materials and the space program. Another great site to investigate the space program’s
spinoffs is www.sti.nasa.gov/tto/spinoff.html.
NASA’s aerospace designers continue to investigate new materials applications
in their pursuit of developing a fully reusable spacecraft. The current
space shuttle, which has acted as NASA’s workhorse since its debut in 1981, is
not an entirely reusable vehicle.
Its side boosters, for instance, drop off after only two minutes of flight.
They are recovered and rebuilt after each launch. The center fuel tank, however,
is jettisoned eight minutes after launch and burns up upon reentry.
NASA aims to develop a new and completely reusable spacecraft, as do
many independent aerospace industries. But a replacement for the space shuttle
should be cheaper to operate; offer a one day, recovery-to-launch turnaround;
have payload capabilities; and operate like an aircraft.
Work continues within the technology of propulsion and vehicle structure.
Designs incorporating advanced ceramics, such composite materials as graphite
epoxy, and such strong alloys as aluminum-lithium are being investigated for
their feasibility in the design of the reusable spacecraft of tomorrow.
Currently, placing a payload into space costs roughly $10,000 per pound.
NASA and private industry hope to develop a fully reusable launch platform that
will reduce the cost to $1,000 per pound.
The Basic Materials. Various textbooks contain sections and chapters
that study materials and material technology. The textbook I use with my students
is Experience Technology by S. Soman and N. Swernofsky (1997), published
by Glencoe/McGraw-Hill.
In my research, I have learned that there are ways to describe and catagorize
the study of materials. Table I illustrates the basic organization that I follow
and apply.
Polymers (natural and synthetic). A polymer is an organic material with
a noncrystalline structure. Polymers are made up of many materials, including
carbon and hydrogen, and are formed in long chains of molecules with a long
carbon structure.
Natural polymers. Natural polymers include such materials as wood, silk,
wool, and natural rubber. Wood, for instance, is a durable material of medium
hardness and low conductivity that is easily shaped. For these reasons, wood
continues to be a popular component of products.
Woods may be further classified as soft or hard. The classification, howЗбірник
наукових праць. Частина 3, 2010
ever, has less to do with the material’s density than it does with the way a tree
produces leaves.
Coniferous trees – softwoods – have needle-like leaves. Also called evergreens
– including firs, pines, and spruces – coniferous lumber is structural
lumber, which refers to the various applications of soft woods in framing posts,
beams, and joists.
Hardwood-deciduous-trees produce broadleaves. Deciduous trees include
oak, walnut, cherry, hickory, and maple, which are used in manufacturing furniture,
cabinets, flooring, and trim.
Synthetic polymers. Plastics, typically classified as synthetic polymers,
are engineered products belonging to a family of inorganic materials, such as
natural gas and oil. The three basic kinds of plastics are thermoplastics, thermosetting
plastics, and elastomers.
Synthetic polymers come from over 25 families of organic chains known
as monomers. The application of monomers produces many of the different
products that we call plastics. These materials are commonly used because they
fulfill needs that woods and metals may be unable to fulfill or unable to fulfill as
easily.
Thermoplastics easily heat and form into products and easily reheat and
reshape into new products. This advantage makes thermoplastics ideal for manufacturing
products to be recycled.
Thermosetting plastics do not easily reheat and reshape, but they do make
products of greater durability than thermoplastics. Commonly used in the manufacture
of products that must contain and control heat, thermosetting plastics
make for ideal applications within the automotive and consumer electronics industries.
Elastomers, which come in both thermosetting and thermoplastic forms,
can be stretched to nearly twice their normal length then returned to their original
size and shape.
Overall, both natural and synthetic polymers offer the ability to create durable
goods of medium to high-hardness. Furthermore, they also act as insulators.
Plastics that can replace metals, glass, wood, and ceramics have been developed,
and some products are made of no materials other than plastics.
Metals and metal alloys. Metals are popular materials used in manufacturing
due to their desirable characteristics. Generally taken from the earth as
ore-earth or rock that can be refined into useful products–few metals exist in a
pure state, as are organic grains and nuggets. Metals are inorganic materials of
crystalline internal structure, and are classified as either ferrous or nonferrous.
Ferrous metals include iron as their underlying ingredient. Nearly all ferrous
metals are alloyed, meaning they contain both iron and carbon, along with
other combinations of metals.
The amount of iron and carbon within steel determines its particular
Збірник наукових праць. Частина 3, 2010
physical and mechanical properties. Steel is basically a combination of metals
that include iron, carbon, and some other metal to meet a product’s specific mechanical
or physical need.
Ferrous metals, commonly used throughout the heavy machinery and
automobile industries, can be alloyed to meet an application’s particular needs.
Ferrous metals typically have a high hardness, high durability, and a strong resistance
to chemical degradation. Furthermore, ferrous metals are harder and
more durable than nonferrous metals.
Nonferrous metals contain little or no iron–such as aluminum, copper,
silver, gold, and lead-and are nonmagnetic and malleable. Nonferrous metals
lend themselves easily to applications where durability and plyability are concerns.
They are easier to form, machine, stamp, and punch into usable, everyday
products.
When discussing metals, note that they are generally durable; have a high
hardness, thermal conductivity, and melting point; and can be engineered by applying
alloying techniques to meet particular product needs. It is also interesting
to note that metals are used to classify ages of technology, such as the iron age,
copper age, and bronze age.
Earth materials. Ceramics comprise a family of inorganic earth materials
that–along with wood, stone, bone, and leather – are likely the oldest forms of
materials used by humans. Clay objects have been found that are at least 27,000
years old.
The family of ceramics includes such materials as clay, glass, gypsum,
and stone. Ceramics, hard materials that are generally poor conductors, usually
consist of a crystalline internal structure. Yet, at extremely low temperatures,
some ceramics lose their electrical resistance and become superconductors.
Other properties of ceramics include an extreme resistance to chemical
degradation, salts, water, and high temperatures.
Commonly used in the construction of electrical and electronic equipment,
buildings, windows, glass, dinnerware, abrasives, concrete, and enamels,
ceramics are used even in applications that require high thermal stability, such
as spacecraft.
Composites. These engineered materials combine materials designed to
meet particular product needs by maximizing the benefits each material contributes
to the application. Common composites include fiberglass, carbon fiber,
concrete, and plywood.
Interestingly, wood itself is both a natural polymer and a natural composite.
Composites are generally classified as fiber composites, laminate composites,
or particle composites.
Fiber composites include fibers and a bonding agent. Fiberglass is a glass
fiber matrix bonded together with plastic resin. Together, the glass fiber and
plastic resin act to produce a lightweight material with high flexure resistance.
Збірник наукових праць. Частина 3, 2010
Fiberglass is commonly used in the construction of race cars, recreational vehicles,
boats, and so forth.
Laminate composites also produce high strength-to-weight ratios. Produced
by layering materials, plywood, for instance, is constructed of thin veneers
of material set in opposite grain directions.
The matrix that forms is then glued together with an adhesive and high
pressure, resulting in a material commonly used in applications that receive high
traffic or exposure to the elements, such as floor decking and roofs.
Particle composites are formed through a matrix of various particles and
an adhesive. Concrete, for instance, forms in the mixture of sand, gravel, and
cement. The cement acts as a bonding agent that holds the matrix in its final
form until it cures.
Concrete is one of the oldest composites known to have been used by humans.
The ancient Romans even constructed various civil projects, such as the
aquaducts, using concrete.
This unit of instruction fits naturally with the age and interests of my sixth
grade students. Furthermore, it is a good starting place for a general study of
technology.
This unit may be easily enhanced with internet research, small group instruction,
and even peer instruction techniques.
INTERNET RESOURCES
1. NASA technology transfer: www.sti.nasa.gov/tto/spinoff.html
2. Polymers in the automobile industry: http://polymerics.tripod.com/ index2.
htm Polymers and people: www.beyonddiscovery.org/ beyond/
beyonddiscovery.nsf/web/polymers
3. Artificial muscle research group: http://www.unm.edu/~amri/
4. Scaled Composites: www.scaled.com/
5. Ten Cate Advanced Composites: www.tencate-ac.com/ASCE
6. Journal of composites for construction: www.pubs.asce.org/ journals/
cc.htmlStanford
7. University Structures and Composites Laboratory: http://structure. stanford.
edu/
8. Funda Engineering Fundamentals: www.efunda.com
9. Dartmouth toxic metals research program: www.dartmouth.edu/~toxmetal/
10. CERAM research metals technology group: www.ceram.co.uk/metals.html
11. Advanced ceramics research: www.acrtucson.com
PRINT REFERENCES
1. Technology: Today & tomorrow. Peoria: Glencoe/McGraw-Hill.
2. Harms, H., & Swernofsky, N. (1999). Technology interactions. Peoria:
Glencoe/McGraw-Hill.
Збірник наукових праць. Частина 3, 2010
3. National congress on aviation and space education: Touch the future, curriculum
resourceguidebook. (2000).
4. Pierce, A., & Karwatka, D. (1999). Introduction to technology. Peoria:
Glencoe/McGraw-Hill.
5. Soman, S., Swernofsky, N. (1997). Experience technology. Peoria: Glencoe/
McGraw-Hill.
6. Wright, T. (1990). Manufacturing systems. South Holland: Goodheart-
Willcox.
7. Wright, T., & Smith, B. (1998). Understanding technology. Tinley Park:
Goodheart-Willcox.
Збірник наукових праць. Частина 3, 2010
УДК 378.048.45: 159.9
Ryszard Gerlach
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego
w Bydgoszczy
ПРОФЕСІЙНЕ НАВЧАННЯ – ШАНС ПРАЦЕВЛАШТУВАННЯ
НА ЄВРОПЕЙСЬКОМУ РИНКУ ПРАЦІ
Розвиток економіки, яка спирається на знання і суспільство знань,
викликає зростання кваліфікаційних вимог по відношенню до, хто шукає
роботу, а також до тих, хто вже працює. Це все обумовлено перш за все
акцентуванням уваги на якість продуктів і послуг. Важливими є |итак|
відповідність кваліфікації вимогам ринку праці, які змінюються сьогодні
вже не тільки на загальнодержавному рівні, але й на європейському, а за-
втра на світовому. Процеси глобалізації, а також інтеграційні процеси в
Європі створюють такі умовичто, коли все більше людей може вибрати
будь-яке місце проживання місце проживання і місце роботи. Ставить це
певні, більш високі вимоги перед системою освіти, у тому числі і перед
професійним вихованням, основним завданням якого має бути підготовка
учнів однаковою мірою до здійсненню професійних завдань, не тільки на
загальнодержавному, але й на європейському ринку праці, а також до ви-
конання позапрофесійних завдань.
Ключові слова: ринок праці, європейський ринок праці, глобалізація,
учень, кваліфікація, професійна освіта,
Развитие экономики, которая опирается на знания и общество зна-
ний, вызывает рост квалификационных требований по отношению к тем,
кто ищет работу, а также к уже работающим. Это все обусловлено
прежде всего акцентированием внимания на качество продуктов и услуг.
Важным есть соответствие квалификации к требований рынка труда,
которые изменяются сегодня уже не только на общегосударственном
уровне, но и на европейском, а на завтра на мировом. Процессы глобализа-
ции, а также интеграционные процессы в Европе создают такие условия,
когда все больше людей может произвольно выбирать место жительст-
ва и место работы. Ставит это определенные, более высокие требования
перед системой образования, в том числе и в профессиональным воспита-
нием, основным заданием которого должна быть подготовка учеников в
одинаковой степени к осуществлению профессиональных заданий не
только на общегосударственном, но и на европейском рынке труда, равно
и как к осуществлению позапрофессиональных заданий.
Ключевые слова: рынок труда, европейский рынок труда, глобали-
зация, ученик, квалификация, профессиональное образование.
Збірник наукових праць. Частина 3, 2010
Development of economy which is based on knowledge and society of
knowledge, causes the growth of qualifying requirements for jobs seekers and
also already working people. It has already agreeded by attention to products
and services quality. The important thing is an accordance of qualifications to
labour market requirements, which change today not only at national, but also
at European and world level. Processes of globalization, and also integration
processes in Europe create conditions when growing number of people can
choose any place of inhabitation and job. This fact determines certain and much
high requirements for the system of education, including professional education,
the basic task of which must be students preparation equally for professional and
general tasks realization not only on national, but at European labour market.
Key words: labour market, European labour market, globalization, student,
qualification, professional education.
Zmiany w procesie pracy wyzwaniem dla kształcenia zawodowego
Istnienie korelacji pomiędzy rynkiem pracy a kształceniem zawodowym
jest obecnie na tyle oczywiste, że nie wydaje się konieczne szersze tego uzasadnianie.
Bardziej zasadne jest skupienie się na czynnikach charakteryzujących ten
rynek oraz zmianach na nim zachodzących. Wśród determinantów zmian
następujących na ponowoczesnym rynku pracy wymienia się często między innymi:
· spadek znaczenia korporacji (od przedsiębiorstwa wielkiej masy do
przedsiębiorstwa wysokiej wartości);
· rewolucję informatyczną;
· globalizację;
· zmiany demograficzne;
· zmiany w przebiegu biografii zawodowych;
· zmiany własnościowe1.
Wymienione czynniki w sposób istotny wpływają na cele, treści oraz
przebieg i wyniki procesu kształcenia, a kształcenia zawodowego w
szczególności. Ich szczegółowe omawianie nie jest możliwe w tak
ograniczonym objętościowo opracowaniu. Dlatego biorąc pod uwagę jego
temat, zasygnalizuję przynajmniej jeden z nich, to jest globalizację, a do
niektórych pozostałych nawiążę w dalszej części rozważań. Najprościej ujmując
globalizacja określana jest jako proces kompresji świata w jedna przestrzeń
«singl space», jako zjawisko ekonomiczne powodujące także skutki w sferze
społecznej i politycznej. Poglądy na temat globalizacji są zróżnicowane,
czasami wręcz skrajnie odmienne. Pozytywnie w tym zakresie wypowiadają się
przede wszystkim przedstawiciele nauk ekonomicznych i życia gospodarczego.
1 R. Drozdowski, Rynek pracy w Polsce. Recepcja. Oczekiwania. Strategie dostosowawcze,
Poznań 2002, s.81 i nast.
Збірник наукових праць. Частина 3, 2010
W tym kontekście mowa jest o zanikaniu barier granicznych, uwalnianiu rynku
od ograniczeń państwa, uruchamianiu mechanizmów alokacji zasobów ponad
granicami krajów, zanikaniu granic gospodarczych oraz mobilności czynników
produkcji i kapitału. Odmienne poglądy na procesy globalizacyjne prezentują
przedstawiciele nauk społecznych. W ujęciu społecznym globalizacja oznacza
proces pokonywania barier czasu i przestrzeni, a także bariery społecznej. W
jego wyniku zachowania ludzi, społeczeństw i władzy z różnych obszarów
oddziaływają na siebie i zmieniają pod swoim wpływem, tworząc kulturę
globalną – mieszaninę, składającą się z różnych elementów tradycji, kultury i
wzorów zachowań2.
Nie wdając się w bardziej szczegółowe omawianie procesu globalizacji,
uznać należy, że obejmuje ona i przenika wszelkie aspekty życia społecznego,
gospodarczego, politycznego i kulturalnego. Globalność praktycznie staje się
procesem nieuniknionym we współczesnym świecie. Niesie ze sobą zarówno
zagrożenia, jak i nadzieje. Ważne jest, by do procesu tego ludzie podchodzili
świadomie i odpowiedzialnie. Procesy globalizacji z pewnością rzutują i rzutować
będą na proces kształcenia, w tym kształcenia zawodowego, stawiając
przed nim szereg zadań związanych z przygotowaniem do pracy i życia w
globalnym świecie.
Powracając do zmian w procesie pracy, zwrócić należy uwagę, że:
· Następuje wzrost wymagań kwalifikacyjnych w stosunku do kandydatów
do pracy. Związane jest to między innymi większym niż do tej pory akcentowaniem
jakości wytwarzanych produktów i świadczonych usług. Ważne jest
też dostosowywanie kwalifikacji do zmieniających się wymagań stanowisk
pracy.
· Zmiany w sferze pracy określane jako charakterystyczne dla epoki
postfordowskiej i postindustrialnej, do których można zaliczyć między innymi:
elastyczne godziny pracy, pracę zespołową, standaryzację procedur zarządzania
i orientacja na klienta i konsumenta, zróżnicowane i coraz bardziej elastyczne
formy organizacji firm, to wyzwania zarówno dla pracodawców, jak i pracowników.
· Zmiany w formach zatrudnienia powodują, że najemna praca etatowa
dominująca w epoce industrialnej zostaje coraz częściej zastępowana tzw. niestandardowymi
czy też elastycznymi formami zatrudnienia. Coraz bardziej
powszechna staje się praca na część etatu, zatrudnienie na czas określony, praca
zadaniowa, telepraca, czy też samozatrudnienie.
· Przechodzenie do gospodarki opartej na wiedzy i społeczeństwa informacyjnego,
powoduje, że podstawowym kapitałem firmy staje się wiedza
zatrudnionych w niej pracowników.
· Zmiany zawodów będące konsekwencją postępu technicznego i standaryzacji
produkcji, powodują zanikanie jednych i powstawanie nowych za-
2 L. Zacher (red.), Globalizacja, Kraków 2001, s.66-67
Збірник наукових праць. Частина 3, 2010
wodów oraz zmianę czynności w poszczególnych zawodach3.
To tylko wybrane przykłady, a nie pełna ich lista. Ich zasygnalizowanie
pozwala już jednak uznać, że zmiany w charakterze pracy powodują konieczność
innego niż do tej pory kształcenia. Coraz większy nacisk kłaść należy na
kształtowanie zdolności szybkiego przystosowywania się do zmian. Wiek XXI
«wymaga od pracowników z jednej strony sprawnego władania wszystkimi
zdobyczami techniki, z drugiej natomiast – posiadania umiejętności w zakresie
komunikacji międzyludzkiej»4.
Coraz powszechniej uważa się, że wiedza staje się zasobem numer jeden
gospodarki, czynnikiem konkurencyjności kraju, przemysłu, społeczeństwa.
Zdolność zarządzania wiedzą produktywną ma coraz większe znaczenie w gospodarce.
Ważne jest jednak, aby:
1) wiedza powodowała faktyczną i istotną różnicę w porównaniu ze
stanem wyjściowym;
2) wiedza musi być skoncentrowana na tym, co ma być osiągnięte;
3) niezbędna jest systematyczna eksploracja możliwości dokonania
zmiany, co wiąże się z kompetencją i determinacją «pracowników wiedzy» i
złożonych z niej zespołów;
4) konieczne jest umiejętne łączenie efektów krótko i długoterminowych,
a więc stosowne zarządzanie czasem5.
Na strategiczne wręcz znaczenie wiedzy dla rozwoju danego kraju
wskazywano zarówno w wielu publikacjach, jak i dokumentach międzynarodowych.
Na posiedzeniu Rady Europejskiej w Lizbonie określono, że strategicznym
celem państw członkowskich UE jest dążenie do tego, aby gospodarka UE
stała się najbardziej konkurencyjną i dynamiczną gospodarką w świecie, gospodarką
oparta na wiedzy, a społeczeństwo stało się społeczeństwem wiedzy6.
Z kolei P. Drucker wyraźnie podkreśla, że nie praca, a wiedza staje się w
obecnych czasach głównym źródłem bogactwa. Następuje przechodzenie od
«społeczeństwa pracy» do «społeczeństwa wiedzy».
«W potocznym przekonaniu wiedza, umiejętności, zdolności i inne składniki
zasobów ludzkich stanowią źródło konkurencyjności nie tylko przedsiębiorstw,
ale też regionów i gospodarki jako całości, a także poszczególnych
osób na rynku pracy»7.
Strategiczne znaczenie edukacji w rozwoju społeczeństwa wiedzy było
3 R. Gerlach, Nauczyciel przedmiotów zawodowych w zmieniającym się świecie, W:
Kształcenie zawodowe. Pedagogika i psychologia. Pod red. T. Lewowickiego, J. Wilsz, I.
Ziaziuna, N. Nyczkało. Częstochowa-Kijów 2007, s.303
4 T. Pomianek, A. Rozmus, K. Witkowski, B. Przywara, M. Bienia, Raport. Rynek pracy w
Polsce i Unii Europejskiej. Rzeszów 2005, s.67
5 Listy o edukacji. Pod red L. Witkowskiego. W: Forum oświatowe 2(19) 1998, s.92-93
6 Komunikat Komisji: Skuteczne inwestowanie w edukację, imperatyw dla Europy.
Warszawa 2002, s.2
7 A. Pocztowski, Strategiczne aspekty rozwoju zasobów ludzkich. W: Przyszłość pracy w
XXI wieku. Pod red. S. Borkowskiej, Warszawa 2005, s.192
Збірник наукових праць. Частина 3, 2010
podkreślane przez organy UE już od 2000 roku. Zwracano uwagę rolę edukacji
w gospodarce opartej na wiedzy wyznaczając miedzy innymi następujące cele
strategiczne edukacji (Sztokholm, marzec 2001):
· poprawa jakości i efektywności systemów edukacji w UE;
· ułatwienie powszechnego dostępu do systemów edukacji;
· otwarcie systemów edukacji na środowisko i świat8.
Rozwój gospodarki opartej na wiedzy i społeczeństwa wiedzy, to podstawowe
wyzwanie dla kształcenia zawodowego. Zgodzić się zatem można, że –
jak podaje Robert Reich w «The Work of Nations» – wśród kwalifikacji, które
będą potrzebne przyszłym pokoleniom, należy wymienić:
· abstrakcyjne myślenie – stwarzające większe możliwości odkrywania
wzorów postępowania w różnych sytuacjach oraz rozumienia i artykułowania
potrzeb;
· system rozumowania – umożliwiający zastosowanie wiedzy w różnych
sytuacjach z odpowiednią szybkością i dokładnością;
· eksperymentowanie – dające więcej swobody w zakresie przyswajania
wiedzy;
· umiejętność współpracy – umożliwiającą spojrzenie na problem oczami
innych członków zespołu9.
Z kolei wśród umiejętności i predyspozycji, które mogą być ważne
podczas poszukiwania pracy w gospodarce globalnej możemy za R. Pachocińskim
wymienić:
· «łatwe i szybkie uczenie się nowego;
· poliwalentne umiejętności zawodowe;
· przedsiębiorczość,
· wysoki poziom wiedzy ogólnej;
· zdolności kierownicze;
· znajomość technologii informatycznej;
· znajomość języków obcych»10.
Wymienione umiejętności uznać należy za ważne w poszukiwaniu
zatrudnienia zarówno na krajowym, jak i europejskim rynku pracy.
W gospodarce globalnej ważne są jednak jeszcze, zdaniem wymienionego
autora, między innymi takie umiejętności, jak:
· orientacja w sprawach globalnych;
· wrażliwość na sprawy kultury innych (uznanie różnorodności);
· wytrwałość (niezrażanie się trudnościami);
· bogata wyobraźnia;
· pogłębiona motywacja do systematycznej, rytmicznej, a czasami
8 Edukacja w Europie: rózne systemy kształcenia i szkolenia – wspólne cele do roku 2010,
Warszawa 2003, s.4
9 Cit. Za, J. Grodzki, Edukacja czynnikiem rozwoju gospodarczego, Toruń 2000, s.76
10 R. Pachociński, Oświata i praca w erze globalizacji., Warszawa 2006, s.77
Збірник наукових праць. Частина 3, 2010
nawet ciężkiej pracy;
· poleganie na sobie samym;
· wysoki poziom moralny11.
Kształtowanie tych umiejętności oraz predyspozycji, to jedno z
podstawowych zadań edukacji, w tym również kształcenia zawodowego.
Zadania kształcenia zawodowego w kontekście przygotowania do
zatrudnienia na europejskim rynku pracy
Rozwój gospodarki opartej na wiedzy i procesy globalizacji wymuszają
na krajowych systemach kształcenia konieczność przygotowania do zatrudnienia
już nie tylko na krajowym, ale dzisiaj europejskim, a jutro światowym rynku
pracy. Być może teza ta wydaje się jeszcze zbyt daleko idąca, ale biorąc pod
Дата добавления: 2015-09-29; просмотров: 26 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая лекция | | | следующая лекция ==> |