Пытанні дзяржаўнага экзамену

па геаграфіі 2012 г. для студэнтаў геаграфічнага факультэта

1. Азёры, азёрныя катлавіны, іх паходжанне. Геаграфічнае распаўсюджанне азёр. Вадасховішчы. Азёры і вадасховішчы Рэспублікі Беларусь. Балоты. Ледавікі. Будова, жыўленне, работа ледавікоў. Хіянасфера, снегавая лінія. Сучаснае зледзяненне.

2. Асаблівасці ўзнаўлення і дынамікі колькасці насельніцтва ў свеце; асобных рэгіёнах, краінах розных тыпаў і Рэспубліцы Беларусь. Дэмаграфічная сітуацыя. Полаўзроставы, расавы, этнічны і рэлігійны склад насельніцтва. Міграцыі.

3. Асноўныя структурныя элементы зямной кары: платформы, эпігеасінклінальныя і сучасныя геасінклінальныя паясы, рыфтавыя зоны. Літасферныя пліты. Рух і ўзаемадзеянне літасферных пліт.

4. Вільготнасць паветра. Выпаральнасць. Утварэнне і віды воблакаў. Віды атмасферных ападкаў. Тыпы гадавога рэжыму ападкаў і заканамернасці іх геаграфічнага размеркавання. Каэфіцыент увільгатнення. Асаблівасці размеркавання атмасферных ападкаў па тэрыторыі Рэспублікі Беларусь.

5. Вучэнне У. І. Вярнадскага аб біясферы. Расліннасць і флора. Фларыстычнае раяніраванне Зямлі. Асноўныя тыпы расліннага покрыва і заканамернасці іх распаўсюджання, іх сувязь з кліматам і глебамі.

6. Геаграфічнае становішча і абумоўленныя ім асаблівасці прыроды Афрыкi. Фарміраванне мацерыка і галоўныя этапы развіцця. Геалагічная будова, агульныя рысы рэльефу і карысныя выкапні.

7. Геаграфічнае становішча і абумоўленныя ім асаблівасці прыроды Еўразii. Фарміраванне мацерыка і галоўныя этапы развіцця. Геалагічная будова, агульныя рысы рэльефу і карысныя выкапні.

8. Геаграфічнае становішча і абумоўленныя ім асаблівасці прыроды Паўночнай Амерыкі. Фарміраванне мацерыка і галоўныя этапы развіцця. Геалагічная будова, агульныя рысы рэльефу і карысныя выкапні.

9. Геаграфічнае становішча і абумоўленныя ім асаблівасці прыроды Паўднёвай Амерыкі. Фарміраванне мацерыка і галоўныя этапы развіцця. Геалагічная будова, агульныя рысы рэльефу і карысныя выкапні.

10. Геаграфічная абалонка, яе межы, будова, этапы развіцця. Заканамернасці геаграфічнай абалонкі. Погляды В. В. Дакучаева, Л. С. Берга, А. А. Грыгор’ева, С. В. Калесніка, К. К. Маркава на структуру і развіццё геаграфічнай абалонкі. Дыферэнцыяцыя геаграфічнай абалонкі. Геаграфічныя паясы, прыродныя зоны, вышынная пояснасць.

11. Геаграфія прамысловасці. Асноўныя рысы галіновай структуры і геаграфічнага малюнку прамысловасці свету і асобных рэгіёнаў, тэндэнцыі зрухаў.

12. Геаграфія сельскай гаспадаркі. Узровень развіцця, асаблівасці галіновай структуры сельскай гаспадаркі і аграрных адносін у розных рэгіёнах свету. Фактары размяшчэння сельскай гаспадаркі.

13. Геаграфія транспарту. Роля транспарту ў развіцці гаспадаркі і міжнародным падзеле працы. Развіццё транспарту ў перыяд НТР. Асноўныя рысы галіновай і тэрытарыяльнай структуры. Рэгіянальныя транспартныя сістэмы і сувязі паміж імі. Транспартны комплекс Рэспублікі Беларусь.

14. Глеба як асобнае прыроднае ўтварэнне. Фактары і працэсы глебаўтварэння. Марфалагічныя прыкметы глебаў. Глебавы профіль і генетычныя гарызонты.

15. Глебы Беларусі, іх асноўныя тыпы і геаграфія распаўсюджання. Глебава-геаграфічнае раяніраванне. Зямельны фонд, яго структура і мэтавае прызначэнне.

16. Дынаміка атмасферы. Ціск, вецер, паветраныя масы і атмасферныя франты. Цыклоны і антыцыклоны. Пераважаючыя вятры. Схема агульнай цыркуляцыі трапасферы.

17. Жывёлагадоўля: асноўныя рысы развіцця і размяшчэння. Геаграфія вытворчасці, выкарыстання і міжнародных грузапатокаў прадукцыі жывёлагадоўлі. Жывёлагадоўля Рэспублікі Беларусь. Яе галіновая структура, спецыялізацыя і геаграфія галоўных галін.

18. Карысныя выкапні. Мінералагічны склад, умовы залягання і размяшчэння рудных, нярудных карысных выкапняў, каўстабіялітаў. Буйнейшыя басейны металічных руд, вугалю, нафты і газу ў свеце.

19. Класіфікацыя і эканоміка-геаграфічная ацэнка прыродных рэсурсаў. Геаграфія прыродных рэсурсаў. Ацэнка рэсурсазабяспечанасці свету, асобных рэгіёнаў, краін і Рэспублікі Беларусь.

20. Клімат Рэспублікі Беларусь. Агульная характарыстыка фактараў і працэсаў кліматаўтварэння. Асаблівасці сезонаў года. Агракліматычнае раяніраванне. Характарыстыка адной з агракліматычных абласцей.

21. Комплекс галін хімічнай і нафтахімічнай прамысловасці Рэспублікі Беларусь. Важнейшыя галіны вытворчасці, іх месца ў тэрытарыяльным падзеле працы.

22. Лёгкая прамысловасць Рэспублікі Беларусь. Яе месца ў прамысловым комплексе. Сыравінная база. Структура лёгкай прамысловасці. Спецыялізацыя галін вытворчасці. Тэрытарыяльныя асаблівасці развіцця.

23. Машынабудаўнічая прамысловасць. Асаблівасці развіцця галіновай і тэрытарыяльнай структуры ў краінах розных рэгіёнаў. Асноўныя машынабудаўнічыя раёны свету. Машынабудаўнічы комплекс Рэспублікі Беларусь. Галіновая структура машынабудавання, асаблівасці яе развіцця і месца ў тэрытарыяльным падзеле працы.

24. Металургічная прамысловасць, асаблівасці яе развіцця і размяшчэння. Геаграфія вытворчасці, спажывання і міжнародных патокаў металургічнай сыравіны, чорных і каляровых металаў. Галоўныя металургічныя раёны свету. Металургія Рэспублікі Беларусь.

25. Морфаскульптура. Класіфікацыя морфаскульптуры сушы па вядучаму экзагеннаму фактару - флювіяльны, гляцыяльны, карставы, эолавы, нівальны, гравітацыйны рэльеф і інш.

26. Надвор’е і клімат. Фактары кліматаўтварэння. Класіфікацыя кліматаў па Б. П. Алісаву. Кліматычныя паясы і вобласці Зямлі.

27. Паўднёвая Беларусь. Агульная прыродна-гаспадарчая характарыстыка. Асноўныя прамысловыя, транспартныя вузлы. Спецыялізацыя раёна.

28. Паўночная Беларусь. Агульная прыродна-гаспадарчая характарыстыка. Асноўныя прамысловыя, транспартныя вузлы. Спецыялізацыя раёна.

29. Паходжанне атмасферы, яе межы, склад і будова. Сонечная радыяцыя, радыяцыйны баланс і цеплавы рэжым. Занальна-рэгіянальнае размеркаванне і асаблівасці гадавога і сутачнага хода тэмператур паветра ў свеце і Беларусі.

30. Паходжанне гідрасферы. Рэкі. Класіфікацыя рэк па крыніцах жыўлення і воднаму рэжыму. Занальныя тыпы воднага рэжыму рэк. Рэкі Рэспублікі Беларусь: будова рачных далін, жыўленне і гідралагічныя тыпы.

31. Праблемы геалагічнага часу. Абсалютны і адносны ўзрост. Асноўныя этапы геалагічнай гісторыі развіцця Зямлі. Падзеі неаген-антрапагенавага часу (неатэктанічны этап), іх роля ў фарміраванні сучасных прыродных умоў.

32. Прамысловы комплекс Рэспублікі Беларусь, яго месца ў народнагаспадарчым комплексе. Галіновая структура і спецыялізацыя комплекса. Геаграфія і асаблівасці тэрытарыяльнай структуры прамысловасці.

33. Працоўныя рэсурсы. Асаблівасці занятасці насельніцтва ў розных краінах, рэгіёнах свету і ў Рэспубліцы Беларусь. Размяшчэнне і міграцыі, рассяленне і яго формы. Урбанізацыя, яе асаблівасці ў розных рэгіёнах.

34. Прынцыпы вылучэння акіянаў. Прыродныя рэсурсы Сусветнага акіяну, іх класіфікацыя. Комплексная фізіка-геаграфічная характарыстыка Атлантычнага акіяну.

35. Прыродакарыстанне, ахова прыроды, прыродаахоўныя тэрыторыі і аб’екты ў асобных рэгіёнах і краінах свету. Глабальныя экалагічныя праблемы.

36. ПЭК Рэспублікі Беларусь, яго развіццё і структура. Электраэнергетыка. Праблемы ПЭК, шляхі іх рашэння.

37. Раслінаводства, асноўныя рысы развіцця і размяшчэння. Геаграфія вытворчасці, выкарыстання і міжнародных грузапатокаў харчовай сельскагаспадарчай прадукцыі. Раслінаводства Рэспублікі Беларусь. Яго галіновая структура і геаграфія галоўных галін, спецыялізацыя.

38. Расліннасць Рэспублікі Беларусь, яе асноўныя тыпы. Геабатанічнае раяніраванне. Характарыстыка флоры лясоў, лугоў, балот. Агульная характарыстыка жывёльнага свету і асаблівасцей яго фарміравання.

39. Рэльеф Беларусі. Генетычныя тыпы і формы рэльефу Рэспублікі Беларусь. Геамарфалагічнае раяніраванне. Характарыстыка адной з геамарфалагічных абласцей. Працы В. А. Дзяменцева і А. В. Мацвеева па геамарфалагічнаму раяніраванню.

40. Рэльеф дна Сусветнага акіяну. Асноўныя геатэктуры, мега- і макрарэльеф падводнай ускраіны мацерыка, пераходнай зоны, ложа акіяну, сярэдзінна-акіянічных хрыбтоў.

41. Рэспубліка Беларусь на карце Еўропы і свету, утварэнне рэспублікі, фарміраванне яе тэрыторыі. Новыя аспекты геаграфічнага становішча ў сучасны момант. Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел.

42. Склад і ўнутраная будова Зямлі. Зямная кара, мантыя, ядро і іх характарыстыка. Суадносіны зямной кары і літасферы. Тэктонасфера. Тыпы зямной кары, іх асноўныя структурныя элементы.

43. Становішча Зямлі ў сусвеце. Фігура і памеры Зямлі. Восевае вярчэнне Зямлі і яго вынікі. Геаграфічныя полюсы, геаграфічная сетка. Змена дня і ночы. Суткі. Мясцовы і паясны час. Рух Зямлі вакол Сонца і яго вынікі. Раўнадзенствы і сонцастаянні. Тропікі і палярныя кругі. Змена пор году.

44. Сусветны акіян. Салёнасць акіяна і мораў. Тэрмічны і ледавы рэжым. Дынаміка вод Сусветнага акіяну. Хвалі. Прылівы. Цячэнні, іх генетычная класіфікацыя і віды. Агульная схема паверхневых цячэнняў.

45. Сутнасць і ўласцівасці геаграфічных карт, іх практычнае і навуковае значэнне. Карта як крыніца ведаў. Класіфікацыя карт. Тэматычнае картаграфаванне. Геаграфічныя атласы.

46. Сучасная палітычная карта свету. Сацыяльна-эканамічная тыпалогія краін свету; групоўка краін па памерах тэрыторыі, насельніцтву, маштабах, тэмпах і ўзроўню развіцця; класіфікацыя дзяржаў свету па формах кіравання і дзяржаўнай пабудовы.

47. Сучасны этап ў развіцці сусветнай гаспадаркі. Агульныя і спецыфічныя рысы развіцця гаспадаркі ў краінах розных тыпаў. Сучасны міжнародны геаграфічны падзел працы і міжнародная эканамічная інтэграцыя.

48. Тэктанічныя структуры i геалагічная будова Беларусі. Характарыстыка крышталічнага фундаменту і асадкавага чахла. Стратыграфія антрапагену. Беларуская школа геолагаў па антрапагенаваму перыяду (Г. І. Гарэцкі, Б. М. Гурскі, А. В. Мацвееў, М. М. Цапенка). Карысныя выкапні Беларусі.

49. Харчовая прамысловасць Рэспублікі Беларусь. Сыравінная база, структура і спецыялізацыя харчовай прамысловасці. Геаграфія асноўных галін. Месца галін у тэрытарыяльным падзеле працы. Значэнне, фактары размяшчэння і асаблівасці галіновай і тэрытарыяльнай структуры, геаграфія вытворчасці.

50. Хімічная прамысловасць. Асаблівасці развіцця галіновай і тэрытарыяльнай структуры ў краінах розных рэгіёнаў. Геаграфія вытворчасці, выкарыстання і міжнародных грузапатокаў хімічнай прадукцыі.

51. Цэнтральная Беларусь. Агульная прыродна-гаспадарчая характарыстыка. Асноўныя прамысловыя, транспартныя вузлы. Спецыялізацыя раёна.

52. Эканоміка- і сацыяльна-геаграфічная характарыстыка Азіі і тыповых геаграфічных рыс азіяцкіх краін. Эканоміка-геаграфічная характарыстыка Японіі.

53. Эканоміка- і сацыяльна-геаграфічная характарыстыка Афрыкі, Аўстраліі і Акіяніі. Тыповыя геаграфічныя рысы краін гэтых рэгіёнаў.

54. Эканоміка- і сацыяльна-геаграфічная характарыстыка Еўропы і тыповых геаграфічных рыс еўрапейскіх краін. Эканоміка-геаграфічная характарыстыка Германіі.

55. Эканоміка- і сацыяльна-геаграфічная характарыстыка Лацінскай Амерыкі. Тыповыя геаграфічныя рысы лацінаамерыканскіх краін. Эканоміка-геаграфічная характарыстыка Бразіліі.

56. Эканоміка- і сацыяльна-геаграфічная характарыстыка Расіі.

57. Эканоміка- і сацыяльна-геаграфічная характрарыстыка Паўночнай Амерыкі. Эканоміка-геаграфічныя асаблівасці ЗША як буйнейшай высокаразвітай дзяржавы свету.

58. Эндагенны і экзагенны працэсы рэльефаўтварэння. Рэльеф сушы. Асноўныя тыпы морфаструктуры: раўніны і горы. Тыпы раўнін. Горы. Горы тэктанічныя і вулканічныя, іх класіфікацыя.

59. Энергетыка, яе тэрытарыяльная структура ў свеце і асобных рэгіёнах. Геаграфія вытворчасці, спажывання і грузапатокаў нафты, прыроднага газу, вугалю, электраэнергіі. Геаграфія электраэнергетыкі.

60. Этапы фарміравання геаграфіі. Сістэма геаграфічных навук, метады геаграфічных даследаванняў. Аб’ект, прадмет і задачы фізічнай геаграфіі, эканамічнай і сацыяльнай геаграфіі. Асноўныя навуковыя школы.

Дата добавления: 2015-11-30