Развіццё беларускай мемуарыстыкі. Творчасць Еўлашэўскага.

Фарміраванне падобнай ідэйна-мастацкай якасці літаратуры XVI ст. звязвалася з агульнымі рэнесансавымі працэсамі — уста-ляваннем пераважна свецкай сістэмы духоўных каштоўнасцяў (секулярызацыя) і новым разуменнем вартасці чалавека (гу-манізм). Самі абставіны — суіснаванне і барацьба ў сацыяльнай сфе-ры, у палітыцы, у мастацкай творчасці дарэнесансавых прын цыпаў з новымі адраджэнскімі ідэаламі — спрыялі ўзрастанню грамадскай значнасці і духоўнай актыўнасці чалавека. Падзяліцца з бліжнімі, пакінуць нашчадкам памяць пра сябе рабілася ўнутранай патрэбай самаўсвядомленай асобы. Адчу-ванне непаўторнасці свайго жыцця і каштоўнасці ўласнага во-пыту, што ўмацоўваецца ў сталым узросце, разуменне значнасці падзей, удзельнікам ці назіральнікам якіх быў чалавек, выклікае падсвядомае імкненне «пераадолець» хуткаплыннасць часу і за-фіксаваць на паперы ўбачанае і перажытае. \\ Адным з першых прыкладаў зараджэння мемуарнага жанру ў Беларусі з'яўляецца аўтабіяграфічная нататка Мацея Дзесятага «О напнсавшем кнн-гн сня» ў Супрасльскім кодэксе 1507 г. Аўтар не ўсведамляе яшчэ ідэйна-мастацкай самакаштоўнасці аўтабіяграфіі, але, значна пе-раўзыходзячы сярэднявечную традыцыю перапісчыкаў царкоў-ных кніг паведамляць пра сябе мінімальныя звесткі, стварае цэ-лае сувязнае апавяданне пра сваё жыццё і акалічнасці напісання зборніка, паўстае перад чытачом як выдатны вучоны-багаслоў свайго часу .\\ Напэўна, першым да ідэі выхоўваць дзяцей на ўласным пры-кладзе прыйшоў наваградскі падсудак Фёдар Еўлашоўскі (1546— 1617). Складанне ім уласных успамінаў і было тым якасным «скачком», які адрознівае мемуарыстыку XVII ст. ад аўтабіягра-фічных нататак XVI ст. Спачатку займаўся зборам падаткаў. Служыў пры двары розных маганатў. Ф. Еўлашоўскі пачаў пісаць свой дыярыуш на схіле жыцця, у 1603 г., карыстаючыся, верагодна, дзённікавымі запісамі за ра-нейшы час. Датаваная частка ахоплівае перыяд з 1564 да 1604 г. Ёй папярэднічае ўступ, дзе аўтар апавядае пра бацькоў, называе год, месяц, дзень і нават гадзіну свайго нараджэння, а таксама падае іншыя звесткі, пра якія ён «мелом вядомость от роднчов». У творы ужываецца беларуска-польская трасянка. Еўлашоўскі стварае выразную карціну ўзаемаадносі-наў паміж ганарлівымі панамі, малюе жорсткую бойку на вуліцы Вільні, падрабязна апавядае пра цяганіну на судовым працэсе, у вобразнай форме перадае рэакцыю караля. Успаміны не былі апублікаваны.

Дата добавления: 2015-07-20