Кесте 14. ақ-жол-сервис kz ЖШС -ындағы өнімінің 12,7 кг-ға шаққандағы өзіндік құны.

	Атауы	Сомасы, тг
	Материалдық шығыны
	Электр жарығы
	ГСМ
	Еңбекақы
	Үстеме шығындар
	Өзгеде шығындар
	«Мусульманская» өнімінің 12,7 кг-нің өзіндік құны	17 016

Өнімнің өзіндік құнына кіретін шығындарға тек қана өнді­рістік шығындар жатқызылады, яғни өткізілген сәтке дейінгі дайын өнім өндірісіне және бітпеген (аяқталмаған) өндіріске байланысты: тікелей материалдық шығындар, әлеуметтік салық аударымдарымен бірге есептелетін еңбекті өтеуге шығатын тікелей шығындар; қосымша шығыстар Кәсіпорын өзінің шаруашылық қызметінде өте көп ақша шығындарын көтереді.Экономикалық мазмұнына келетін болсақ және мақсаттық бағытына байланысты оларды бірнеше өзіндік топтарға бөлуге болады.:

1. Өндіріс қорларын қайта өндіруге арналған шығындар;

2. Әлеуметтік – мәдени шараларға байланысты шығындар;

3. Операциялық шығындар;

4. Өндіріс пен өнімдерді (қызметші жұмыстар) сатуға арналған шығындар;

Өндіріс қорларын қайта өндіруге арналған шығындар, яғни олар өндірістің үзіліссіздігі және де өнімдерді дайындауға жағдай жасайды. Кәсіпорын тағы да әлеуметтік – мәдени шараларға арналған шығындар жүргізеді, олар жұмысшылардың біліктілігін арттыруға, қорларды дайындау, әлеуметтік – мәдени және тұрғын үй жағдайларын шешу үшін бағытталады. Бұл шығындар, яғни ұжымдардың әлеуметтік дамуы үшін маңызы бар, және олар өнімнің өзіндік құнына қосылмай, пайда әкеледі. Бюджеттік және белгілі бір мақсатқа арналған түсімдер, одақтық ұйымдардың қаражаттары, клубтың кірістері, мектепке дейінгі мекемелерге балалардың ата – аналарынан келетін түсімдер негізінде жүзеге асырылады. Операциялық шығындар – бұл ерекше бағытталған шығындар: яғни ғылыми – зерттеу жұмыстарын жүргізу, тағы да басқа ғылыми ашылымдар, негізгі қорларды қайта бағалауға, құрал – жабдықтарды куәландыру, орманқұрылыстың және геология жұмыстарына және т.б. арналған. өнімнің өзіндік құнына кірмейді. Өндіріс пен өнімдерді сатуға арналған шығындар кәсіпорынның шығындарының өте үлкен орнын алады. Олар осы өнімді өндіру процесіне қажетті шикізат, материал, негізгі қор, жанар – жағар май, энергия, еңбек және т.б. шығындардан тұрады. Осы топтың шығындарын қалыптастыру кәсіпорынның көлеміне тәуелді. Өндіріс және өнімдерді сатуға арналған шығындар дайын өнімді сатып, одан шыққан қаражат айналымы табысынан қайтарылады. Шығындар өнімнің өзіндік құнына жатқызылуына қарай тура және жанама болып екіге бөлінеді. Тура шығындар деп түсінетініміз, ол бөлек түрлі өнімдерді өндіруге кететін шығындар, олар тура өзіндік құнға барып қосылады. Бұл шығындарға шикізат, негізгі материал, жартылай фабрикат, өндіріс жұмысшыларының негізгі жалақылары және т.б. кіреді. Жанама шығындарға, әр түрлі бұйымдар шығаруға, сондықтан да оны тура барып белгілі бір өнімнің өзіндік құнына кіргізуге болмайды. Бұл шығындардар, құрал – жабдықтарды жөндеуге, ғимаратты жөндеу, көмекші жұмысшылардың инженерлік – техникалық жұмысшылардың жалақыларына кетеін шығындар. Шығындардың тура және жанама болып екіге бөлінуі өндірістің ұйымдық құрылымына, оның мамандануына, шығындарды есептеу тәсілдеріне байланысты.

Дата добавления: 2015-08-13