Хусусияти андозбандї њангоми иљроиши Созишнома оид ба таќсими мањсулот.

Бо маќсади инкишофи истифодабарии сарватњои зеризаминї, муќаррар намудани асосњои њуќуќии бавуљудоии муносибатњо дар раванди сармоягузории ватанї ва хориљї, барои кофтуков, тадќиќ ва дарёфти ашёи хоми менералї дар худуди ЉТ аз љумла дар њудуди махсус минтаќаи озоди иќтисодїи созишнома оид ба таќсими мањсулот(СТМ) баста мешавад. Созишномаи таќсими мањсулот чунин муоњидае мебошад, ки мутобиќи он Љумњурии Тољикистон њуќуќи истиснои кофтуков, тадќиќ ва дарёфти ашёи хоми менераллиро дар минтаќаи сарвати зеризаминї љойгиршуда ба тарафи дигар, ки корњои зикршударо аз њисоб ва тавакали худ амали менамояд, медињад. Ингуна созиш њамагуна шарту шароитро оиди истифодабарии сарвати зеризаминї аз љумла тартиб ва шарти таќсими мањсулоти истењсолшударо байн тарафњо дарбар мегирад[77]. Дар КА ЉТ мафњуми СТМ пешбини нагардидааст аммо маќсад ва шартњое, ин созишнома доро аст дар ќарордод оид ба истифоди ќаъри замин иникос шудааст. Низоми андоз, ки барои истифодабарандаи ќаъри замин муќаррар карда мешавад, танњо дар ќарордод оид ба истифодаи ќаъри замин (минбаъд–«ќарордод»), ки тибќи тартиби муайяннамудаи Њукумати Љумњурии Тољикистон байни истифодабарандаи ќаъри замин ва маќоми салоњиятдори ваколатдорнамудаи Њукумати Љумњурии Тољикистон (минбаъд – «маќоми салоњиятдор») имзо шудааст, муайян карда мешавад. Низоми андозе, ки дар ќарордод муќаррар карда мешавад, бояд ба талаботи ќонунгузории андози Љумњурии Тољикистон дар санаи бастани (имзо намудани) ќарордод мувофиќат намояд. Масъалањои вобаста ба супоридани андозњо ва пардохтњои махсусро ба иљозатномањо ва дигар асноде, ки бо истифодаи ќаъри замин алоќаманд мебошанд, њамроњ кардан манъ аст, ба истиснои ќарордодњо оид ба истифодаи ќаъри замин. Дар мавриде, ки истифодаи ќаъри заминро бо як ќарордод якчанд андозсупорандагон амалї менамоянд, низоми андози дар ќарордод муќарраршуда барои њамаашон ягона мебошад. Дар баробари ин фаъолияти якчанд андозсупорандае, ки дар доираи чунин ќарордод иљро мешавад, барои маќсади андозбандї њамчун андозсупорандаи ягона њисоб ёфта, онњо ўњдадор мебошанд бањисобгирии ягонаи муштаракро пеш баранд, њамаи андозњо ва маблаѓњои махсуси дар ќарордод мутобиќи ќонунгузории андози Љумњурии Тољикистон муќарраршударо супоранд.

Истифодабарандагони ќаъри замине, ки дар асоси зиёда аз як ќарордод фаъолият мекунанд, даромад ва харољотро дар доираи ќарордодњои гуногун барои муайян намудани андозњо ва пардохтњои махсус наметавонанд якљоя намоянд. Доир ба њар як ќарордод бояд бањисобгирии алоњидаи даромадњо ва харољот, инчунин бањисобгирии алоњидаи андозњо ва пардохтњои махсус пеш бурда шавад. Муќаррароти ќисми 5 модда 274 КА ЉТ дар њолатњое, ки истифодабарандагони ќаъри замин дар асоси зиёда аз як ќарордод фаъолият мекунанд ва њамаи ин ќарордодњо ба истихрољи канданињои фоиданоки умумимаъмулї ва (ё) обњои зеризаминї баста шудаанд, татбиќ намегардад, ба шарте агар њамаи чунин ќарордодњо истихрољи дигар намуди канданињои фоиданокро дар бар нагиранд. Истифодабарандаи ќаъри замин ўњдадор аст бањисобгирии алоњидаро барои њисоби ўњдадорињои андоз мутобиќи низоми андозе, ки ќарордод пешбинї намудааст ва њисоб намудани ўњдадорињои андоз оид ба фаъолияти аз доираи чунин ќарордод берунро (бо истифодаи ќаъри замин алоќаманд набуда) амалї намояд. Муќаррароти ќисми 7 моддаи 274 КА ЉТ дар хусуси бањисобгирии алоњида дар њолатњое, ки истифодабарандагони ќаъри замин дар баробари фаъолият тибќи ќарордоди истихрољи канданињои фоиданоки умумимаъмулї ва (ё) обњои зеризаминї, фаъолиятеро анљом медињанд, ки аз доираи чунин ќарордодњо берун аст (новобаста бо истифодаи ќаъри замин), татбиќ намегардад. Њангоми бо маќсади соњибкорї коркард намудани канданињои фоиданоки њамрадифи дар ќарордод пешбининашуда истифодабарандаи ќаъри замин доир ба онњо мувофиќи муќаррароти боби 39 КА ЉТ роялтї месупорад(моддаи 274 КА ЉТ). Андозбанди дар њолати мављуд будани ќарордод оид ба истифодаи ќаъри замин(минбад СТМ) мувофиќи фасли 11 бобњои 37-39, моддањои 272-295 КА ЉТ баамал бароварда мешавад.

СТМ тарафахои зайл дорад:

1) ЉТ- Њукумати ЉТ, маќомоти њокимияти иљроияи љои воќеъ гардидани сарвати зеризаминї ва ё маќомоти дигари аз љониби онхо ваколатдоркардашуда;

2) Сармоягузор-шахрвандони ЉТ, шањрвандони хориљї, шахсони њуќуќї, ва иттињодияи шахсони њуќуќї, ки дар асоси шартномаи фаъолияти якљоя бе тасиси шахси њуќуќїи ташкил ёфта, воситањои худ ва ё воситањои дигарри бадастовардаро барои кофтуков, тадќиќ ва дарёфтнамои ашёи хоми менералї ва истифодабарии сарвати зеризаминї гузоштааст.

Дар соњаи танзими муносибатњо оид ба истифодаи сарватњои зеризаминї масъалањои зерин дар ихтиёри Њукумати Љумхурии Тољикистон мебошанд:

1) тањияю татбиќи барномањои давлатии истифода, барќарорсози вусъати минбаъда ва сифатан бењтар намудани базаи ашёи хоми минералии Љумњурї;

2) муќаррар намудани тартиби истифодаю њифзи сарватњои зеризаминї, тањияи стандартњои (меъёру ќоидањои) мувофиќ;

3) ихтиёрдорї ва идора кардани фонди давлатии сарватњои зеризаминї, аз љумла якљоя бо маќомоти њокимияти давлатии ВАБК, вилоятњо шањру ноњияњо ихтиёрдори ва идора кардани фонди маъданњои фоиданоки маъмулї;

4) муайян намудани номгўи маъданњои фоиданоки маъмулї, инчунин номгўи маводи коллексионї ва маъданњои фоиданок, ки барои заршуии косибї иљозат дода шудааст;

5) додани литсензия (иљозатнома) барои истифодаи сарватњои зеризаминї ва коркарди ашёи хоми минералї;

6) муќаррар намудани њиссаву андозаи истихрољ, коркард ва фурўши ашёи хоми минералии дорои ањамияти давлатї барои корхонањо;

7) муќаррар намудани тартиби љалбкунии маблаѓњои хориљї, додани литсензия ва консессияњо ба шахсони њуќуќии хориљї ва шањрвандон барои љустуљў, инкишоф, истихрољ ва коркарди ашьёи хоми минералї инчунин истифодаи сарватхои зеризаминї ба маќсадњои дигар ва назорат ба риояи он;

8) таъсиси системаи ягонаи фонди давлатии ахбори геологї дар бораи сарватњои зеризаминї, истифодабарии ахбори аз њисоби маблаѓи давлати бадастомада;

9) назорати давлатии истифодаи самараноку њифзи сарватњоизеризаминї, инчунин муќаррар намудани тартиби татбиќи он;

10) тартиб додани баланси давлатии захирањои маъданњои фоиданок, бањисобгирии давлатии ќитъањои сарватњои зеризаминие, ки барои истихрољи маъданњои фоиданок ва сохтмони иншоотњои зеризаминии ба истихрољи маъданњои фоиданок дахлнадошта истифода мешавад, баќайдгирии давлатии корњои омeзиши геологї ва истифодабарии сарватњои зе­ризаминї аз љониби корхонаю ташкилотњо сарфи назар аз шакли моликияташон;

11) экспертизаи давлатии ахбор оид ба маъданњои фоиданоки кашфшуда, хусусиятњои дигари сарватњои зеризаминие, ки ќимати онхоро муайян мекунанд;

12) љори намудани мањдудияти истифодабарии сарватњои зеризами­нї дар китъањои људогона ба маќсади таъмин намудани амнияти миллї ва њифзи муњити зист;

13) муайян кардани сиёсати давлатїи амали намудани њамкории байналхалќи дар соњаи истифода ва муњофизати сарватњои зеризаминї;

14) тасдиќ намудани меъёрњои пардохт барои истифодаи сарватњои зерзаминї;

15) ќатъи њуќуќи истифодаи сарватњои зеризаминї дар сурати вайронкунии талаботи ќонун;

16) мутобиќати корњои тадќиќоти илмї ва таљрибавию конструкторие, ки ба истифодаи сарватњои зеризаминї алоќаманданд;

17) њимояи њуќуќи истифодабарандагони сарватњои зеризаминїваманфиати шахрвандони Љумњурии Тољикистон;

18) њалли бањсњо дар бобати истифодаи сарватњои зеризаминї дар байни ВАБК, вилоятњо, шањру ноњияњои тобеи Љумњурии Тољикистон;

19) экспертизаи давлатии лоињањои истифодабарии сарватњои зеризаминие, ки дар асоси шартномањои мувофиќи ќонунгузории Љумњурии Тољикистон басташуда ба истифодабарандагони хориљии сарватњои зеризаминї дода мешаванд;

20) танзими масоили дигари истифодаи сарватњои зеризаминї дар асоси Конститутсияи Љумњурии Тољикистон.

Њукумати Љумњурии Тољикистон ваколатњои људогонаро ба­рои танзими муносибатњои оид ба истифодаи сарватњои зеризаминї ба маќомоти њокимияти давлатии ВАБК, вилоятњо, шањру ноњияњо ва маќомоти давлатии Љумњури дода метавонад.

Номгўи минтаќањои манбаи сарватњои зеризаминї, њуќуќи ба истифодабари додани он бо шарти таќсими мањсулот бо ќонуни ЉТ «Дар бораи сарватњои зеризаминї» аз 20 июли соли 1994 №984 муќаррар шудааст. Нисбати ањдњое, ки бо сармоягузорони хориљи баста мешавад ќонуни ЉТ «Дар бораи консесияњо» аз 15 май соли 1997 № 430 тадбиќ мегардад. Њолати њуќуќии сармоягузорони ватаниро оиди бастани СТМ ќонун «Дар бораи сармоягузорї дар Љумњурии Тољикистон» муќаррар менамояд.

Сарватхои зеризаминии Љумхурии Тољикистон пурра моликияти давлатї буда, ба моликони зерин дода мешавад:

-ба маќомоти муайяни давлатї бо роњи ба онњо додани њуќуќи моликї;

-ба истифодабарандагони сарватњои зеризаминї бо роњи интиќоли њуќуќи истифодаи бемўњлат ё таќсими њуќуќи истифодаи мўњлатноки сарватњои зеризаминї.

Дар Љумњурии Тољикистон сарватњои зеризаминї моликияти хусуси шуда наметавонад. Хариду фурўш, тўњфакунї, ба гарав мондани ќитъањои манбаи сарватњои зеризаминї ё ивазкунии худсаронаи онхо манъ аст. Аъмоле, ки руирост ё пинњонї боиси вайроншавии њуќуќи моликияти давлат ба сарватњои зеризаминї мегардад, манъ аст.

Сарватњои зеризаминї барои маќсадњои зайл мавриди истифода ќарор мегиранд:

1) омўзиши геологї;

2) истихрољи маъданњои фоиданок, аз љумла истифодаи партови корхонањои истихрољи маъдан ва коркарди он:

3) сохтмон ва истифодаи иншоотњои зеризаминие, ки ба истихрољи маъданњои фоиданок алоќаманд нестанд, аз љумла иншоотњо барои дар зери замин нигоњ, доштани нафт, газ ва дигар моддаю масолењ, инчунин барои гуронидани моддањои зарарнок, партови саноат ва обњои ганда;

4) ташкили объектњои бахусус њифзшавандаи геологї, ки дорои ањамияти илмї, фархангї, эстетикї, санитарию табобатї ва ѓайра мебошанд (омўзишгоњњои илмию таълимї, мамнуъгоњњои геологї, ёдгорињои та­биї, ѓорњо ва дигар холигињои зеризаминї).

5) љамъ кардани маводи минералогї, палеонтологї ва маводи дигари коллексионии геологї.

Сарватњои зеризаминї барои истифода бо иљозатномаи махсус дар шакли литсензия дода мешаванд. Мувофиќи литсензияе, ки барои истихрољи маъданњои фоиданок, сохтмон ва истифодабарии иншоотњои зеризаминии новобаста ба истихрољи маъданњои фоиданок, ташкили объектњои геологии ба таври мах­сус њифзшаванда њуќуќ медињад, ба истифодабарандагон ќитъаи зами­ни кўњсор људо карда мешавад. Замини кўњсор инчунин барои омўзиши геологии сарватњои зеризаминї ва њамзамон истихрољ намудан ё истих­рољи минбаъдаи бевоситаи маъданњои фоиданок дода мешавад, аз рўи шарту шароити озмун, ќарордод ё имтиёз (консессия), инчунин дар асоси гуфтушунидњои мустаќими байни довталабони истифодаи сарватњои зеризаминї ва сохиби сарватњои зеризаминї. Ќитъаи замини кўњсор бо тартиби муќарраркардаи Њукумати Љумњурии Тољикистон дода ва ќайд карда шуда, барои истихрољи маъданњои фоиданоки маъмули танњо аз љониби маќоми назорати истихрољи маъдан ба ќайд гирифта мешавад Соњањои сарватњои зеризаминї барои омўзиши геологї ба тариќи ќитъаи људокардашудаи геологї дода мешаванд. Истифодабарандаи сарватњои зеризаминї, ки ќисми замини кўњсорро ё геологї соњиб шудааст, мувофиќи литсензияи гирифтааш дар њудуди он ба истифодаи сарватњои зеризаминї њуќуќи комил дорад. Њама гуна корњои истифодаи сарватњои зеризаминї дар њудуди замини кўњсор ё геологї танњо бо ризояти истифодабарандае, ки замини кўњсор ё геологї ба ў дода шудааст, ба љооварда мешаванд. Шахсони њуќуќї ва воќеї, ки аз њисоби худ корњои геологиро маблаѓ таъин мекунанд, дар сурати риояи талаботи ин ќонун «Дар бораи сарватњои зеризаминї» барои истифодабарии кор њаќќи аввалият доранд. Ин њуќуќ дар сурате аз байн меравад, ки дар давоми ду соли баъди тасдиќ гардидани захирањои маводи маъдани конї кашф кардашуда истифода нашуда бошад.

Бо сармоягузорони хориљї бо риояи муќарароти консесия созишнома баста мешвад. Концессия (иљозат, гузашт) — ањднома дар бораи бо шартњои муайян ба инвестори (сармоядори) хориљї муваќќатан ба истифода додани корхонањо (иттиходияњо), замин бо њуќуќи истихрољи канданињои фоиданок, сохтмони объектхо, инчунин обњо, фазои обу њаво, олами њайвоноту наботот, захирањои дигари табиї, ки ќонунгузории Љумњурии Тољикистон манъ накардааст. Санаде, ки тибќи он њуќуќи сармоягузори хориљиро оид ба истифодабарии сарватњои зеризаминї тадбиќ карда мешавад ин ањдномаи консесия аст. Ањдномаи консессия — мувофиќатномае, ки аз рўи он маќомоти ваколатдори давлатї ё маќомоти њокимияти давлатии мањалњо замин, захирањои дигари табиї, корхонањо (иттињодияњо), дигар амволи давлатиро, ки ќонунгузории Љумњурии Тољикистон манъ накардааст, дар доираи салоњияти худ ба сармоягузори хориљї ба истифодаи муваќќкати медиханд. Ањдномаи консессия вобаста ба хусусияти техникию иќтисодии иншооти ба консессия супурдашаванда барои мўњлати на бештараз 50 сол имзо карда мешавад. Кони канданињои фоиданок, ки харољоти зиёдеро металабад ва давраи пeшонидани харољоташ тулонї аст, истисно мебошад. Дар ин маврид мўхлати ањдномаи консессия бо мўњлате, ки барои пурра ба кор андохтани кон зарур аст, муайян карда мешавад, вале на бештар аз 99 сол. Баъди гузаштани мўњлати ањдномаи консессия консессиядоре, ки шартњои ањдномаро софдилона иљро кардааст, барои тамдиди ањдно­маи кўтоњмуддат ва миёнамуддат зиёдтар њуќуќ дорад. Корњо ва намудњои фаъолияте, ки дар СТМ пешбини шудааст бояд мутобиќи барномањо, наќшањо, лоињањо ва сметањои тасдикшуда иљро карда шавад. Мањсулоти истењсолшуда байни давлат ва сармоягузор дар асоси муќарарорти СТМ таќсим мегардад ва ба ин шарт ва тартиб мувофиќ аст:

-муайянияти њаљми умумии мањсулоти истењсолшаванда (истењсолшуда) ва нархи он;

-муайянияти ќисми мањсулоти истењсолшуда (аз љумла сатњи нињоии он), ки ба соњибмулкии сармоягузор барои љуброни харољоти иљрои корњо тибќи СТМ (мањсулоти љуброни) дода мешавад;

-муќаррарот оиди таќсимоти фоида байни давлат ва сармоягузор, ки тибќи он мањсулоти истењсолшуда бо вичоти ќисми он барои истифодабарии сарватњои зеризаминї, љуброни мањсулот сурат мегирад;

-ба давлат додани ќисми мањсулоти он ва ё маблаѓи эквивалентии он тибќи муќаррароти СТМ;

-гирифтани мањсулоти истењсолшуда аз љониби сармоягузор тибќи СТМ.

Мањсулоти љуброни инчунин ќисми мањсулоти даромаднок тибќи СТМ хамчун сањми сармоягузор ба сохибмулкияш таалуќ дорад. Ашёи хоми менералї, ки моликияти сармоягузор мебошад мутобиќи шарт ва тартиби муќарраршудаи СТМ ба хориља интиќол дода мешавад. Ба истиснои андоз аз даромад ва пардохтњо барои истифодабарии сарватњои зеризаминї, сармоягузор дар давоми мўњлати амали СТМ аз падохти акзис ва дигар пардохтњои њатми озод карда мешавад. Дигар намуди андозу пардохтњо ба таќсими мањсулот тибќи СТМ иваз мешаванд. Дар њолати бо ќонунгузори пешбини нашудани озоднамои сармоягузор аз андозу пардохтњо њисаи давлат бинобар пардохти ин андозњо кам карда мешавад. Њисобу китоби ин маблаѓ бояд бо назардошти ставкаи азнавмаблаѓгузории Бонки Милли Точикистон дар марњилаи итмом ёфтани амали он сурат гирад. Андоз аз фоидаро сармоягузор тибќи тартиби умумї ва ба назардошти моддаи 145 КА ЉТ бо ставкаи дар рўзи имзои СТМ амалкунанда пардохт менамояд, ќи чунин хусусиятхоро дорост:

-объети анозбандии андоз аз фоида ќисми маблаѓи даромади мањсулоти ба сармоягузор дар асоси СТМ талуќдошта баромад мекунад;

-пардохи андоз аз даромад аз љониби сармоягузор њангоми иљроиши корњои дар СТМ муќарраршуда якљоя бо дигар намуди фаъолияти сармоягузории мазкур сурат мегирад;

-бо созиши тарафњо андоз аз фоидаро сармоягузор дар шакли аслї ва ё баробарарзиши мањсулот пардохт менамояд.

Барои истифодабарии сарватхои зеризаини сармоягузор пардохти якдафаинаи давлатї (бонус) мунтазам(роиялтї) ва харсол(ренталс) месупорад. Бонусњо пардохтњои устуворонаи истифодабарандагони ќаъри замин мебошанд ва дар шакли пулї, тибќи њаљм ва тартиби дар ќарордоди истифодаи ќаъри замин муќарраргардида супорида мешаванд. Истифодабарандагони ќаъри замин, бо дарназардошти шартњои инфиродии истифодаи ќаъри замин намудњои зерини бонусро месупоранд:

1) бонуси обунавї;

2) бонуси кашфи тиљоратї;

3) бонуси истихрољ.

Мутобиќи самаранокии иќтисодии ќарордодњои имзошаванда мумкин аст дар онњо як ё якчанд намуди бонусњо муќаррар карда шавад. Бонуси обунавї пардохти яккаратаи устуворонаи истифодабарандаи ќаъри замин барои њуќуќи фаъолият љињати истифодаи ќаъри замин дар њудуди ќарордодї мебошад ва њангоми бастани ќарордод мувофиќи тартиби муайяннамудаи санадњои меъёрии њуќуќии Љумњурии Тољикистон муќаррар карда мешавад. Њаљмњои ибтидоии бонусњои обунавиро, аз љумла мувофиќи шартњои гузаронидани тендер, маќоми салоњиятдор бо мувофиќаи Вазорати молияи Љумњурии Тољикистон ва маќоми ваколатдори давлатї муайян менамояд. Њаљми нињоии бонуси обунавї дар ќарордод вобаста ба ањамияти иќтисодии конњои (њудудњои) барои истифода супоридашаванда, аммо на пасттар аз њаљмњои ибтидої муќаррар карда мешавад. Мўњлати пардохти бонуси обунавиро ќарордод дар мўњлати на дертар аз 30 рўзи таќвимї аз санаи бастани ќарордод, муќаррар менамоядБонуси кашфи тиљоратї маблаѓсупорї барои њар як кашфи тиљоратї дар њудуди ќарордодї, аз љумла барои кашфи канданињои фоиданок дар рафти гузаронидани кофтукови иловагии конњо мебошад, ки боиси афзоиши захирањои дар ибтидо муќарраршудаи истихрољшаванда мегардад, ба истиснои њолатњое, ки дар ќисми 2 моддаи 280 КА ЉТ зикр шудаанд. Бонуси кашфи тиљоратї тибќи ќарордодњо барои кашфи конњои канданињои фоиданоке, ки истихрољи минбаъдаи онњоро пешбинї намекунанд, муќаррар карда намешавад. Кашфи тиљоратї – ин захирањои навъњои алоњидаи канданињои фоиданок мебошад, ки дар доираи њудуди ќарордодї кашф шуда, мувофиќи тартиби муќарраршуда тасдиќ гардидаанд ва барои истихрољ аз љињати иќтисодї самаранок мебошанд. Тартиби њисоб намудани бонуси кашфи тиљоратиро Њукумати Љумњурии Тољикистон муайян мекунад. Њаљми бонуси кашфи тиљоратиро ќарордод муќаррар менамояд. Бонуси истихрољ пардохти устуворона буда, мунтазам, њангоми расидан ба дараљаи њаљми истихрољ, ки дар ќарордод муайян шудааст, аз љониби истифодабарандаи ќаъри замин супорида мешавад. Тартиби њисоб намудани бонуси истихрољро доир ба гурўњњои канданињои фоиданок Њукумати Љумњурии Тољикистон муайян мекунад. Њаљми бонуси истихрољро ќарордод барои истифодаи ќаъри замин муќаррар менамояд. Бонуси истихрољ дар мўњлати на дертар аз рўзи 15 -уми моњи минбаъда, ки дар он дараљаи њаљми истихрољи дар ќарордод муайяншуда фаро расидааст, пардохта мешавад.

Роялти пардохте мебошад, ки истифодабарандаи ќаъри замин дар алоњидагї, доир ба њар як намуди (доир ба тамоми намудњои) канданињои фоиданоки дар ќаламрави Љумњурии Тољикистон истихрољшаванда месупорад, новобаста аз он, ки онњо ба харидорон (ќабулкунандагон) тањвил (бор карда фиристода) шудаанд ё барои эњтиёљоти худї истифода гардидаанд. Роялтие, ки дар ќарордод барои истифодаи ќаъри замин муќаррар шудааст, ба истиснои њолатњои пешбининамудаи ќисми 3 њамин модда, дар шакли пулї супорида мешавад. Дар рафти фаъолият тибќи ќарордод шакли пулии пардохти роялти бо ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон метавонад дар асоси созишномаи иловагии истифодабарандаи ќаъри замин бо маќоми салоњиятдор муваќќатан пурра ё ќисман ба шакли пардохти натуралї, ки ба шакли пулї баробар аст, иваз карда шавад. Њангоми бастани (имзои) созишномаи иловагї оид ба шакли натуралии пардохти роялти бояд муќаррароти моддаи 295 КА ЧТ риоя карда шавад. Супорандагони роялти истифодабарандагони ќаъри замине мебошанд, ки канданињои фоиданок, аз љумла канданињои фоиданокро аз ташкилањои минералии техногенї истихрољ менамоянд, сарфи назар аз он, ки тањвили (бор карда фиристодани) онњо дар давраи њисоботї сурат гирифтааст ё на. Њаљми роялти дар асоси объекти андозбандї, заминаи њисобкунї ва меъёр муайян карда мешавад. Барои њисоб намудани роялти:

1) объекти андозбандї доир ба њамаи намудњои канданињои фоиданок аз њаљми истихрољи канданињои фоиданок ё њаљми мањсулоти молии якуми аз истихрољи аслии канданињои фоиданок гирифташуда, ки дар асоси воњидњои дахлдори натуралии ченак муайян шудааст, иборат мебошад.

Њамзамон мањсулоти молии якум метавонанд инњо бошанд:

а) худи канданињои фоиданок:

- нафт, гази табиї ва конденсати газ;

- ангишт ва слансњои сўзишворї;

- маъданњои молї;

- обњои зеризаминї, аз љумла аз коркарди аввалин гузашта;

- слюда, асбест, ашё барои истењсоли маводи сохтмон;

- ашёи хоми ѓайримаъданї барои металлургия;

б) металлњои ќиматбањо ва (ё) металлњои софи химиявї дар ќум, маъданњо, консентратњо;

в) консентрати металлњои сиёњ, ранга, нодир ва радиоактивї, ашёи кимиёвии кўњї;

г) сангњои ќиматбањо, ашёи сангњои ороишї ва пьезооптикии аз коркарди якум гузашта;

д) оид ба дигар канданињои фоиданок – ашёи минералии аз коркарди якум гузашта;

2) заминаи њисоби роялти арзиши канданињои фоиданок мебошад, ки тибќи моддаи 292 КА ЉТ муайян карда мешавад;

3) меъёри роялти дар њар як ќарордод ба таври инфиродї, вобаста аз самаранокии иќтисодии лоиња алоњида доир ба њар намуди (доир ба њамаи намудњои) канданињои фоиданок, ба истиснои канданињои фоиданоки маъмулї ва обњои зеризаминї, тибќи тартибе, ки Њукумати Љумњурии Тољикистон бо назардошти муќаррароти ќисмњои 3, 4 ва 5 моддаи 291 КА ЉТ муайян намудааст, муќаррар карда мешавад. Дар баробари ин меъёри њадди аќали роялти доир ба њама гуна канданињои фоиданок бояд на камтар аз 0,5 фоиз бошад. Меъёри роялти нисбати карбогидридњо тибќи љадвали таѓйирёбанда (зинадор), чун фоизе мебошад, ки вобаста ба њаљми истихрољ бо воњидњои натуралии ченак ва (ё) аз арзиши њаљми истихрољ бо яке аз ду усули зерин муќаррар карда мешавад:

1) аз њаљми истихрољи љамъшуда ва (ё) арзиши истихрољи љамъшудаи карбогидридњо дар тамоми давраи фаъолияти дар ќарордод пешбинишуда;

2) аз њаљми истихрољи љамъшуда ва (ё) арзиши истихрољи љамъшуда дар њар соли алоњидаи фаъолият тибќи ќарордод.

Меъёрњои роялти доир ба канданињои фоиданоки сахт, аз љумла тилло, нуќра, платина, дигар металлњо ва сангњои ќиматбањо бо фоизи муайяншуда барои тамоми давраи амали ќарордод муќаррар карда мешаванд. Меъёрњои роялти доир ба канданињои фоиданоки маъмулї ва обњои зеризаминї барои њамаи истифодабарандагони ќаъри замин ягона мебошанд ва онњоро Њукумати Љумњурии Тољикистон бо фоиз муќаррар мекунад. Роялти доир ба канданињои фоиданоки маъмулї ва обњои зеризаминиро истифодабарандаи ќаъри замин сарфи назар аз он, ки онњоро ба истеъмолкунандагон тањвил додааст ё барои эњтиёљоти худї истифода бурдааст, месупорад, ба истиснои њолатњои зерин, ки дар њамин ќисм зикр шудаанд. Роялти аз љониби инњо пардохта намешавад:

1) аз љониби шахсони воќеї доир ба обњои зеризаминие, ки дар ќитъањои замини ба онњо барои истифода вобасташуда ё истифодаи умрбоди меросї додашуда истихрољ карда мешаванд, ба шарте агар чунин обњо ба дигар шахс тањвил дода ё барои истењсолот ва эњтиёљоти технологї њангоми фаъолияти соњибкорї истифода бурда нашаванд;

2) аз љониби ташкилотњои давлатие, ки обњои зеризаминиро барои эњтиёљоти хољагидории худ истихрољ менамоянд;

3) аз љониби истифодабарандагони ќаъри замин њангоми баргашта бо обњои зеризаминии њамроњ истихрољшуда пур кардани љои онњо барои нигоњдории фишори ќишри замин.

Њангоми тибќи як ќарордод истихрољ намудани якчанд намуди канданињои фоиданок роялти доир ба њар як намуди канданињои фоиданок муќаррар гардида ва пардохта мешавад. Њаљми роялти, ки бояд ба буљет пардохта шавад, њамчун њосили зарби арзиши њар як намуди канданињои фоиданоки истихрољнамудаи истифодабарандаи ќаъри замин дар давраи андоз ба меъёрњои дахлдори роялти муайян карда мешавад. Бо маќсади њисоби њаљми роялти, ки бояд ба буљет пардохта шавад, арзиши канданињои фоиданоки истихрољнамудаи истифодабарандаи ќаъри замин дар давраи андоз, ба истиснои тилло, нуќра ва платина, вобаста ба нархи миёнаи тањвили канданињои фоиданоки истихрољшуда ё мањсулоти якуми молии аз канданињои фоиданоки истихрољшуда бадастомада дар давраи андоз, бе назардошти андозњои ѓайримустаќим муайян карда мешавад. Арзиши тилло, нуќра ва платинаи истихрољкардаи истифодабарандаи ќаъри замин дар давраи андоз вобаста ба нархи миёнаи чунин металлњо дар давраи андоз дар Биржаи металлњои Лондон, тибќи тартиби бо мувофиќаи Вазорати молияи Љумњурии Тољикистон муќаррарнамудаи маќоми ваколатдори давлатї њисоб карда мешавад. Давраи андоз (њисоботї) оид ба муайян кардан ва пардохтани роялти моњи таќвимї мебошад. Эъломияи (њисоби) роялтиро истифодабарандаи ќаъри замин тибќи шакл ва тартиби бо мувофиќаи маќоми салоњиятдор муќаррарнамудаи маќоми ваколатдори давлатї ба маќоми андози мањали бањисобгирии худ то рўзи дањуми моњи минбаъдаи давраи њисоботї пешнињод менамояд. Роялти доир ба тамоми навъњои канданињои фоиданок дар мўњлати на дертар аз рўзи 15-уми моњи минбаъдаи давраи њисоботї пардохта мешавад.

Пардохтњои њарсола (ренталс) барои гузаронидани корњои кофтукови ва тадќиќї барои њудуди ќитаи истифодашудаи сарватњои зеризаминї ва њаљми тавкал супорида мешавад. Сармоягузор барои истифодабарии сарватњои зеризаминї аз супоридани дигар пардохтњо озод карда мешавад. Маблаѓсупори барои истифодабари замин ва дигар сарватњои табиї аз љониби сармоягузор дар асоси шартнома амали мешавад[78]. Оператори СТМ ва шахси дигари дар шартнома бо сармоягузор дар иљроиши кор иштирокнамоянда, аз супоридани андоз аз арзиши иловашуда ва аксиз њангоми вориднамои тањљизот(мањсулот) барои иљрои кор ва хизматрасонињо таъиншуда ба њудуди ЉТ тибќи молњои њуљљатнигорї инчунин њангоми содири ашёи хоми менералї ва мањсулот барои коркарду аз њудуди гумруки интиколшаванда, ки тибќи СТМ моликияти сармоягузор мебошад, озод карда мешавад. Ба сифати операто филалњова ё шахсони њуќуќї аз љониби сармоягузор дар њудуди ЉТ бо маќсади баанљомрасониии кору хизматњо тибќи СТМ ташкилёфта (пудратчи, паставшик) баромад менамоянд. Бањисобгирии фаъолияти молияви- хочагии сармоягузор њангоми иљроиши кор аз рўи њар як СТМ алоњида сурат мегирад. Дар њолате, ки бурдани њисоби молиявї бо асъори хориљї аст он бояд дарбаргирандаи маълумот исчисления њам бо асъори хориљї ва њам бо асъори сомонї бошад. Чун ќоидаи умумї бањисобгири муњосибавї ва њисобот њангоми иљроиши корњо тибќи СТМ дар асоси сомонї ва ё асъори хориљї бурда мешавад. Дар њолати њисобу китоб бо асъори хориљї рўзи исчисления бояд ба куси муайяннамудаи Бонки Милли Точикистон гузаронида шавад.

Дата добавления: 2015-11-16