№ 7 қосымша
Тәжірибелік сабақтардың жұмыс жоспары
Бірінші сабақ.
Лексикалық тақырып: Қаржы және басқару есептері.
Грамматикалық тақырып: Сөйлем түрлері. Жай сөйлем.
Құрмалас сөйлем. Сұраулы сөйлем.
1 - тапсырма. Мәтінді мазмұндаңыз, аударыңыз.
Есеп - кәсіпорындарды ресурстармен, материалдармен және басқада түрлерімен қамтамасыз ету үшін, қоғам мүшелерінің қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатымен жасалатын, материалдық игіліктерді бөлу саласын қамтиды. Есеп деректері шаруашылық процесстерді бақылау, оларды басқару үшін пайдаланылады. Есеп басқа экономикалық пәндермен: статистика, қаржы, талдау, бақылау, менджмент, аудит, маркетинг және т.б. тығыз байланысты. Өндіріс процесін бейнелеу үшін есептің үш түрі қолданылады, оперативтік есеп, статистикалық есеп, бухгалтерлік есеп.
Пайдаланатын есеп саясатының басты міндеті мен негізгі арналымы — кәсіпорынның қызметін барынша пара-пар көрсету, іс мүддесі үшін осы қызметтің тиімділігін реттеу мақсатында толық, объективті және шынайы ақпаратпен қаптастыру.
Бухгалтерлік есепті меншік түріне тәуелсіз барлық кәсіпорындар жүргізеді. Бухгалтерлік есептің объектілеріне мыналар жатады:
· Шаруашылық құрал-жабдықтар (активтер)
· Олардың құралу көздері (міндеттемелер мен меншікті капитал)
· Шаруашылық процестер мен шаруашылық операциялар
Бухгалтерлік есеп кәсіпорынның өндірістік шаруашылық қызметі барысындағы кәсіпорын қаржысының ауыспалы айналымын есепке алады. Ол дайындау, өндіріс, сату процесін қамтиды.
Қаржының сақталуы мен қозғалысын бақылайтын және шаруашылық қаржының ауыспалы айналым процесін оның көздерін ескеретін әдістері мен тәсілдерінің жиынтығы бухгалтерлік есеп есеп әдісінің негізгі элементтері болып табылады:
1. Құжаттау және түгендеу.
2. Есеп объектілерінің құнын өлшеу тәсілі ретінде бағалау.
3. Шоттар мен екі жақты жазу шаруашылық операцияларын тіркеу.
4. Баланс және есеп беру деректерін қорытындылау тәсілі ретінде қолданылады.
Шаруашылық қаржысы өлшенетін және жасалған операцияларды есепте бейнелейтін өлшеу бірліктерін есептік өлшемдер деп атайды. Олардың үш түрі бар. Олар: заттай өлшемдер, ақшалай өлшемдер, еңбек өлшемдері.
Бухгалтерлік есеп меншік түріне қарамастан барлық кәсіпорындарда жүргізіледі.
Азаматтық кодексіне сәйкес заңды тұлғалар екі түрге бөлінеді:
-коммерциялық, мақсаты - табыс алу және оны акционерлеріне тарату;
- коммерциялық емес ‑ табыс алу мақсаты жоқ. Оларға табысты акционерлер арасында бөлуге тыйым салынған.
Лексика-грамматикалық тапсырмалар
2 – тапсырма. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап бер.
1. Бухгалтерлік есептің даму тарихы қандай?
2. Бухгалтерлік есеп – ақпарат көзі ретінде қандай қызмет атқарады?
3. Бухгалтерлік есептің объектілері қандай?
4. Кәсіпорынның есеп саясаты дегеніміз не?
5. Бухгалтерлік есеп қандай ережелерге сүйенеді?
3 – тапсырма. Мәтіннен таныс емес сөздерді жазып алыңыз, аударыңыз.
4 – тапсырма. Берілген сөйлемдерден жай сөйлемдерді теріп жазыңдар.
Біздің еліміз үлкен аумақты алып жатыр. Экономикалық даму қарқыны зор елміз. Мүшелікке қабылдандық.
Махаббат, музыка және бухгалтерлік есеп – мәңгілік! Бухгалтерлік есеп адамзат дамуымен бірге қалыптасып, дамып келе жатыр. Ежелгі Египетте, Месопатамиде, Вавилонда, Иранда шаруашылық есеп жүргізетін есепшілердің болғаны анық. Египетте - папирустарға, Вавилонда - қыш кестелерге жазбалар жазылған. Біздің уақытқа дейін келіп жеткен есеп регистрлары ретіндегі бос парақтар сол уақытта – ақ қалыптасқан.
Бұл кітап математикадан болатын, «Арифметика, геометрия сомалары, пропорциялар мен қатынастар туралы ілім» деп аталған.
Онда «Жазбалар мен шоттар туралы трактат» деп аталатын бөлім қосарлы бухгалтерияны жүргізудің тәсілдерін сипаттайды.
5 – тапсырма. Сұраулы сөйлемді қатыстыра отырып, төмендегі сызбада бухгалтерлік есеп туралы түсінікті сұрақ-жауап түрінде сөйлесіңдер.
5 – тапсырма. Мәтіндегі сұраулы сөйлемдерді жасалу жолына қарай ажыратыңыз.
6 - тапсырма. Ауызша мәтінге байланысты төрт сұраулы сөйлемдер құрастырыңыз.
7 - тапсырма. Мәтіннен жай сөйлемдерді тауып, синтаксистік талдау жасаңдар.
1. СОӨЖ.
Банктердегі арнаулы шоттардағы ақшалай қаржылар есебі.
1 - тапсырма. Мәтінді мазмұндаңыз.
Кәсіпорындар мен ұйымдар, фирмалар өздерінің ақшалай қаржыларын сақтауға банк мекемесінен арнаулы шот ашуына болады. Бұл шотта ашылған аккредитивтердегі ақшалай қаржылар, чек кітапшаларындағы ақшалай қаржылары, банктердегі арнаулы шоттардағы ақшалар және басқадай құжаттардағы ақшалай қаржылар есептелінеді.
Аккредитив – сатып алушыға қызмет ететін банк мекемесінің осы кәсіпорынды немесе ұйымды жабдықтайтын шаруашылық субъектісіне қызмет көрсететін банк мекемесіне тауарларының жіберілгендігін немесе қызметтерінің көрсетілгендігін дәлелдейтін құжаттар бойынша төлем төлеу жайлы тапсырмасы.
Аккредитив тек бір ғана жабдықтаушымен есеп айырысуға арналады. Ал аккредитивтің мерзімі жабдықтаушы мен сатып алушының арасындағы келісім-шартқа сәйкес бекітіледі. Бұл шартта мыналар көрсетілуі қажет:
1. Төлеушінің тапсырмасы бойынша аккредитивті ашқан банктің аталуы.
2. Аккредитивтің түрі және оның орындалуы мен пайдалануының әдісі мен тәсілі.
3. Аккредитив бойынша қаржы алу үшін жабдықтаушының өзіне қызмет ететін банкке тапсыруға тиісті құжаттардың толық тізімі және нақты сипаттары.
4. Тауарларды, материалдарды тиеп-жөнелткеннен немесе жұмыстарды, қызметтерді орындағаннан кейін құжаттардың банк мекемесіне тапсырылу мерзімі және олардың орындалуына қойылатын талаптар. Жабдықтаушыларға аккредитив жайлы, яғни оның ашылғандығы туралы хабарлау.
5. Басқа да керекті құжаттар мен шарттар.
Аккредитивтердің “өтелінген ” және “өтелінбеген ” – деп аталатын түрлері ашылуы мүмкін. Аккредитив сонымен қатар “кері шақырылатын ” және “кері шақырылмайтын” болып екі түрге бөлінеді.
Аккредитив жабылған уақытта пайданылмаған сома сатып алушының банкісіндегі тиісті шотына аударылады.
1. СӨЖ. Тауарлық-материалдық құндылықтар
Мәтінді аударыңыз.
Тауарлық-материалдық құндылықтар қысқа мерзімді активтер болып табылады және бухгалтерлік баланстың «Қысқа мерзімді активтер» бөлімінде есепке алынады. Материалдық құндылықтар айналым активтерінің ішінде өтімділігі жоғары активтерге жатпайды. Өйткені, бұл баптың ақша құралына айналуы үшін тек сатып алушыны табуға ғана емес, сонымен бірге сатып алушының сатылған ТМҚ үшін мерзімінде төлеуіне де біраз уақыт қажет. Кәсіпорындар мен ұйымдар ТМҚ есепке алғанда және бағалағанда №2 «Қорлар» атты қаржылық есептіліктің халықаралық стандартына және №7 «Тауарлық-материалдық қорлар есебі» атты қазақстандық бухгалтерлік есеп стандартына негізделеді. Аталмыш стандарттарда стандартың әрекет ететін саласы, ТМҚ өлшеу және бағалау, олардың өзіндік құнын анықтау тәртібі, шығыстарды тану, есептілікте ашып көрсету мәселелері қарастырылған.
Екінші сабақ.
Лексикалық тақырып: Бухгалтерлік есептің шығу тарихы
Грамматикалық тақырып: Күрделі сөйлем.
1 - тапсырма. Мәтінді мазмұндаңыз, аударыңыз.
Махаббат, музыка және бухгалтерлік есеп – мәңгілік! Бухгалтерлік есеп адамзат дамуымен бірге қалыптасып, дамып келе жатыр. Ежелгі Египетте, Месопатамиде, Вавилонда, Иранда шаруашылық есеп жүргізетін есепшілердің болғаны анық. Египетте - папирустарға, Вавилонда - қыш кестелерге жазбалар жазылған. Біздің уақытқа дейін келіп жеткен есеп регистрлары ретіндегі бос парақтар сол уақытта – ақ қалыптасқан. Шамамен 5-6 мың жыл бұрын бухгалтерлік есептің әдіс – тәсілдері пайдаланыла бастаған.
Ежелгі Греция мен Римде шаруашылық есеп жүргізідің деңгейі едәуір жоғары болды. Ағаш тақтайшаларға есеп жазып, оларды кодекс деп атаған. Шаруашылық қатынастардың болуы, адамзаттың дамуы өздігінен есептің дамуын қажет етті. Қажеттіліктен туындаған есеп жүргізудің ежелгі әдістері бүгінгі бухгалтерлік есептің негізін құрайды.
Орта ғасырдың соңында бухгалтер сөзі пайда болды. 1498 жылы Әулие Рим империясының императоры Максимилиан 1 алғашқы бухгалтер етіп Христоф Штехерді сайлады. Сол уақыттан бері есепті арнайы кітаптарда жүргізу қалыптасқан.
Бухгалтерлік есеп бойынша алғашқы кітапты 1494 жылы белгілі математик, монах Лука Пачоли жазды. Бұл кітап математикадан болатын, «Арифметика, геометрия сомалары, пропорциялар мен қатынастар туралы ілім» деп аталған.
Онда «Жазбалар мен шоттар туралы трактат» деп аталатын бөлім қосарлы бухгалтерияны жүргізудің тәсілдерін сипаттайды. Итальяндық қосарлы бухгалтерия есептің дамуына үлкен үлес қосты.
Ежелгі Ресейде есепті шіркеулер мен монастырларда жүргізді.Жазба кітаптарында мал саны, жер өлшемдері сияқты деректер болды. Петр І Ресейдегі есептің дамуына үлес қосты.Арнаулы мектептерде есеп жүргізетін адамдарды даярлап, есеп кітаптарын жүргізуді ұйымдастырды. Петр І мемлекеттің табыстары мен шығындарына ғана есеп жүргізіп қана қоймай, қазыналық зауыттарда да есеп жүргізуді талап етті. Одан кейінірек орыс тілінде бухгалтерлік есеп туралы баспа кітаптар шыға бастады. 1783 жылы бухгалтерлік есеп туралы «Коммерция және сауданың кілті, немесе бухгалтерия ғылымы, көпестер шоттарының шығуы» деген алғашқы кітап шықты.
Адамзат қоғамы сияқты, бухгалтерлік есеп те ежелден дамып келеді.
Лексика-грамматикалық тапсырмалар
2-тапсырма: Мәтіннен таныс емес сөздерді жазып алыңыз, аударыңыз.
3 – тапсырма. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап бер.
1. Бухгалтерлік есептің даму тарихы қандай?
2. Бухгалтерлік есеп – ақпарат көзі ретінде қандай қызмет атқарады?
3. Бухгалтерлік есептің әдіс–тәсілдері қай уақыттан пайдаланыла бастаған?
4. Мәтіндегі кодекс сөзіне анықтама бер?
5. Бухгалтерлік есептің негізін не құрайды?
6. Қай уақыттан бастап бухгалтер сөзі пайда болды?
7. 1498 жылы Әулие Рим империясының императоры Максимилиан 1 алғашқы бухгалтер етіп кімді сайлады?
8. Қай уақыттан бері есепті арнайы кітаптарда жүргізу қалыптасқан?
9. Бухгалтерлік есеп бойынша алғашқы кітапты қай уақытта және кім жазды?
4-тапсырма. «Бухгалтерлік есеп, бюджет, биржа қоры, есеп әдісі, қорытынды есеп» сөздерінің орысша баламасын табыңыздар.
5-тапсырма. Берілген сөйлемді қазақ тіліне аударыңыздар.
Физическое лицо, юридическое лицо, бухгалтерский баланс, вести бухгалтерский учет, содержание хозяйственных операций, фонды юридического лица.
6-тапсырма. Берілген сөйлемдерді күрделі сөйлемге айналдырыңыз:
1. Бағаның еркін қозғалысын қамтамасыз етеді.
2. Бәсекенің жалпыға бірдейлігін реттейді.
3. Өндіріс пен тұтынудың байланысын қамтамасыз етеді
7-тапсырма. Мына сөйлемдерді қазақ тіліне аударыңыздар.
Рынок – экономическая категория товарного хозяйства, представляющая собой сферу товарного обмена. Первоначальнорынок возник в виде непосредственных обменных операций товара на товар.
8-тапсырма. Мына сөз тіркестерімен сөйлем құрастырыңыз.
Қағаз ақшалар, бюджет тәртібі, бюджет тапшылығы, экономикалық дағдарыс, вакансия, жалпы өнім, кәсіпорынның жалпы табысы.
9-тапсырма. Көп нүктенің орнына тиісті септік жалғауын қойыңыз.
1. Нарықтық экономика бір орталық... бағынбайды.
2. Ол жеке адам... бостандығы.... басты принциптері.... негізделеді.
3. Экономика.... табиғат... салыстыруға болады.
4. Шет елдер... жастар үйленгенде некелік шарт жасайды.
5. Экономика байлық...., бақыт...., тыныштық... барар жол.
2. СОӨЖ. Бухгалтерлік есептің қағидалары мен әдістері
1-тапсырма. Мәтінді мазмұндаңыз, аударыңыз.
Бухгалтерлік есеп шаруашылық жүргізуші субъектінің қаржылық қорытындыларын міндеттемелері мен есеп айрысуларын, мүліктің қозғалысын бейнелейтін ақпараттық жүйе. Бухгалтерлік есеп шаруашылық құбылыстардың сандық жағын саналық жағымен үздіксіз байланыстырып, шаруашылық операцияларды табиғи және ақшалай бейнеде тіркейді.
Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есеп туралы Заңында (1995 жылы қабылданған) бухгалтерлік есепті ұйымдастыру мен жүргізудің негізгі принциптері, шаруашылық жүргізуші субъектілердің міндеттері мен құқықтары белгіленген. Қазақстан Республикасының аумағындағы барлық заңды тұлғалар, соның ішінде коммерциялық, өндірістік, сақтық, ғылыми - зерттеу, қоғамдық, саяси ұйымдар т.б. бухгалтерлік есепті жүргізуге міндетті.
Шаруашылық операция – жеке шаруашылық істі сипаттайды. Ол, мүлік құрамындағы өзгерісті, таратуды және құрылу қайнар көздердегі өзгерістерді білдіруі мүмкін. Шаруашылық операциялар кәсіпорын мүмкін (баланс активі) немесе оның құрылу қайнар көздерін (баланс пассиві) және бір мезгілде екеуін де бейнелеуі мүмкін. Шарушылық опреациялар негізгі қорларды, материалдық бағалықтарды, өнім өндірісінің шығындарын анықтау сияқты сипаттарда болады. Шаруашылық операция – мүлік пен оның құрамына өзгеріс әкелетін процесс.
Есеп саясаты – бухгалтерлік есепті жүргізу және қаржылық есеп берушілікті құрау үшін қолданылатын бухгалтерлік есептің әдістерінің, ережелерінің, тәсілдерінің жиынтығы.
Бухгалтерлік есеп жүйесін жүргізудің жалпы қағидасы мен ережесі нормативтік-қүқықтық қүжаттарда белгіленген.
Кәсіпорындарда бухгалтерлік есептің дұрыс жүргізілуі есеп принциптеріне сай, объективті, дұрыс та нақты мәліметтерді қолдану арқылы іске асырылады.
Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есеп халықаралық есеп стандарттарына жақын, еліміздегі ерекшеліктерді еске ала отырып ел нарығына икемделіп жасалған.
2. СӨЖ. Өтініш түрлерін дайындау
Үшінші сабақ.
Лексикалық тақырып:
Қаржылық есеп беру және оның талаптары.
Грамматикалық тақырып:
Біріңғай мүшенің тыныс белгілері.
1 - тапсырма. Мәтінді мазмұндаңыз, аударыңыз
Есеп беру деп кәсіпорынның өткен кезеңдегі қаржылық-шаруашылық қызметін кешенді түрде сипаттайтын барлық көрсеткіштер жүйесін айтады. Есеп беру процесін жасау есеп жұмысының соңғы сатысы болып табылады.
Қаржылық есеп берудің мақсаты өз пайдаланушыларына заңды тұлғаның қаржылық жағдайы туралы сенімді, мәнді және пайдалы ақпараттарды беру болып табылады. Қаржылық есеп берудің пайдаланушыларының қатарына инвесторлар, кредиторлар, жабдықтаушылар, сатып алушылар, еңбеккерлер, сондай-ақ мемлекеттік органдар, т.б. кіреді.
Қаржылық есеп беру басқарушы органдардың жұмысын және субъектінің ресурстарын, міндеттемелерін және ақша қаражаттарының болашақтағы ағындарын бағалауға, несие беру бойынша шешімдерге және ннвестициялық шешімдерді қабылдауға пайдалы ақпараттарды береді.
Есеп беруге қойылатын негізгі талаптар: кәсіпорын қызметінің нәтижесін анық және объективті көрсету, барлық көрсеткіштерді бір-бірімен қатаң түрде үйлестіру, бухгалтерлік пен жедел-статистикалық есеп берудің сабақтастығын (үйлесімділігін) сақтау, әдістемелік және басқада ережелерді сақтау болып табылады.
Қаржылық есеп берушілік түрлеріне: ақшалардың қозғалысы туралы есеп, табыстар мен шығындар туралы есеп, меншікті капитал құрамындағы өзгерістер туралы есеп, бухгалтерлік баланс кіреді.
Лексика-грамматикалық тапсырмалар
2-тапсырма. Мәтін бойынша сұрақтар дайындаңыз.
3-тапсырма. Мәтіннен таныс емес сөздерді жазып алыңыз, аударыңыз.
4-тапсырма. Біріңғай мүшелерді ажыратып, тыныс белгілерін қойып, тексті көшіріңіз.
Қара қошқыл кілегей бұлттың жоғарғы шетін ала кірген ай бір көрініп сүңгіп,... дәл жасырынбақ ойнағандай құбылды. Әрі сұлу әрі сенімді мықты үміт. Ұйымнын бухгалтерлік балансы ілгеріде айтылғандай белгілі бір уақытқа яғни айдың тоқсаннын немесе жылдың басына жасалынады.
Бұдан шығатын қорытыңды бухгалтерлік шоттың бастапқы қалдығы баланстын есепті кезеннің басындағы сомасы деп аталатын бағанынан алынады да керісінше шоттың соңғы қалдығы баланстын есепті кезең соңындағы бағанаға жазылады.
5-тапсырма. Көп нүктенің орнына керекті жалғауларды жалғаңыз.
1. Қаржы саясат.... нақты шаруашы..... өмірде қаржы механизм..... арқылы жүзе.... асырылады.
2. Қаржы қатынастары..... даму.... экономика.... заңдар жүйесін саналы түрде пайдалану...... байланысты.
3. Қаржы арқылы қоғам.... жиын..... өнім құнын өндіріс.... пайдаланған негізгі өндіріс..... қор.... орнын толтыру және таза өнім.... бөлу жүзе... асады.
6 – тапсырма. Шашылған сөздерден сөйлем құраңыз.
1. Бюджетті әр түрлі жүйесі деңгейдегі қаржы қамтиды
2. Функциясы көп қаржының атқаратын.
3. Қорларын биржа қаражат қамтиды – жүйесі.
4. Мемлекет қалыптастырады функцияларын орындау үшін бюджеттер және жергілікті өзінің республикалық.
7 – тапсырма. Сұраулы сөйлемді қатыстыра отырып, қаржылық есеп беру және оның талаптары туралы сұрақ-жауап түрінде сөйлесіңдер.
3. СОӨЖ. Қаржылық есеп берушілікті даярлау
Мәтінді мазмұндап, аударыңыздар.
Балансты және басқа да берілетін есептерді уақытында, әрі сапалы жасау үшін бухгалтерия өндірістік бөлімшелеріндегі барлық мәліметтердің (деректердің) құжатталуын, белгіленген материалдық және басқа есептерін толық көлемде берілуін қамтамасыз ету керек.
Бухгалтерлік есептің ақпараттары балансқа дейін қажет өндеулерден өтеді. Бұл өндеу процесі төрт кезеңнен тұрады:
Бірінші кезең. Әр түрлі шаруашылық фактілері қүжатталады (іскерлік мәміле жасалады).
Екінші кезең. Есеп мәліметтері есеп талабына байланысты жіктеледі, содан соң бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетіледі (есеп регистрлеріде ЖО, ведомость, Бас кітап).
Үшінші кезең. Есеп жиынтығы есеп беру нысандарына көшіріледі (баланс, табыстар мен шығындар туралы есеп беру, ақшалардың қозғалысы туралы есеп беру т.б.).
Төртінші кезең. Ұйымның қаржылық-шаруашылық қызметі талданады. Берілетін есеп тиісті жиынтық құжаттарында, саралау парақтарында және белгіленген көлемдерде есептік тізімдемесінде анықталады. Аталған деректердің негізінде талдау жасалынады.
Жылдық есептің меншік иелерінде (қатысушыларында, құрылтайшыларында) немесе құрылтай құжаттарында көрсетілген мәліметтері бойынша тиісті органдарға: салық инспекциясына (кәсіпорынның тұрған жері бойынша); жергілікті қаржы органына, мемлекеттік статистика органдарына есеп береді.
Кәсіпорындар (бүған шетелдіктердің қатысы бар кәсіпорындар да енгізіледі), егер Қазақстан Республикасының зандарында басқадай ерекшеліктері ескерілмеген болса, онда жылдық бухгалтерлік есепті есепті жылдан кейінгі келесі жылдың 1 наурызынан кешіктірмей береді. Бухгалтерлік есеп берудің нақты қүнін көрсетілген мерзімдердің шегінде салық органдарының келісімдері бойынша кәсіпорынның иелері белгілейді.
Қаржылық есеп берудің мақсаты пайдаланушыларды есептік кезеңдегі қызметінің нәтижесі мен қаржылық жағдайы туралы пайдалы, әрі мәнді және сенімді ақпараттармен қамтамасыз ету болып табылады.
3. СӨЖ. Сауалнама, іс қағазын дайындау
Төртінші сабақ
Лексикалық тақырып:
Табыстар мен шығындарды тану және қаржылық нәтижелер есебі
Грамматикалық тақырып: Салалас құрмалас сөйлемнің түрлері
1 - тапсырма. Мәтінді мазмұндап, аударыңыздар.
Табыстар –бұл активтердің келуі мен өсуі жолымен немесе субъектінің қызметі нәтижесінде міндеттемелердің азаю жолымен экономикалық ресурстардың көбеюі. Шығындар – бұл активтердің азаюы не басқа да қызметтерді жүзеге асыруда, тауарларды өндіру не жеткізу салдарынан қарыздардың пайда болуы, яғни міндеттемелердің көбеюі. Басқаша айтқанда, шығындар – бұл табыс табу мақсатында таурларды өндіруге не қызметтер көрсетуге кеткен шығындар.
Пайда- бұл кәсіпорынға қатысты негізгі және негізгі емес қызмет нәтижесінде капиталдың өсуі, бұған акционерлік капиталға жарна жатпайды.
Зияндар- бұл кәсіпорынға қатысты жағдайлардан капиталдың азаюы.
Тану – кәсіпорынның қаржылық есебінде баптарды енгізу процесі. Тану есептің жиынтық көрсеткіштеріне сомаларды бейнелеуден тұрады. Танудың төрт критерийі: анықтау, бағалау, мерзімділік, сенімділік.
Табыс- кәсіпорынның өзінің сатып алушыларына қандай да бір уақыт кезеңі ағымында берген қызметтері немесе өнімдерінің жиынтығын ақшалай бейнелеу.
Табыстар есепті кезеңдегі активтердің көбеюін (ақша қаражаттарының, басқа да мүліктердің келіп түсуін, кіріске алынуын) және міндететмелердің азаюы (өтелінуі) негізінде капиталдың көбеюін, яғни экономикалық пайда табуды айтады. Мұндай табыстарға: дайын өнімдер мен тауарларды сатудан алынатын табыстар; қызмет көрсетуден алынатын табыстар; дивидендтер, роялти және процент түрінде алынатын және т.б. табыстар жатады.
Дата добавления: 2015-11-04; просмотров: 45 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая лекция | | | следующая лекция ==> |