! Нутрициология ғылымы немен айналысады?
* + азық түліктердің тағамдық және биологиялық құндылығын зерттеумен;
* аурулардың патогенезін зерттеумен;
* ауыр өнеркәсіп мекемелеріндегі жұмысшылардың жағдайын зерттеумен;
* жануарлар мен өсімдіктердің организмге әсерімен;
* дәрі-дәрмектердің әсерімен.
! Негізгі тағамдық заттектер тобына жататын толық құрамды көрсетіңіз:
* белоктар, майлар, көмірсулар, тағамдық үстемелер, КҚМҚ;
* + белоктар, майлар, көмірсулар, витаминдер, минералдық элементтер;
* белоктар, майлар, көмірсулар, ферменттер, органикалық қышқылдар;
* амин қышқылдары, май қышқылдары, тағамдық үстемелер;
* көпқанықпаған май қышқылдары, көмірсу, витаминдер;
! Дұрыс тамақтанбаудан туындайтын алиментарлық ауруларды көрсетіңіз:
* + алиментарлық маразм
* стоматит
* + квашиоркор
* + семіздік
* дизентерия
! Ересек адамның тәуліктік рационындағы белоктың үлесін көрсетіңіз:
* 8-12 %
* + 12-15 %
* 15-20%
* 20-25%
* 25-30 %
! Ересек адамның тәуліктік рационындағы майдың үлесін көрсетіңіз:
* 20-25 %
* + 30-35 %
* 35-40%
* 15-20%
* 25-30 %
! Ересек адамның тәуліктік рационындағы көмірсудың үлесін көрсетіңіз:
* 30 %
* 40 %
*+55-58%
* 60%
* 70 %
! Қазақстан территориясында кеңінен тараған алиментарлық ауруды атаңыз:
* семіздік
*+ теміртапшылық анемия
* квашиоркор
* алиментарлық дистрофия
* пеллагра
! Азық-түліктің биологиялық құндылығы қандай көрсеткіштер арқылы бағаланады:
* ассортименттің көптігімен
*+ белоктың, майдың, көмірсудың мөлшерін анықтау
* жеңіл қорытылуы
* +витаминдердің, минералдық элементтердің мөлшерін анықтау
* аз шығындырғыштығымен
! Тамақтың құндылық сипатын не анықтайды?
* белоктармен қамтамасыз ету;
* витаминдермен қамтамасыз ету;
* майлармен қамтамасыз ету;
* көмірсулармен қамтамасыз ету;
*+ калориялығы;
! Тиімді тамақтануды құрайтын негізгі элементтерді көрсетіңіз
*+ тамақтану режимі;
* энергияның реттелмейтін шығыны;
* негізгі алмасуға кеткен энергия шығынын есептеу;
* дене жұмысына кеткен энергия шығынын есептеу;
* +негізгі тамақтық заттардың үйлесімділігі;
! Үйлесімді тамақтану дегеніміз не?
* энергия шығынын толықтыратын тамақтану
* ағзаны пластикалық материалдармен қамтамасыз ететін тамақтану
* ағзаны витаминдермен қамтамасыз ететін тамақтану
*+ ағзаны макро және микроэлементермен қамтамасыз ететін тамақтану
* ағзаны жоғарыда айтылған барлық нутриенттермен қамтамасыз ету
! Үйлесімді тамақтанудың адам өміріндегі мәні қандай
*+бойдың және ақыл ойдың қалыпты дамуына қажетті қоректік заттармен қамтамассыз етеді;
* +барлық энергия шығынының орнын толтырады;
* созылмалы аурулардың ағымын тежейді;
* +аурушылдық дәрежесін төмендетеді;
* өлімшілік дәрежесін төмендетеді;
! Оңтайлы амин қышқылдарының құрамымен ерекшелентін дәнді – дақылдарды атаңыз:
* арпа
* қара бидай
* бидай
*+ бұршақ тұқымдас
* күріш
! Қай заттек холестериннің артық мөлшерінің организмге жиналуына кедергі жасайды?
*+ лецитин
* қаныққан май қышқылдары
* белоктар
* май қышқылдары
* көмірсулар
! Холестериннің қалыптан артық түсуі қандай ауруға әкеледі:
* маразм
* квашиоркор
*+ атеросклероз
* қант диабеті
* дистрофия
! Жеңіл сіңетін көмірсулардың организге шамадан артық түсуінен қандай ауру дамиды:
* квашиоркор
* бери-бери
* атеросклероз
*+ қант диабеті
* маразм
! Тамақтануда қай көмірсу жиі қолданылады?
*+Сахароза
* Галактоза
* Крахмал
* Лактоза
* Глюкоза
! Қай витамин флавиндарға – көкөніс, картоп, сүттің табиғи пигментіне жатады?
* Тиамин
*+Рибофлавин
* Ниацин
* Пиридоксин
* Цианокобаламин
! Созылмалы белок жетіспеушілік кезінде қандай ауру пайда болады:
* семіздік
* гипертониялық ауру
*+подагра
* гипотиреоз
* қант диабеті
! С витаминінің тапшылығына қай симптом тән?
* еріндегі қызыл жиек
* еріннің жарылуы
*+тіс тазалауда иектің қанағыштығы
* қараңғыда көрудің нашарлауы
* ангулярлық стоматит
! Қай микроэлементтің тапшылығы эндемиялық ауруға алып келеді?
* күкірт
* кальций
* магний
*+ йод
* хлор
! Лецитин биологиялық белсенді заттардың қай тобына жатады?
* стеринге
* қанықпаған май қышқылына
* қаныққан май қышқылына
*+фосфолипидке
* белокқа
! Қай категориядағы адамдардың рационына Д витаминін қосу қажет?
* қоғамдық тамақтандыру мекемесінің жұмысшылары;
* спортшылар;
*+жер асты жұмысымен шұғылданатын жұмысшылар;
* жасөспірімдер;
* ауыл шаруашылық жұмысшылары;
! Қараңғылық адаптация мен түнгі көргіштікті қай витамин реттейді?
* фолий қышқылы
* биотин
*+рибофлавин
* пиридоксин
* биофлавоноид
! Тағаммен бірге фтордың артық түсуі қандай ауруға әкеледі?
* көздің қасаң қабағының ауруы
* Уров ауруы
* стронцийлі рахит
* алиментарлы-токсикалық алейкия
*+флюороз
! Қай азықтар тиаминнің (витамин В1) негізгі көзі бола алады?
* балық
*+дән өнімдері
* сүт өнімдері
* сусындар
* көкөністер
! Кальцийдің негізгі көзі болып табылатын өнім:
* рауғаш
*+сүт пен сүт өнімдері
* нан
* ет
* жұмыртқа
! Тағамдық заттектерге және энергияға қажеттілік қандай факторлардың есебінен қарастырылады?
*+жынысы, жас мөлшері, еңбек қызметінің сипаты;
* мамандық патологиясы;
* сыртқы орта факторларының әсері;
* алмасу процестерінің қарқындылығы;
* еңбек қызметінің сипаты;
! Адам организмі үшін Д витаминінің физиологиялық маңызы қандай?
* қан ұю процесіне қатысады;
* май қышқылдарының тотығуынан сақтап, антиоксиданттық қасиет көрсетеді;
* нерв қозғыштығына қатысады;
*+кальций мен фосфордың алмасуын реттеп, сүйек тінінің қалыптасуына қатысады;
* тін мен клетканың осмостық қысымына қатысады.
! Қан түзуге қатысатын биомикроэлементтерді көрсетіңіз:
*+ темір
* + мыс
* никель
* магний
* натрий
! Ішектің перистальтикасын реттеуге және холестериннің артық мөлшерін организмнен шығаруға қатысатын көмірсуларды атаңыз:
*+пектин
* лактоза
* гликоген
* + клетчатка
* мальтоза
! Ретинолдың жетіспеушілігінен қандай ауру дамиды?
* ангулярлық стоматит
* гиперкератоз
* глоссит
*+ақшам соқыр
* парестезия
! РР витаминін жеткіліксіз қолданғанда қандай ауру дамиды?
*+пеллагра
* цинга
* квашиоркор
* анемия
* дистрофия
! Темір жетіспегеннен қай ауру дамиды?
* эндемиялық зоб
* авитаминоз
*+анемия
* флюороз
* рахит
! Кальцийдің биологиялық ролі қандай?
* организмнен сұйықтықты шығарады;
* асқазанда тұз қышқылының бөлінуіне қатысады;
*+сүйек тіні қалыптасуына қатысады;
* организмде су алмасуға қатысады;
* тамыр кеңейткіш әсері бар;
! Ұзақ уақыт теріс энергиялық баланс нәтижесінде қандай ауыр дерт дамиды?
* семіздік
*+маразм
* атеросклероз
* қант диабеті
* гипертониялық ауру
! Йод қандай азық-түлікте көп кездеседі?
* нан өнімдері
* сүт өнімдері
* жеміс
*+теңіз өнімдері
* ет өнімдері
! Организмге темірдің сіңірілуін тежейтін (ингибиторлар) азық-түліктер:
* шырындар
*+ шәй
* +кофе
* көкөністер
* ет
! Фитостерин холестеринемияны қалай болдыртпайды?
* фитостерин холестериннің синтезін тежейді;
* фитостерин холестерин із ашарларының синтезін тежейді;
*+холестеринмен байланысып, ерімейтін комплекстер түзеді;
* фитостерин холестеринге әсер етпейді;
* фитостерин холестериннің организмнен шығарылуына жағдай жасайды;
! Организмдегі темірдің сіңуін күшейтетін қоректік заттектер:
*+фоли қышқылы
* май қышқылдары
* көмірсулар
* + аскорбин қышқылы
* майлар
! Магнийдің негізгі көзі болатын өнімдер:
* балық және теңіз өнімдері
*+кебектер
* +арпа жармасы
* көкөністер
* малдың бауыры
! Құрамында көп мөлшерде гемді темірі бар өнімдер:
*+балық
* нан және нан өнімдері
* сүт және сүт өнімдері
* көкөністер
* +ет және ет өнімдері
! Антиоксидантты қасиеті бар витаминдерді көрсетіңіз:
* Д
*+А
* +С
* +Е
* РР
! Метиониннің көзі болатын азық-түліктер:
* жемістер
* көкөністер
*+сүзбе
* + ірімшік
* + балық
! Каротиннің негізгі көзі болатын азық-түліктерді көрсетіңіз
* жасыл алма
*+ томат
* +сәбіз
* + қызыл тәтті бұрыш
* картоп
! Ішектің жиырылу қызметін артыратын көмірсуларды атаңыз
* галактоза
* сахароза
* фруктоза
*+целлюлоза
* +клетчатка
! Нан қандай витаминдердің көзі болып табылады?
*+ В тобы витаминдері
* С витамині
* К витамині
* Д витамині
* А витамині
! Балықты ыстағанда оның тағамдық құндылығы қалай өзгереді:
*+жоғарылайды
* төмендейді
* өзгермейді
* едәуір жоғарылайды
* нашарлайды
! Балық қандай микроэлементтің көзі болып табылады:
*+ йод
* мыс
* темір
* магний
* фтор
! Жұмыртқа құрамындағы белоктардың қайсысы биологиялық аса құнды:
* авидин
* альбумин
*+овоальбумин
* глобулин
* казеин
! Көкөністер мен жемістердегі қандай заттек организмнен холестеринді шығаруға және ішектің пайдалы микрофлорасының тіршілігін қалыптандыруға ықпал етеді:
* қанттар
* минералдық элементтер
* витаминдер
*+клетчатка
* органикалық қышқылдар
! Саңырауқұлақтарда көп мөлшерде кездесетін көмірсуды атаңыз:
*+гликоген
* крахмал
* пектин
* клетчатка
* фруктоза
! Қандай өсімдік майының құрамында көпқанықпаған май қышқылдары (КҚМҚ) көп кездеседі?
* күнбағыс майы
* мақта майы
*+зығыр майы
* жүгері майы
* + бадам майы
! Жалпы тәуліктік үлестің құндылығынан таңертеңгілік тамаққа қанша пайыз ұсынылады:
*+25%
* 35%
* 30%
* 10%
* 50%
! Жалпы тәуліктік үлестің құндылығынан түскі тамаққа қанша пайыз ұсынылады?
* 10%
* 60%
* 40%
* 50%
*+35%
! Жалпы тәуліктік үлестің құндылығынан бесіндік тамаққа қанша пайыз ұсынылады?
*+15%
* 60%
* 40%
* 50%
*+35%
! Жалпы тәуліктік үлестің құндылығынан кешкі тамаққа қанша пайыз ұсынылады?
* 10%
* 40%
*+25%
* 50 %
* 5%.
! Әйелдердің тәуліктік рационда темірдің мөлшері қанша болуы қажет?
* 5 мг
* 25 мг
*+18 мг
* 40 мг
* 50 мг
! Еркектердің тәуліктік рационда темірдің мөлшері қанша болуы қажет?
* 5 мг
* 15 мг
*+10 мг
* 35 мг
* 50 мг
! Тәуліктік рационда ересектер үшін С витаминінің мөлшері қанша болуы қажет?
1 20 мг
*+60 мг
* 80 мг
* 150 мг
* 250 мг
! Ересек адамның тағам рационында В2 (мг) витамині мөлшері қанша?
* 1,3
*+ 2,4
* 2,0
* 3,5
* 1,9
! Ересек адамның тағам рационында В6 (мг) витамині мөлшері қанша?
* 1,3
* 4,0
*+2,0
* 3,5
* 2,2
! Ересек адамның тағам рационында РР (мг) витамині мөлшері қанша?
* 16
* 21
* 22
*+25
* 50
! Гиповитаминоз дегеніміз бұл –
* витаминдер сіңуінің бұзылуы;
* организмге кальцидің жеткіліксіз түсуімен байланысты бұзылыстар;
* тағамда витаминдердің болмауынан туындайтын жағдай;
* организмге витаминдердің артық түсуімен байланысты патологиялық жағдай;
*+организмге витаминдердің жеткіліксіз түсуімен байланысты патологиялық жағдай;
! Авитаминоз дегеніміз бұл –
* тұз-су балансының бұзылуы;
* витаминдер сіңуінің бұзылуы;
*+организмге ұзақ уақыт витаминнің мүлдем түспеуінен туындайтын жағдай;
* организмге витаминдердің артық түсуімен байланысты патологиялық жағдай;
* организмге көмірсулардың жеткіліксіз түсуімен байланысты патологиялық жағдай;
! Гипервитаминоз дегеніміз бұл –
* организмге витаминдердің жеткіліксіз түсуімен байланысты патологиялық жағдай;
*+организмге витаминдердің артық түсуімен байланысты патологиялық жағдай;
* организмде витаминдердің болмауы;
* витаминдердің сіңуінің бұзылуы;
* тұз-су балансының бұзылуы.
! Негізінен пластикалық қызмет атқаратын тағамдық заттекті атаңыз:
* майлар
* көмірсулар
* витаминдер
*+белоктар
* минералдық элементтер
! Фосфордың сіңуіне ықпал ететін факторды көрсетіңіз:
*+ Тағам рационындағы белок пен кальцийдің сіңуі;
* белоктың оңтайлы мөлшерімен қамтамасыз етілуі;
* амин қышқылдарының үйлесімділігі;
* КҚМҚ оңтайлы мөлшері;
* бірыңғай белокты тамақтану;
! Теріс энергиялық баланс қандай жағдайда туындайды?
* негізгі алмасу жоғарылағанда;
* ұзаққа созылған физикалық жүктемеде;
*+тәуліктік рацион қуаттылығы жұмсаған энергияны өтемегенде, яғни тұтынылатын азық-түліктің мөлшері шығатын энергиядан кем болғанда;
* тәуліктік рацион қуаттылығы жұмсаған энергия шығынынан артық болып, адекватты тамақтанбауда;
* дененің артық салмағында.
! Тәуліктік рационның энергиялық құндылығы шығындалатын энергиядан артық болуы ұзақ уақытқа созылса, қандай жағдайға әкеледі?
* теріс энергия балансына;
* белокты-калориялық жетіспеушілік;
* энергияның жетіспеіне;
*+оң энергия балансына;
* алиментарлық дистрофияға;
! Үйлесімді тамақтану дегеніміз не?
* энергия шығынын толықтыратын тамақтану;
* ағзаны пластикалық материалдармен қамтамасыз ететін тамақтану;
* ағзаны витаминдермен қамтамасыз ететін тамақтану;
*+ организмге қажетті қоректік заттектермен толық қамтамасыз ететін тамақтану;
* ағзаны жоғарыда айтылған барлық нутриенттермен қамтамасыз ету;
! Ересек еңбекке жарамды адамдар үшін белок, май, көмірсудың оңтайлы қатынасы қандай?
* Б:М:К-1: 0,8: 4
*+Б:М:К-1: 1: 4
* Б:М:К-1: 1: 3
* Б:М:К-1: 2: 4
* Б:М:К-1: 2: 7
! Қарттар тамақтануында неліктен жеңіл сіңетін көмірсуларды шектеу қажет?
*+ алмасу процесі қарқынының төмендеуінен;
* ас қорыту жұмысының баяулауынан;
* көмісу алмасуының бұзылысынан;
* жеңіл сіңетін көмірсуларды шектеуге болмайды;
* +ішек микрофлорасына кері әсерінен;
! Сүт пен сүт тағамдарында қай көмірсу кездеседі?
*+лактоза
* крахмал
* глюкоза
* пектин
* клетчатка
! Жануар текті көмірсуды көрсетіңіз:
* фруктоза
* сахароза
* мальтоза
*+гликоген
* галактоза
! Алмастырылмайтын амин қышқылдарын атаңыз:
*+ триптофан
* серин
* + треонин
* пролин
* цистеин
! Көпқанықпаған май қышқылдарын атаңыз:
*+арахидон қышқылы
* пальмитин
* + линоль
* +линолен
* холестерин
! Асқазан жолдарында ыдырамайтын және энергия көзі бола алмайтын көмірсулар:
*+клетчатка
* крахмал
* гликоген
* фруктоза
* + пектин
! Қаныққан май қышқылдарына қайсысы жатады:
*+ пальмитин
* +миристин
* олеин
* арахидон қышқылы
* линолен
! Адам организмі үшін Д витаминінің физиологиялық маңызы қандай?
* қан ұю процесіне қатысады;
* май қышқылдарының тотығуынан сақтап, антиоксиданттық қасиет көрсетеді;
* нерв қозғыштығына қатысады;
*+ кальций мен фосфордың алмасуын реттеп, сүйек тінінің қалыптасуына қатысады;
* тін мен клетканың осмостық қысымына қатысады.
! Цинга ауруының себебі:
*+С авитаминозы
* В авитаминозы
* А гиповитаминозы
* С гипервитаминозы
* Д гипервитаминозы
! Бери-бери ауруының себебі:
* Д авитаминозы
*+В1 авитаминозы
* А гиповитаминозы
* С гипервитаминозы
* Д гипервитаминозы
! Қалқанша без гормондарының синтезіне қай биомикроэлемент қатысады?
* кобальт
* темір
* мыс
* фтор
*+йод
! Тағаммен бірге фтордың жеткіліксіз түсуінен туындайтын ауру?
* көздің қасаң қабағының ауруы
* Уров ауруы
* рахит
*+кариес
* флюороз
! Рахит ауруының себебі:
*+Д гиповитаминозы
* В1 авитаминозы
* С гиповитаминозы
* К гипервитаминозы
* Д гипервитаминозы
! Заттек алмасу – түсінігінің дұрыс анықтамасын беріңіз:
* Ассимиляция процесінің диссимиляция процесінен басым болуы;
* Организм үшін қажетті тағамдық заттектердің қолданылуын қамтамасыз ететін және пластикалық, энергетикалық қажеттілікті қанағаттандыратын биохимиялық процестер жиынтығы;
* Энергия түзілу процестерінің қарқындылығын арттыру;
*+Организмнің өсіп дамуы мен тіршілігіне қолданылатын қажет заттектердің түзілуі мен сіңіріліп қорытуы;
* Организмнен ыдырау өнімдерінің тотығып шығарылу процесі;
! Реттелінбейтін энергия шығынына қайсысы жатады?
* еңбекке жұмсалатын
* спортпен айналысқанда жұмсалатын
* ойлауға жұмсалатын
* белсенді дем алу барысында жұмсалатын
*+негізгі алмасуға жұмсалатын
! Қандай азық-түлік фруктозаның көзі болып табылады?
* сүт
* балық
* ет
* жарма
*+жеміс-жидек
! Минералдық элементтердің жіктемесіне қайсысы жатады?
* суда еритін минералдық элементтер
*+ қышқылдық сипаттағы минералдық элементтер
* майда еритін минералдық элементтер
* спиртте еритін минералдық элементтер
* +сілтілік сипаттағы минералдық элементтер
! Бір мезгілде жүретін заттек алмасудың процестерін көрсетіңіз:
* гормондардың синтезі мен ыдырауы;
* ферменттердің синтезі мен ыдырауы;
* көмірсулардың синтезі мен ыдырауы;
*+катаболизм және анаболизм;
* белоктардың синтезі мен ыдырауы;
! Теріс энергиялық баланс қандай заттектің жеткіліксіздігімен тығыз байланысты?
*+белок
* майлар
* көмірсу
* витаминдер
* минералдық заттектер
! Реттелінетін энергия шығынына қайсысы жатады?
* организмдегі тағамдық заттектердің ыдырауына жұмсалатын;
*+ ойлауға жұмсалатын;
* ыдырау өнімдерінің органимнен шығарылуына жұмсалатын;
* организмге қажетті заттектердің синтезіне жұмсалатын;
* +физикалық жұмысты орындауға жұмсалатын;
! Зоостериндердің негізгі өкілі қайсы:
* глицерид
*+ холестерин
* лецитин
* ситостерин
* холин
! Ұзақ уақыт теріс энергиялық баланс нәтижесінде қандай ауыр дерт дамиды?
* семіздік
*+ маразм
* атеросклероз
* қант диабеті
* гипертониялық ауру
! Витаминдер қандай қасиеттеріне байланысты жіктеледі?
*+суда еритін
* спиртте еритін
* суда ерімейтін
* +майда еритін
* спиртте ерімейтін
! Қышқылды сипаттағы микроэлементтерге қайсысы жатады?
* күкірт
* магний
* натрий
*+фосфор
* калий
! Йод қандай азық-түлікте көп кездеседі?
* нан өнімдері
* сүт өнімдері
* жеміс
*+теңіз өнімдері
* ет өнімдері
! Оңтайлы амин қышқылдарының құрамымен ерекшелентін дәнді – дақылдарды атаңыз:
* арпа
* қара бидай
* бидай
*+бұршақ тұқымдас
* күріш
! Майдың организмге сіңірілуі төмендегі қай көрсеткішке тәуелді:
* меншікті салмағына;
* қышқылдығына;
*+еру температурасына;
* ылғалдылығына;
* белоктық құрамына;
! Майдың атқаратын негізгі физиологиялық қызметі:
*+ энергияның көзі;
* су-тұз тепе-теңдігін ұстайды;
* +қорғаныштық;
* қышқылдық ортаны ұстау;
* фермент, гормон, иммундық клеткалардың құрамына кіруі;
! Тиімді тамақтану элементтерін атаңыз:
* физикалық жүктеме
* лабораториялық зерттеулер
*+тағамдық заттектердің сандық және сапалық тиімді ара қатынасы
* + тамақтану тәртібі
* тағамдық құндылығы
! Жай көмірсуларды атаңыз:
*+ глюкоза
* гликоген
* +фруктоза
* +сахароза
* клетчатка
! Күрделі көмірсуларды атаңыз:
*+ пектин
* +гликоген
* фруктоза
* сахароза
* +клетчатка
! Тиімді тамақтануды құрайтын негізгі элементтерді көрсетіңіз
*+тамақтану режимі;
* энергияның реттелмейтін шығыны;
* негізгі алмасуға кеткен энергия шығынын есептеу;
* дене жұмысына кеткен энергия шығынын есептеу;
* +негізгі тамақтық заттардың үйлесімділігі;
! Тағамдық талшықтарды атаңыз:
* каротин
*+пектин
* холин
* фоли қышқылы
* +клетчатка
! Құрамында гемсіз темірі жоғары азық-түліктер:
* ет және ет өнімдері
* қант
*+алма
* сүт және сүт өнімдері
* +бұршақ тұқымдастар
! Қышқылды сипаттағы микроэлементке қайсысы жатады?
* калий
* магний
* натрий
*+фосфор
* кальций
! Алмастырылмайтын амин қышқылдарын атаңыз:
*+валин
* +триптофан
* +изолейцин
* +лизин
*аспарагин
! Қай витамин сүтқышқылды бактерияның өнімі болып табылады?
* С витамині
* Д витамині
* А витамині
* Е витамині
*+В тобының витаминдері
! Қандай қасиетіне байланысты қымызды туберкулез ауруын емдеуде ұсынады?
*+антибиотикалық;
* майда еритін витаминдердің көп болуы;
* сарысу белоктары көп болғандықтан;
* минералдық заттардың аз мөлшері;
* суда еритін витаминдердің аз болуы;
! Құстың еті қандай топтарға бөлінеді?
* топқа бөлінбейді
*+ақ етті
* дәнекер тінді
* тез бұзылатын
* +қоңырқай етті
! Еттің азотты шырсөлдік заттарын көрсетіңіз:
*+креатин
* глюкоза
* +карнозин
* сүт қышқылы
* +ансерин
! Еттің азотсыз шырсөлдік заттарын көрсетіңіз:
* креатин
*+глюкоза
* карнозин
* +сүт қышқылы
* ансерин
! Еттің сапасын сипаттайтын көрсеткіштерді көрсетіңіз:
*+боялуы
* жілік майы
* +бұлшық ет ішіндегі майы
* сорпа иісі
* +ылғалды байланыстыру қасиеті
! Балық қандай нутриенттердің көзі болып табылады:
*+толыққұнды белоктардың
* эфир майларының
* +жеңіл сіңірілетін майлардың
* +майда еритін витаминдердің
* органикалық қышқылдардың
! Тек балықта болатын белокты атаңыз:
* альбумин
*+ихтулин
* миоген
* миозин
* актин
! Описторхоз адамда қандай ауру түрінде өтеді:
* қатерлі анемия
*+холецистит немесе ангиохолит
* тырысқақ
* туберкулез
! Дифиллоботриоз адамда қандай ауру түрінде өтеді:
*+қатерлі анемия
* холецистит, ангиохолит
* тырысқақ
* туберкулез
* аусыл
! Балықты тұздағанда оның тағамдық құндылығы қалай өзгереді:
* жоғарылайды
*+төмендейді
* өзгермейді
* едәуір жоғарылайды
* жақсарады
! Балықты ыстағанда оның тағамдық құндылығы қалай өзгереді:
*+жоғарылайды
* төмендейді
* өзгермейді
* едәуір жоғарылайды
* нашарлайды
! Балық қандай микроэлементтің көзі болып табылады:
*+йод
* мыс
* темір
* магний
* фтор
! Жұмыртқаның қай бөлігі құнды липидтің көзі болып табылады?
* ақуыз
* әкқабық
*+сарыуыз
* ауа камерасы
* халаза
! Жұмыртқа арқылы қандай ауру тарайды?
* туберкулез
*+сальмонеллез
* бруцеллез
* күйдіргі
* аусыл
! Қандай жұмыртқалар тағамдық мақсатта жарамсыз болып есептеледі?
* ауалы қуыстың (пуга) биіктігі 13 мм-ден асады
*+ қан ұйындыларының болуы
* әкқабығының жарықтануы
* +сарыуыз бен ақуыздың толық араласуы
* әкқабығының қатты ластануы
! Картопта көп мөлшерде кездесетін көмірсуды атаңыз:
* гликоген
*+крахмал
* пектин
* клетчатка
* глюкоза
! Азық-түліктің тағамдық құндылығы қандай көрсеткіштер арқылы бағаланады:
*+ассортименттің көптігімен
* белоктың, майдың, көмірсудың мөлшерін анықтау
* +жеңіл қорытылуы
* витаминдердің, минералдық элементтердің мөлшерін анықтау
* +аз шығындырғыштығымен
! «Тағамдық концентрат» дегеніміз не:
* азық-түліктің арнайы тәсілмен кептірілген қоспасы
* ұзақ сақтауға арналған технологиялық дайындалған өнімдердің
* азық-түліктің арнайы тәсілмен кептіріліп, тұмшаланған қоспасы
* азық-түліктің арнайы тәсілмен кептіріліп, технологиялық дайындалған және тұмшаланған қоспасы
*+тез дайындау үшін технологиялық өңделген азық-түліктің тұмшаланып жабылған құрғақ қоспалары
! Өсімдік майлары тазартылу дәрежесіне қарай қалай жіктеледі?
* тазартылған
*+шикі
* +рафинадталған
* тазартылмаған
* +рафинадталмаған
! Қандай құстардың жұмыртқасы эпидемиологиялық жағынан қауіпті болып табылады:
*+ үйрек
* тауық
* + қаз
* күркетауық
* үндік
! Балық белоктарының липотропты қасиеті төмендегі қай амин қышқылының жоғары мөлшерде болуына байланысты?
* фенилаланин
*+метионин
* аргинин
* лизин
* треонин
! Жоғары сортты ұнды өндіруде қандай тағамдық заттектер азаяды:
* белоктар
* майлар
* көмірсулар
*+ витаминдер
* +минералдық заттектер
! Еттегі дәнекер тінінің белоктарын көрсетіңіз
* миозин
* миоген
* актин
*+коллаген
* +эластин
! Сүт қышқылды өнімдерге не жатады
* айран
*+йогурт
* +ацидофильді паста
* ірімшік
* +ряженка
! Аралас ашу өнімдеріне не жатады
*+ шұбат
* йогурт
* +қымыз
* қаймақ
* +айран
! Егде адамдардың өнімдер қандай өнімдерді қолданған жөн:
* мал еті
*+сүт өнімдері
* +көкөністер, жемістер
* қуырылған өнімдер
* кондитер өнімдер
! Созылмалы панкреатиті бар науқастың рационынан қандай өнімдерді алып тастаған жөн:
* қызылша
* сүт
*+тұздалған өнімдер
* нан
* +ыстамалар
! Емдік-профилактикалық тамақтануда витаминдер кешенін қалай беру керек:
* күнде жұмыс ауысымынан кейін медпунктте
* жұмыс аптасына әкімшілік бөліп отырады
*+сулы ерітінді түрінде шәйға қосады
* +таблетка немесе драже түрінде
* +екінші астың гарниріне қосады
! Қарт адамдар үшін калийдің тиімді көзі болып саналатын өнім:
* қызанақ
* қызылша
* капуста
*+картоп
* сәбіз
! Қарттардың тағамын липотропты қасиеті бар қандай заттекпен байыту қажет?
* С витамині
*+метионин
* жануар текті майлар
* көмірсулар
* белоктар
! Қартайған организмге майдың артық түсуі қалай әсер етеді?
* заттек алмасуын жақсартады
*+атеросклероз дамытады
* +жүрек-қантамырлар жүйесіне ауыртпалық түсіреді
* организмнің жалпы жағдайын жақсартады
* заттек алмасуын арттырады
! Қандай витамин балаларда фосфор-кальций алмасуын реттеп, оссификация процесін реттеуге қатысады?
* А
* С
* К
* Е
*+Д
! Егде жастағы адамдардың тамақтануына қойылатын талаптар:
* тамақ рационының энергиялық құндылығы жоғары болу керек
*+биологиялық құндылығы жоғары болу керек
* +атеросклерозға қарсы табиғи заттектермен байыту
* жануар майының үлесін арттыру
* +қабылданатын тамақтың мөлшерін азайту
! Жоғары температура жағдайында жұмыс істейтін жұмысшылардың рационында не себепті белок мөлшерден артпаған жөн?
* асқорыту ағзаларының секреторлық қызметін төмендетеді
* астың спецификалық-динамикалық әрекетін тежейді
*+ыдырау барысындағы өнімдер организмнің жылуды реттеу қызметіне кері әсер етеді
* эндогенді судың көзі болып табылады
* асқорыту бездерінің сөл бөлуін жандандырады
! Қай мезгілде өнеркәсіп кәсіпорындарының асханасында дайын асты С витаминімен байыту керек?1
* көктемде
* жазда
* күзгі-қысқы мезгілде
* күзде
*+қысқы-көктемгі мезгілде
! Жұмыстың қандай түрлерінде ашыған сүт өнімдерін емдік-профилактикалық тағам ретінде беруге болады:
*+антибиотиктер өндірісінде жұмыс істейтіндер
* жоғары температураның әсерімен жұмыс істейтіндер
* пестицидтермен жұмыс істейтіндер
* кессон жұмысымен айналысатындар
* +қорғасынның неорганикалық қосылыстарымен жұмыс істейтіндер
! Ой еңбегімен айналысатын адамдардың тамақтану ерекшеліктері:
*+қарапайым көмірсулардың мөлшері азаяды
* қарапайым көмірсулардың мөлшері көбейеді
* +липотропты заттектердің мөлшері жоғарылайды
* витаминдердің мөлшері жоғарылайды
* +тамақтану режимі 2 рет
! Ересек еңбекке жарамды адамның магнийге тәуліктік қажеттілігін белгілеңіз:
*+ 400 мг
* 600 мг
* 200 мг
* 1000 мг
* 800 мг
! Өнеркәсіп жұмысшыларының тамақтануында өсімдік майының пайыздық үлесін белгілеңіз:
* 20 %
*+30 %
* 40 %
* 50 %
* 60 %
! Нитрат пен нитрит тағаммен көп түскенде неге әкелуі мүмкін:
* алиментарлық токсикалық алейкия
* улы заттармен улану
* мастандыратын плевелмен улану
* темір жетіспеушілік анемия
*+созылмалы алиментарлық метгемоглобинемия.
! Төмендегі анықтамалардың қайсысы «Емдік тамақтану» түсінігіне сай?
* созылмалы ауруы бар адамдардың ремиссия кезіндегі тамақтануы
* әртүрлі ауруларды емдеуге қолданылатын тағамдардың сипаты мен нормаларын зерттеп, дәлелдеумен айналысатын медицина саласы
* адамның ғылыми негізге сүйеніп тамақтануы
*+бұл ауру адамдар үшін емдік және профилактикалық мақсатта арнайы жасалған рационы
* ауырған және сау адамдардың биохимиялық, физиологиялық заңдылықтарына негізделіп құрылған рацион түрі
! Емдік-профилактикалық тамақтану мақсаты:
* жұмыс жағдайын жақсарту
*+зиянды өндірісітік факторлардың кері әсерінен организмнің төзімділігін арттыру
* қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау
* өнеркәсіп жұмысшыларының тамақтануын ұйымдастару
* тек емдік әсер етуі үшін
! Емдік-профилактикалық тамақтанудың ұйымдастыру жұмысын бақылау кімге жүктеледі?
* СЭС
* кәсіпорын жетекшісіне
* цех бастығына
* қоғамдық бақылаушыларға
*+мекеменің медициналық қызметкеріне
! Емдәмдік тамақтанудың ұйымдастыру көлеміне қарай аурухана неше топқа бөлінеді?
* 2
* 3
*+4
* 5
* 6
! Емдік әсер ету механизміне қарай азық-түліктер неше топқа бөлінеді?
* 2
* 5
*+7
* 9
* 10
! Емдік-профилактикалық рациондар аптасына неше рет беріледі?
* бір рет
*+ зиянды жағдайда жұмыс істеген күндері
* екі рет
* жеті рет
* демылыстан басқа күннің бәрінде
! Емдік-профилактикалық тағам ретінде сүтті қандай қасиетіне байланысты беріледі?
* май алмасуын жоғарылатады
*+бауырға түскен улы заттардың әсерін төмендетеді
* бүйректен несептің айдалуын реттейді
* тұз-су алмасуын реттейді
* бәрі дұрыс емес
! Емдік-профилактикалық тамақтанудың қанша түрлі рационы бар?
* 7
* 2
*+6
* 5
* 4
! Емдік-профилактикалық тамақ жұмыстың қай уақытында беріледі?
*+жұмыс басталар алдында
* +жұмыс кезегінің соңында
* +түскі мезгілде
* кешкі уақытта
* кез-келген
! Емдік-профилактикалық тамақтануда берілетін өнім түрін көрсетіңіз:
*+ сүт
* белок препараттары
* минералды су
* сары май
* кондитерлік тағамдар
! Рационға неліктен жеңілдету күндерін енгізеді?
* зақымдалған ағзаларды химиялық ауыртпалықтан сақтау үшін
* зақымдалған ағзаларды механикалық ауыртпалықтан сақтау үшін
* дене салмағын төмендету үшін
* асқорыту ағзаларын тітіркендіру үшін
*+ағзалар мен жүйелер қызметін уақытша жеңілдету үшін
! Созылмалы гастриттің секрециясы жеткіліксіз түрімен ауыратын науқасқа төмендегі тағамның қайсысы болмайды?
* бидай наны (кеше пісірілген)
* семіз емес мал еті (майсыз ет)
*+маринадталған көкөніс
* кисель
* сүт
! Созылмалы калькулезді емес холециститпен ауыратын науқасқа қай емдәм ұсынылады?
* № 1
* № 2
* № 3
* № 4
*+№5
! 4-топтағы емдәмдік азық-түлікке қайсысы жатады?
* қант алмастырушылары
* «Океан» пастасы
*+майлығы төмен қаймақ
* тұз алмастырушылары
* қышқылдығы төмен бөлішке
! 7-топтағы емдәмдік азық-түлікке қайсысы жатады?
* қант алмастырушылары
*+ «Океан» пастасы
* майлығы төмен қаймақ
* тұз алмастырушылары
* қышқылдығы төмен бөлішке
! 3-топтағы емдәмдік азық-түліктер қалай аталады?
*+ энергетикалық құндылығы төмен
* йодпен байытылған
* белоксыз
* майлығы төмен
* тұзсыз
! Арнайы емдәмді қажет етпейтін, сауығу кезеңінде қай емдәм ұсынылады?
* № 3
* № 5
* № 10
*+ № 15
* № 8
! Төмендегі тамақ өнімдерінің қайсысын № 10 емдәм тағайындалған науқас рационынан алып тастайсыз?
*+ сүтті натуралды кофе
* көкөністі сұлы көжесі
* капуста котлеті
* палау
* пісірілген картоп пен балық
! Қай азық-түлікті ішектің моторлық қызметін реттеу үшін ұсынуға болады?
*+ кебекті қара нан мен көкөністер
* майлы ет
* кондитерлік бұйымдар
* қуырылған балық
* +қою сұлы сорпасы
! № 9 емдәм рационына төмендегілердің қайсысын қосуға болмайды?
* сүт және сүт өнімдері
* теңіз капустасы
* кебекті ұннан әзірленген нан
* қайнатылған балық
*+ кондитерлік тәтті тағам
! Төмендегілердің қайсысын орындаса, организмге химиялық ауыртпалық түсірмеуге болады?
* тамақты буда әзірлеу
* тамаққа қорытылуы баяу көкөністерді аз қолдану
* температурасы 60 0 С сорпа беру
*+ шырсөлдік заттарға бай тағамдарды шектеу
* температурасы 15 0 С сусындарды беру
! Іш қатуда қай емдәм ұсынылады?
* № 1а
*+ № 3
* № 5
* № 8
* № 10
! ІІІ топтағы емдәмдік азық-түлікті қай ауруларда ұсынады?
* қан айналымының жетіспеушілігінде
* созылмалы нефритте
*+ қант диабеті, семіздік
* жүректің ишемиялық ауруларында
* асқорыту жолының ауруларында
! VІ топтағы емдәмдік азық-түлікті қай ауруларда ұсынады?
* қан айналымының жетіспеушілігінде
*+ созылмалы нефритте
* қант диабеті, семіздік
* жүректің ишемиялық ауруларында
* атеросклероздың алдын-алу
! ІІ топтағы емдәмдік азық-түліктерге қайсысы жатады?
* теңіз капустасы
* жарма, макарон
*+ тұзсыз кептірілген нан
* балық, ет консервісі
* емдәмдік сары май
! Созылмалы холецистит және өт-тас ауруларында қай емдәм ұсынылады?
* № 3
* № 4
*+ № 5
* № 6
* № 10
! І топтағы емдәмдік азық-түліктерге қайсысы жатады?
* белокты кебекті нан
*+ гомогенді көкөніс-жеміс консервісі
* тұзсыз нан
* теңіз капустасы
* майсыз сүт
! Әр емдәмдің сипаттамасына қайсысы кірмейді?
* берілу мақсаты
*+ ассортименттік құрамы
* энергетикалық құндылығы мен кулинарлық өңделуі
* неше күн осы емдәмді қолдануы
* тамақтану режимі
! ІІ топтағы емдәмдік азық-түліктер қалай аталады?
* энергетикалық құндылығы төмен қоспамен байтылған
* йодпен байытылған
* белоксыз
* майлылығы төмен
*+ тұзсыз
! VІ топтағы емдәмдік азық-түліктер қалай аталады?
* энергетикалық құндылығы төмен қоспамен байтылған
* йодпен байытылған
*+белоксыз
* майлылығы төмен
* тұзсыз
! ІV топтағы емдәмдік азық-түліктерді қай ауруларда ұсынады?
*+ атеросклероздың алдын-алуда
* созылмалы және жедел нефритте
* қант диабеті
* жүкті әйелдер нефропатиясы
* бет-жақ жарақаты
! І топтағы емдәмдік азық-түліктерді қай ауруларда ұсынады?
* семіздік, жүрек ауруларында
* созылмалы және жедел нефритте
* қант диабеті
* жүкті әйелдер нефропатиясы
*+ бет-жақ жарақаты
! № 7 емдәмді беру мақсаты:
* организмдегі көмірсу алмасуын реттеу үшін
* қан айналым, бүйрек, бауыр, асқорыту жүйелерінің қызметін реттеу үшін
* организмге қымыздық қышқылының түсуін шектеп, пурин алмасуын реттеу үшін
*+организмнен азотты және зат алмасудың толық тотықпаған заттарының шығуын жақсартып, артерия қысымын төмендету үшін
* бауыр мен өт жолының қызметін реттеп, май алмасуын қалпына келтіру үшін
! № 8 емдәм рационына төмендегілердің қайсысын қосуға болады?
* тәбет ашатын тағамдар
* кондитерлік бұйымдар
*+ қант алмастырушылары
* қуырылған тағамдар
* жануар майына әзірленген тағам
! Контрастты емдәм не мақсатпен жүргізіледі?
* организмнің белгілі заттарға қажеттілігін қамтамасыз ету
* зақымдалған ағзаға ауыртпалық түсірмеу үшін
*+ организмнің компенсаторлық механизмі бейімделуінің алдын-алу үшін
* организмнің төзімділігін жоғарылату үшін
* бәрі дұрыс емес
! Төмендегілердің қайсысын орындаса, организмге механикалық ауыртпалық түсірмеуге болады?
* тамаққа тәбет ашатын қышқыл тағамдар қосса
*+ тамаққа езіп, суға қайнатып берсе
* экстрактивті заттарға бай тағамдар берсе
* температурасы 65-70 0 С ыстық сорпа берсе
* механикалық ауыртпалық түсірмеудің жолы жоқ
! Фтор және цианид қосылыстарымен жұмыс істейтіндерге емдік-профилактикалық мақсатпен берілетін рацион:
* 1 рацион
*+2 рацион
* 3 рацион
* 4 рацион
* 5 рацион
! Флягтағы сүтті өнеркәсіп орындарында емдік-профилактикалық тағам ретінде таратуға бола ма?
* жоқ
* бермеген жөн
*+ тек сүт пісірілген болса
* майы алынған болса
* белокпен байытылған болса
! Металл қорыту және ыстық металл прокаттау цехының жұмысшыларына неліктен суда еритін витаминдер беріледі?
*+өйткені өте жоғары ыстыққа шалдыққанда организмде витаминдер көп шығындалады
* өйткені организмнің суда еритін витаминдерге қажеттілігі жоғарылайды
* кейбір ағзалардың қызметін жақсарту үшін
* уланғанын қайтару үшін
* су-тұз алмасуын жақсарту үшін
! Ауыр металл тұздарымен айналыстан жұмысшыларға берілетін тиімді өнім түрі:
*+пектин
* жануар майы
* теңіз капустасы
* бауыр
* кондитер өнімдері
! Сүтті жұмысшыларға тарату тәртібі:
* жұмыс кезегінен бір апта бұрын беру
* үйге алып кетуге беру
* өтіп кеткен жұмыс кезегі үшін
* сүт орнына ақшалай беру
*+ зиянды жағдайда жұмыс істегенде
! Қорғасынның неорганикалық қосылыстарының жұмысшыларға кері әсерін тудырмау үшін сүт қышқылды өнімдер қанша мөлшерде беріледі?
*+ 0,5 л
* 0,6 л
* 0,2 л
* 0,8 л
* 0,4 л
! 1 рационда қандай тағамдар беріледі?
* сілтілі элементтерге бай
* пектинге бай
* құнды белоктарға бай
* амин қышқылдарына бай
*+ липотропты заттарға бай
! Емдік-профилактикалық тамақтануда витаминдер кешенін қалай беру керек:
* күнде жұмыс ауысымынан кейін медпунктте
* жұмыс аптасына әкімшілік бөліп отырады
*+сулы ерітінді түрінде шәйға қосады
* +таблетка немесе драже түрінде
* +екінші астың гарниріне қосады
! Иондаушы сәулелер мен радиоактивті заттармен жұмыс істейтіндерге қай рацион беріледі?
*+ 1 рацион
* 2 рацион
* 3 рацион
* 4 рацион
* 5 рацион
! Бензолдың нитро және амин қосылыстары мен хлорлы көмірсутекпен жұмыс істейтіндерге қай рацион беріледі?
* 1 рацион
* 2 рацион
* 3 рацион
*+ 4 рацион
* 5 рацион
! 5 рационның әсері қай жүйе қызметін қорғауға бағытталған?
*+ нерв жүйесі мен бауырды
* жүрек-қан тамырларды
* эндокриндік жүйені
* бүйректі
* қан жасау жүйесін
! Хром және оның қосылыстарымен жұмыс істейтіндерге қай рацион беріледі?
* 2
* 3
*+ 2а
* 4
* 5
! 1 рацион қай өнеркәсіп жұмысшыларына беріледі?
* хлор қосылыстары өнеркәсібінің
*+ иондаушы сәуле, радионкуклеид көзімен байланысты өнеркәсіптің
* қорғасын өнеркәсібінің
* фосфорорганикалық пестицид шығаратын өнеркәсіптің
* жоғары атмосфералық қысым жағдайында істейтіндерге
! 1 рационды қай мақсатта береді?
* бүйректің сүзу қызметін жоғарлату үшін
* жүректің жиырылу қызметін жоғарлату үшін
*+ бауырдың антитоксикалық қызметін жоғарлату үшін
* нерв жүйесінің қызметін жоғарылату үшін
* жүрек-қан тамырлар жүйесін жоғарылату үшін
!. 5 рационда нерв жүйесін қорғау үшін қандай тағамдармен байытылған?
*+ жұмыртқа уызының лецитині мен өсімдік майы
* жануар майы
* пектин
* сүт және сүзбе
* жануар белогы – ет, балық
! 4 рационды қай мақсатта береді?
*+ бауыр мен қан жасау ағзасының қызметін жоғарылату үшін
* жүректің жиырылу қызметін жоғарылату үшін зәр
* зәр шығару жүйесінің қызметін жоғарлату үшін
* жүрек-қан тамырлар жүйесін жоғарлату үшін
* бәрі де дұрыс емес
! Төмендегі жұмысшылардың қайсысы емдік-профилактикалық тамақты жұмыс кезегінің соңында алады?
* иондаушы сәуле көзімен істейтін жұмысшылар
*+ кессон жұмысымен айналысатын жұмысшылар
* қорғасын өндірісіндегі жұмысшылар
* органикалық қышқылдар өндірісінде істейтін жұмысшылар
* жұмыс кезегінің соңында болмайды
! Қорғасынның неорганикалық қосылыстарының жұмысшыларға кері әсерін тудырмау үшін пектин қанша мөлшерде беріледі?
* 3 мг
* 5 мг
* 6 мг
* 4 мг
*+ 2 мг
! Тағамды витаминмен байытуын қадағалау үшін қандай журнал қолданылады?
* витаминдік препараттардың мөлшері
* витаминдік препараттардың сапасы
*+ витаминдік препараттардың шығыны
* витаминдік препараттардың атауы
* витаминдік препараттардың ағымдылығы
! Қара металлургия өндірісі және темекі өндірісінде жұмыс істейтіндерге қай рацион беріледі?
* 1 рацион
* 2 рацион
* 3 рацион
* 4 рацион
*+ 5 рацион
! Жұмысшыларды емдік-профилактикалық тамақтанумен қамтамасыз ету ережесін кімдер бақылайды?
*+мемлекеттік СЭҚБ еңбек инспекциясы
* +ЕПТ-мен қамтамасыз ететін меншік иесі
Дата добавления: 2015-08-29; просмотров: 187 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая лекция | | | следующая лекция ==> |
| Основа красивой шерсти йорка – правильное выращивание собаки. Подбор питания, условия содержания, соответствующие специфическим особенностям породы, общий уход – вот залог того, что как экстерьер, | | | Билет 1 Вопрос1 Строение металлов и сплавов 1 страница |