуіне әкеледі, нәтижесінде созылмалы қабыну, аутоиммундық және вирустық аурулардың өршуіне әкеледі.
Дата добавления: 2015-11-30; просмотров: 141 | Нарушение авторских прав