Греческий язык в таблицах и схемах 14 страница

6. Приращение

6.1. Приращение и сдвиг ударения в имперфекте и аористе

Если глагольная основа является односложной и начинается с согласного, в ед. ч. и 3 л. мн. ч. действительного залога в имперфекте и аористе впереди к основе добавляется приращение ε–, при этом ударение передвигается на третий слог от конца (на приращение). Если глагольная основа состоит из двух слогов и более, то приращение не добавляется, но происходит сдвиг ударения на третий слог от конца, например: imperf. κοίταζα / aor. κοίταξα, imperf. πήγαινα.

Необходимо особо обратить внимание на передвижение ударения в глаголах, в основах которых содержится слогообразующий или неслогообразующий [i].

А) в глаголах с неслогообразующим [i] сдвиг ударения происходит следующим образом: pres. νιώθω, imperf. ένιωθα, aor. ένιωσα. Примеры глаголов данного типа: αδειάζω, ανατριχιάζω, διώχνω, θεμελιώνω, θεριεύω, ισιώνω, κακιώνω, λιώνω, μετανιώνω, μοοιάζω, μονοιάζω, παλιώνω, πιάνω, σαλιώνω, στεριώνω, στοιχειώνω, φιλιώνω, φτιάχνω.

Б) в глаголах со слогообразующим [i] сдвиг ударения происходит следующим образом: pres. εντυπωσιάζω, imperf. εντυπωσίαζα, aor. εντυπωσίασα. Примеры глаголов данного типа: αγριεύω, αηδιάζω, αιφνιδιάζω, αλλοιώνω, απουσιάζω, βιάζω, ενθουσιάζω, εξουσιάζω, εξυγιαίνω, θυσιάζω, μετριάζω, νευριάζω, παρουσιάζω, πλησιάζω, συνεδριάζω, σχεδιάζω, σχολιάζω, χλιαίνω, ωχριώ.

В) существуют также глаголы, имеющие дублетные формы двух типов, например: pres. τελειώνω, imperf. τελείωνα / τέλειωνα, aor. τελείωσα / τέλειωσα.

Существуют глаголы с односложными основами совершенного вида, к которым не прибавляется приращение (см. таблицу неправильных глаголов 5).

В страдательном залоге большинство глаголов не имеет приращения. Однако в формах высокого стиля к некоторым глаголоам приращение добавляется, например: ελέχθη, εστάλη. См. подробнее таблицу неправильных глаголов 5.

6.2. Приращение в приставочных глаголах

Приставочные глаголы могут иметь внутреннее слоговое или неслоговое приращение.

6.2.1. Внутреннее слоговое приращение

В аористе и имперфекте следующие приставки, имеющие древнегреческое происхождение, требуют появления приращения:

Приставка	Глагол в настоящем времени	Глагол в аористе с приращением	Примечание
αμφι–	αμφιβάλλω	αμφέβαλα	В большинстве приставок приращение заменяет последнюю гласную приставки.
ανα–	αναβάλλω	ανέβαλα
αντι–	αντιδρώ	αντέδρασα
απο–	αποβάλλω	απέβαλα
δια–	διαβάλλω	διέβαλα
εισ–	εισβάλλω	εισέβαλα
εκ–	εκβάλλω	εξέβαλα	В положение перед гласным приставка εκ– получает форму εξ–
εν–	εγγράφω	ενέγραψα	В настоящем времени приставка εν– может получать следующие формы: εμ– перед согласными β, μ, π, φ, ψ; εγ– перед согласными γ, κ, ξ, χ; ελ– перед согласным λ.
επι–	επιβάλλω	επέβαλα
κατα–	καταβάλλω	κατέβαλα
μετα–	μεταβάλλω	μετέβαλα
παρα–	παραβάλλω	παρέβαλα
περι–	περιβάλλω	περιέβαλα	Приращение не вытесняет последний гласный приставки.
προ–	προβάλλω	προέβαλα	Приращение не вытесняет последний гласный приставки.
προσ–	προσβάλλω	προσέβαλα
συν–	συμβάλλω	συνέβαλα
υπερ–	υπερβάλλω	υπερέβαλα
υπο–	υποβάλλω	υπέβαλα

Приращение является обязательным только тогда, когда на него падает ударение, поэтому в 1 и 2 л. мн. ч., а также в разговорной форме 3 л. мн. ч. приращение исчезает:

	Ед. ч.		Мн. ч.
	παρέδωσα		παραδώσαμε
	παρέδωσες		παραδώσατε
	παρέδωσε		παρέδωσαν / παραδώσανε

Употребительные приставочные глаголы, использующиеся в повседневной речи, не требуют приращения, например: καταλαβαίνω – κατάλαβα, προφταίνω – πρόφτασα.

Приставки разговорного языка, имеющие более позднее происхождение, – κακο–, καλο–, πολυ– – не требуют приращения, например: κακομαθαίνω – κακόμαθε. При приставках ξανα– и παρα– (в значении «слишком») приращение является необязательным, например: ξαναγράφω – ξανάγραψα / ξαναέγραψα, παρακάνω – παράκανα / παραέκανα.

В высоком стиле греческого языка в формах аориста страдательного залога появляется приращение, притом что ударение падает на глагольную основу, например: ανεκοινώθη, συνελήφθησαν.

6.2.2. Внутреннее неслоговое приращение

Если в приставочных глаголах основа начинается с гласных α–, ε–, то этот гласный будет меняться на η–, например: υπάρχω – υπήρχα – υπήρξα, παραγγέλλω – παρήγγειλα, απεργώ – απήργησα, απαντώ – απήντησα (только в высоком стиле), εξάπτω – εξήψα.

Употребление времен и наклонений

1. Употребление времен

Время	Функция / лексические показатели	Примеры
Настоящее время	Описание настоящего	Μη μου μιλάς, γιατί τώρα γράφω.
Актуализация прошлого	Μένω σ᾽ αυτό το σπίτι τρία χρόνια τώρα.
Описание ближайшего будущего	Εγώ αύριο εξαφανίζομαι.
Имперфект	Описание длительного или повторяющегося действия в прошлом	Όταν ήμουν στην Αθήνα, έβλεπα συχνά την Ελένη. Μιλούσε στο Νίκο, όταν άκουσε το κουδούνι να χτυπάει.
Ирреалис в настоящем (с частицей θα)	Θα πήγαινα κι εγώ στο Παρίσι, αλλά δεν είχα λεφτά. Αν διάβαζες το γράμμα του, θα καταλάβαινες.
Аорист	Описание прошлого	Έγραψα πέντε γράμματα χθες.
Описание непосредственного будущего	Αν σε πιάσει ο Αλέκος, χάθηκες!
Предположение говорящего о прошлом (с частицей θα)	Θα πήγε να δει το Νίκο.
Будущее время несовершенного вида	Описание повторяющегося действия в будущем	Είπε πας θα μας μεζεύει στο σπίτι της πότε πότε για κανένα ουζάκι.
Уверенность или предположение говорящего о будущем	Θα τον φροντίζει, φαντάζομαι, ο ανιψιός του.
Будущее время совершенного вида	Описание однократного действия в будущем	Θα σου τηλεφωνήσω αύριο το πρωί.
Описание повторяющегося действия в будущем	Κάθε πρωί θα σηκωθεί, θα πιει το καφεδάκι του και θα φύγει στο γραφείο.
Оттенок возможности или долженствования	Θα μου επιστρέψεις αυτό το γράμμα αμέσως!
Вежливый вопрос	Θα μου δώσετε λίγο νερό, παρακαλώ;
Описание последовательности действий в прошлом	Ο Κώστας γεννήθηκε στο Ηράκλειο. Εκεί θα τελειώσει και το δημοτικό, αλλά μετά το στρατιωτικό θα μεταβεί στην Αθήνα.
Перфект	Описания действия в прошлом, актуального в настоящем	Έχω κουραστεί πολύ σήμερα. Έχω γράψει δέκα σελίδες μέχρι τώρα. Έχεις πάει στο Λονδίνο; Έχει δεμένο το γάιδαρό του.
Предположение говорящего о прошлом (с частицей θα)	Θα έχει θυμώσει μαζί σου, γι᾽ αυτό δεν σου μιλάει.
Плюсквамперфект	Описания действия в прошлом, актуального в прошлом	Την περασμένη Δευτέρα δεν είχα ακόμη στείλει το γράμμα. Είχε ήδη μιλήσει μαζί του όταν τη συνάντησα.
Описание действия в конкретный момент в прошлом	Πέρσι το καλοκαίρι είχα πάει στην Κρήτη. Είχαμε πάει στην ταβέρνα χτες το βράδυ. Στις δώδεκα είχε το φαΐ μαγειρεμένο.
Ирреалис в прошлом (с частицей θα)	Αν είχα δει το Γιώργο, θα του το είχα πει.
Предположение говорящего о прошлом (с частицей θα)	Θα τον είχαν ειδοποιήσει, γι᾽ αυτό έφυγε αμέσως.
Будущее совершенное	Описание действия, которое завершится к моменту в будущем	Μέχρι την άλλη Δευτέρα θα έχω γράψει το πρώτο κεφάλαιο.
Герундий	Одновременность действий, значение образа действия, временное значение	Ο Γιάννης ήρθε τρέχοντας όταν άκουσε τα νέα. Μόνο μιλώντας λογικά θα καταφέρεις να τους πείσεις.

2. Употребление конъюнктива

2.1. Употребление конъюнктива несовершенного вида

Употребление конъюнктива несовершенного вида является обязательным в следующих случаях:

Глагол / выражение, вводящее конъюнктив	Примеры
Глаголы начало / окончания действия: αρχίζω, εξακολουθώ, συνεχίζω, σταματώ, παύω	Και ξαφνικά άρχισε να κλαίει. Εμείς φύγαμε, αλλά αυτός συνέχισε να τραγουδάει. Το Ιράν έπαψε να ελέγχει τη γεννητικότητα.
Глаголы чувтсвенного восприятия: ακούω, βλέπω, αισθάνομαι, αντιλαμβάνομαι, φαντάζομαι и т. п.	Δεν τον ακούσαμε ποτέ να παραπονιέται. Τον είδα να τη φιλάει.
Μαθαίνω	Έμαθες επιτέλους να κολυμπάς;

2.2. Употребление конъюнктива совершенного вида

Употребление конъюнктива совершенного вида является обязательным в следующих случаях:

Союзы и союзные слова, вводящие конъюнктив (без частицы να)	Примеры
Αν, εάν, έτσι και, όταν, άμα, μόλις, αφού	Αν (θα) τον δεις, να μην του μιλήσεις. Θα του το δώσω όταν (θα) τον δω.
Πριν, ίσως	Πρέπει να το κοιτάξεις καλά πριν το αγοράσεις. Ίσως έρθει να μας δει.
Όποιος, όποτε, όπου, όπως	Όποιος μιλήσει βρίσκει τον μπελά του. Όπου ρωσήσεις, θα σου πουν το ίδιο πράγμα.
В выражениях	Μιλήσεις δεν μιλήσεις, δεν σε ακούει κανείς. Είτε την μαλώσεις είτε όχι, μου είναι αδιάδορο.

Предлоги

1. Предлоги, употребляющиеся с винительным падежом

В греческом языке существуют следующие предлоги, управляющие винительным падежом:

Предлог	Значение	Примеры
Αντί	значение противопоставления, может употребляться в сочетании с предлогом για и с предложением с частицей να	Αντί τον Φίλιππα, ήρθε ο Στέφανος. Αντί για τον Φίλιππα, ήρθε ο Στέφανος. Αντί να στείλουν τον Φίλιππα, έστειλαν τον Στέφανο.
Από	1. указание на время и место.	Έφυγα από την Κρήτη. Περάσαμε από το τούνελ. Μια σειρά από δώδεκα διαλέξεις. Τον περίμενα από τις έξι μέχρι τις εννέα.
2. значение удаления, отделения	Το πήραν από τον Πέτρο και έδωσαν στον Παύλο.
3. значение причины	Σκοτώθηκαν από άτακτους στρατιώτες. Το πέταξα από φόβο μήπως δεν σου αρέσει.
4. указание на материал	Ένα φόρεμα από φτηνό ύφασμα.
5. выделение части из целого	Ο Καβάφης είναι από τους ποιητές που θέλεις να τους ξαναδιαβάζεις. Ήπια απ᾽αυτό το κρασί.
6. при сравнении	Η Μαρία είναι πιο ψηλή από τον Δημήτρη.
7. при распределении	Φάγαμε από δύπ παγωτά.
8. в выражениях (иногда с родительным падежом)	Από οικονομική άποψη Από καθέδρας, από αρχαιοτάτων χρόνων, αφ᾽ενός... αφ᾽ετέρου (αφενος... αφετέρου)
Για	1. значение выгоды	Το έκανα για σένα.
2. значение цели	Πήγε στη βρύση για νερό
3. значение причины	Ήταν γνωστός για τις απόψεις του.
4. значение направления	Αύριο φεύγω για την Ισπανία.
5. указание темы	Μιλούσαμε για τη Ρωσία.
6. указание длительности во времени	Ήρθα για τρεις μέρες. Η μάχη κράτησε (για) πολλές ώρες.
7. значение замещения одного другим	Σε πήρα για την Άννα.
8. в именной части сказуемого	Δεν κάνει για δάσκαλος. Χρησιμεύει για οδηγός.
9. в выражениях	Δεν έμεινε τραπέζι για τραπέζι
Δίχως	Употребляется так же, как предлог χωρίς.
Έως	Употребляется так же, как предлог μέχρι.
Ίσαμε	Употребляется так же, как предлог μέχρι.
Κατά	1. приблизительное указание времени и места	Έχω ραντεβού κατά τις έξι Μένουν κατά τα Πατήσια.
2. указание продолжительности	Σημειώθηκαν ορισμένα ασήμαντα επεισόδια κατά την άφιξή του στο αεροδρόμιο. Η χιονόπτωση που ξεκίνησε το μεσημέρι θα συνεχιστεί καθόλη τη διάρκεια της νύχτας.
3. указание направления	Τράβηξε κατά το χωριό.
4. указание на источник	Κατά τη γνώμη μου δεν θα έρθει σήμερα.
5. указание на образ действия	Κατά έναν περίεργο τρόπο έχουμε μάθει να συμβιώνουμε με το διαφορετικό.
6. указание на меру, разницу	Αυξήθηκε κατά 2% η βιομηχανική παραγωγή στην Ελλάδα τον Οκτώβριο σε ετήσια βάση.
7. значение распределения	Ψηφίζουμε κατά περιφέρεια.
8. в выражениях	κατ᾽αρχήν, κατ᾽εξοχήν, κατ᾽ευθείαν, κατά βάθος, κατά κανόνα, κατά λάθος, κατά τύχη, κατά μήκος, κατά συνέπεια, κατά τα άλλα
Με	1. совместное действие	Πήγαμε με τον πατέρα. Το πανηγύρι έκλεισε με τραγούδια και χορούς.
2. указание на инструмент, образ действия, может употребляться с предложением с частицей να	Το έγραψα με μελάνι. Πήγα με το αυτοκίνητο. Με το να κάθεσαι με σταυρωμένα τα χέρια, δεν λύνεις το πρόβλημα.
3. указание на содержание	Έχει ένα φάκελο με χρήματα.
4. указание на меру	Τα πορτοκάλια πουλιούνται με το κιλό.
5. противодействие	Μαλώνει με τα παιδιά.
Μετά	1. указание на последовательность действий (иногда с предлогом από)	Μετά τον πόλεμο ήρθε η ώρα των διαπραγματεύσεων. Περάστε μετά από μένα.
2. в выражениях с род. п. в значении με	Μετά τιμής
Μέχρι	указание на предел во времени и пространстве (вводит придаточные в сочетании с союзом που или να с конъюнктивом)	Θα σε πάω μέχρι το Σύνταγμα. Θα σε περιμένω μέχρι τις οχτώ. Το κοστούμι σας θα είναι έτοιμο μέχρι την Τρίτη. Σε περίμενα μεχρι που νύχτωσε. Θα σε περιμένω μέχρι (που) να νυχτώσει.
Παρά	1. указание на недостачу	Έχασε την εκλογή παρά μία ψήφο.
2. течение времени	Αλλάζει άποψη μέρα παρά μέρα.
3. противостояние, употребляется в сочетании с частицей να с конъюнктивом и союзом ότι	Έφυγαν παρά τη θέλησή του. Προτιμώ να φύγω παρά να κάτσω εδώ. Παρά το ότι / Παρ᾽ ότι μου μίλησε ειλικρινά, δεν τον συμπαθώ.
Πριν	1. предшествование (иногда с предлогом από), употребляется как союз с конъюнктивом (иногда с частицей να)	Ταξίδεψε στη Γερμανία πριν τον πόλεμο. Πέρασε πριν από μένα. Δείτε την φωτογραφία που ανέβασε πριν πάει για ύπνο.
Προς	1. указание времени или места	Οδηγούσα προς τη θάλασσα. Φτάσαμε προς το βράδυ.
2. значение цели	Έγινε αυτοψία προς εντοπισμό στοιχείων για τους δράστες.
3. выражение эмоций	Προς μεγάλη μου έκπληξη, έφερε και τις δύο φιλενάδες του.
4. в выражениях	Προς το παρόν, προς τιμήν του, προς στιγμήν.
Σαν	1. при сравнении, употребляется как союз с конъюнктивом с частицей να, может употребляться с им. п.	Τρώει σαν το βασιλιά. Τρώει σαν ο βασιλιάς. Κάθεται καλά, σαν καλό παιδί που είναι. Τρώει σαν να είναι ο βασιλιάς της Αγγλίας.
2. употребляется как временной союз	Σαν τελείωσε ο πόλεμος, γυρίσαμε στα σπίτια μας.
Σε	1. с косвенным дополнением	Το έδωσα στον Αντώνη.
2. указание времени или места	Μένω στο Παρίσι. Το βιβλίο είναι στο τραπέζι. Πέρασα στο άλλο δωμάτιο. Θα σε δω στις έξι το βράδυ. Κάναμε τη δουλειά σε έξι ώρες.
3. в метафорических значениях	Η Αθήνα είναι πνιγμένη στο τσιμέντο. Δεν υπάρχει φάρμακο σ᾽αυτή την αρρώστια. Ήπιαμε στην υγεία σου.
	4. входит в состав сложных предлогов	σε αντίθεση με / προς, σε σχέση με, σε συνδυασμό με, σε συνεργασία με, σε σύγκριση με
Χωρίς	Значение отсутствия, отделения, употребляется как союз с конъюнктивом с частицей να	Δεν θα το έκανα χωρίς εσένα. Έκανα τη δουλειά χωρίς καμία βοήθεια. Χωρίς να το καταλάβω, βρέθηκα μπροστά στο δημαρχείο.
Ως	Употребляется так же, как предлог μέχρι.

Дата добавления: 2015-11-04