Читайте также:
|
Чолпонбек Абыке уулу
Бриллиант жылан
(Чыгыш детективи)
Китеп
Азияттын иши акыркы айларда улам кыйчалыштай берди. Фаризат менен Саиддин дайны чыкпай жоголгону аз келгенсип наркосоода менен алектенген жигиттери Оштон ири өлчөмдөгү товар менен кармалып калды. Бүт товар күйүп кетти. Ички иштер министрлигине жаңы келген Министр Азияттын "ортомчуларын" жанына да жакын жолотпой "секирет".
- Канчага секирээр дейсиң. "Төрт эмес, тогуз тарабынан кысымга алгыла", - деген буйругунан да эч нерсе чыкпады.
Жандарынан корккон жигиттери бүт күнөөнү өз моюндарына алып кете беришти. Же товарын, же колдон суурулган шылуун жигиттерин бошотуп ала-албаганга Азияттын нерви бузулуп, ал түгүл өзүнүн жеке догдурун чакыртып көрүнүп, дары ичкенге аргасыз болду.
"Цыган почтасы" кылмышкерлердин чөйрөсүндө кабарды шамалдай таратат. "Азият баягы эмес. Кадыры кете баштады. Жакында наркотовары менен кармалган жигиттерин бошотууга жараган жок" деген кабар тез эле кыргыз, казак, өзбек эмес бүт КМШга жайылып кетти. Мурда Азияттын колтугуна кирип күн көргүсү келген майда соодагерлерден баштап ирилерине чейин четтей башташты. Иштин арты ушундай болорун билген. Ошондуктан, аракетин деле аябады. Чындыгында колунан эч нерсе келбей койду.
"Чын эле бүт касиетимди "Бриллиант жылан" менен Фаризат алып кеттиби? Мурда атымды укса астымдан кыя өтпөгөндөр тескери бурулчу болду. Көзүмдү тике карабоочулар кайрып сөз айтчу болду" деп капа болуп отурса, "кабар" келиптир. "Сиз менен сүйлөшө турган сөз бар. Жолугалы. Астына ала ачыгын айтайын. Сизде бир кымбат буюм бар экен. Ошол мага керек болуп калды. Баасын ойлоно келиңиз. Сизди урматтаган "Рыжый" Болот, Алмата" деген.
"Кабарды" окуганда ордунан секирип кетти. Сөз "Бриллиант жылан" жөнүндө баратканын илгиртпей сезди.
- Эх Протез... Протез... тирүү экенсиң да. Акыры суу үстүнө калкып чыгарыңды билгем. Сендей чириген дөңгөчтөр акыры жээкке чыкмак.
Эрдин тиштеп, ойлонуп отуруп калды. Рыжый Болотту жакшы билет. Нечен уккан. Акыркы жылдарда улам күчөп баратканын да билип жүрчү. Бирок, "Азияттын дарегине чейин сөз кайрууга жетишет" деп ойлобогон.
Көздөрүн жуумп көпкө үнсүз отурду. Кантсе экен. Аңгыча, кыйынчылыктан чыгуунун жолу башына өзү келди. "Кандай гана абалдан болбосун чыгуунун жолун таба билчү элем дейм да", - деп өзүнө өзү куштарлана да түштү.
"Рыжый", "кабарыңды" алдым. (Атайлап Болот деген атын кошпой, "Сен ким элең эсиңе келсеңчи" деген мааниде какшык аралаштыра жазды). Эгер кулагың укканы чын болсо, ошол угузган "кабарчынын" нак көзүрүн (ортомчусун эмес) мага белекке жибер. Калган сөз анан улансын. Сени урматтаган Азият" деп өзгөчө кол коюлган "кабар" жолдоду.
Бул иш ушинтип эле "кабар" алмашуу менен бүтүп калбасын Азият түшүнүп турду. Коргонууну чыңдап, жолугушууга даярдануу керек. "Буюм" жок. Колдон учуп кеткен. Андан көрө издешүүгө жардам бер" дегенде ага ким ишенет. Ишенген күндө да ансыз деле сынып турган кадыр-баркы такыр тебелендиде калбайбы? Акыркы алты айдан бери "Фаризат менен Саидди издетем" деп өзүнүн "чарбасына" такыр көңүл бурбай калганын "кабардан" улам даана билди. Болбосо, Рыжый Болотко окшогондор "кабар" жиберүүгө батынмак беле.
Өткөн жарым жылда үч жолу болгон чоң разборкаларга өзүнүн кишилеринен эч ким барбай калган. Өзүнүн көздөй ишенимдүү кишиси "мыйзамдагы ууру" оор кылмышы ачыла турган болгондо, Италияга качып кеткен. Учурунда тиешелүү кабар берип, коргоого көмөктөшө албаганы үчүн ал да Азиятка нааразы экендигин Италиядан жүрүп билдирген.
Төрт тарабындагы "коргонду" дайым чыңдап жүрчү Азият бүгүн улам бир тарабындагы коргону ыдырап кулай берип, ачык, коргоосуз калганын билип отурат. "Фаризат, сени акыры табып, түбүңө жетээрмин" деп кекенип алды. "Бөрү карыса бир койлук дейт. Бул Рыжый өзүн "чоң кожоюн" сезе баштаган экен. Али Азият өзүнүн ким экенин көрсөтүүгө күчү жетет" деп кекенип алды.
Ушул эле күнү тиешелүү адамдарга, шашылыш, кийинки жумада жолугушууга "кабар" жолдоду.
Ххх
Гонконгдогу шаардан четкерээк бөксө тоонун түбүнөн, деңиз жээгине жакын жерден өзү өтө байлардыкындай чоң аянт ээлеп заңкая көзгө көрүнүктүү курулбаса да чакан, оюнчуктай кооз, ошол эле маалда анчалык тегеректегилерди өзүнө көңүл бөлгүдөй деле эмес, бүт айланасы калың бак менен курчалган вилласында жатып, Фаризат бүгүн Азиятты эстеди.
Арадан жарым жыл учкан куштай өтүптүр. Азият күн сайын жүрөгүнүн башында "качан табаар экен? Качан кыжыры келсе заары чыга түшчү көздөрүн тикчийте кадап, "Менден качып кутулам дедиңби?" деп маңдайымдан чыгаар экен деп эстесе, бүгүн "Ушундай жашоодон көрө Азияттын шимшүүрлөрү кармаса да мейли эле. Акыры башта бир өлүм... Балким, күнөөмдү кечет беле. Кантсе да сүйчү эле го" деп эстеди.
Үйүнө келери менен муздак душка түшүп жатып, бардык эле аялзатына тиешелүү адатты карматып, буркурап ыйлап алды.
Анын кудай берген сулуулугун, аялзатына тиешелүү наздыгын барктаган, сыйлаган, аяр мамиле жасап, өзүнөн башкага ыраа көрбөй, таза урунган Азият гана болгонун бүгүн дагы бир жолу билди. Буга чейин да ушул өткөн алты айда бир нече жолу билген, бирок, бүгүн өзгөчө болду. "Кайсыл кара шайтан сайган күнү эсирип, эсинен ажырап, Азияттын көзүнө чөп салып, дүйнө кыдырып даң салып эркиндик эңседим экен" деп ичтен боздоп турду.
Жатса бир топко чейин термелип туруучу диванга кулап түштү да, көзүнөн чуурган жашты сүртүп да койбостон, түрлүү гүлдөрдүн сүрөтү салынып тирукмуш кооздолгон шыпты тиктеп жата берди.
Анын көзүнө шыптагы гүлдөрдүн кооздугу эмес, өткөн алты ай элестеп жатты.
Ххх
Саид экөө Алматыда көп болсо үч күн токтойбуз дешкен. Жок, туура үч жума жатышты. Дагы Фаризаттын чечкиндүүлүгү менен жолго чыгышты, болбосо, дагы канча жатышаарын бир кудай билмек.
Саид айтканындай эле эки күндүн ичинде экөөнө паспорт жасаттырды. Бири, казак Кокенеев Серик, бири, казак кызы Кокенеева Анара болду да калды. Ошол эле күнү "Машинаны" капкара "Опел жипке" алмашышты. "Эрди катын эмес эки бөлөк фамилиядагы документ албайлыбы?" -дегенге Саид "Документтерибиздин ушундай болгону оң" деп болбой койду.
"Иштин жакшы башталганы үчүн" деп ал күнү экөө шаардагы "эң мыкты" деген ресторанга барышып чардашты. "Көп анча көзгө көрүнбөйлү" деп жеке менчиктеги мейманканага турушкан.
Саид кантсе да чалгынчынын мектебинен өткөн эмеспи, ресторанда өзүн жакшы кармаган менен мейманканага келип, өздөрүнчө калгандан кийин чектен чыга ичти. Ал түгүл туруп басууга жарабай жөргөлөп, жаткан ордунда кусуп, оонап калгыча ичти. Биринчи күнү Фаризат өзү да эсинен кеткиче ичкен менен экинчи күндөн баштап мурда мындай ичип көрбөгөн неме ичкиликти көрмөк түгүл жытына да жолой албай калыптыр. Саид болсо, туруп көзү ачылганда эле колун бөтөлкөгө сунат.
Фаризаттын "Бул шаарда көп кармалганыбыз болбойт. Эртелеп башка жака жылалы" дегенине Саид "Эч коркпо, Азият тескерисинче бизди колтугунан издебейт. Алыстан издейт. Из суутуп жата туралы" дейт да, кайрадан ичкиликке өтөт. Акыры Фаризаттын Саид Азиятты жазгырып эмес, ичкиликтен кутула албай жатканына башы жетти.
Буга чейин күнү-түнү өзүнө карабай сасып - ирип, ичкиликтин кулу болуп жатып калган эркекти көргөн эмес. Фаризаттын перидей сулуулугу да баш жазуудан кымбат эместигин Саид билгизип койду. Өмүр бою бирөөнүн карамагында катуу контролдун астында жүргөн неме "Өзүмө-өзүм кожоюнмун" деген эркиндик алганда өзүн-өзү башкарууга жарабай далдырап, оюна келген акмакчылыкты жасап калаарын Фаризат түшүндү. Мына ошондо Азиятты бир эстеди. Ченемсиз байлыгы турса да, бийлиги турса да, дайым өзүн-өзү катуу кармап, мына азыр барып, бирөөнүн астына отчет берчүдөй дайыма бардык ишин такыба тыкан жүргүзөөрүн, бир да жолу ишинен калбай, ал түгүл кечикпей, убада берген жолугушуусун калтырбай ашкере жоопкер экенин эстеди. Ошондо бармагын биринчи тиштеди.
Мындан ары Саидге ишенбей өз камын өзү астына ала тымызын пландай жүрбөсө болбосун да түшүндү.
Жүрөгүн жеген жалгыз буюм "Бриллиант жылан". Муну кантип чет өлкөгө алып өтөт? Кимге сатат? Саткан күнүнүн эртеси эле кармалып калбайбы? Миң сан суроолор. Кайдан да "Бриллиант жыланды" алды эле. Балким, бул кымбат буюмду албай акча менен эле качса болмокпу. Кайра өзүн жооткотот. Качарын качты. Эми өкүнгөндө пайда жок. Деги эле бир тыйын албай өз башын алып качкан күндө да Азият издетмек. Анын кекчил экенин, өзүнүн намысына шек келтирген ар бир майда нерседен бери өзгөчө маани берип, жөн калтырбасын Фаризат жакшы билип калган.
Саид мына эсине келет, ана эсине келет менен арадан эки жума өткөндө, Фаризат чындап Саидден түңүлдү да, биринчи кезекте "Бриллиант жыландан" убактылуу кутулууну туура тапты. Эки күн ойлонуп жатып оңтойлуу бир жерге катуудан башка жол таппай, эртең менен эрте Саид корулдап уктап жатканда жолго чыкты.
Түндө түшүнө, бир учурда Азият экөө кооз жерлерди кыдырып жүргөндө көргөн, Кыргызстандагы Долон деген ашуунун аркы бетиндеги чакан капчыгайдагы кол менен жасап койгондой болгон таш үңкүр кириптир. "Бриллиант жыланды" так ошол жерге катып жаткан экен. Тим эле өңүндөгүдөй көрдү. Ойгонсо таң атып келатыптыр. Ордунан ыргып турду да шаша кийинди.
Күнгө чагылышып жаркылдаган капкара жип Долондон ашканда күн түштөн ооп калган. Эч жерге токтоп тамак да ичпеген Фаризат тим эле учуп- күйүп келатты. Анан калса жолу да шыр болуп, бажыканадан да эч ким тоспой, токтобой өттү. Долондон ашкандан кийин тээ канча жыл мурун көргөн жерин "Унутуп койдум го, таба албай убара болоор бекенмин" деп санаркаган. Жок, баары көз алдына картинадай тартылып, тим эле колунан бирөө жетелегендей баратты.
Мындан ары машина жүрө турган жол түгөнгөн жерге жеткенде, жеңилдене дем алып, кичинеге машинадан чыкпай айланага байкоо жүргүзүп отурду. Эч ким көрүнбөйт. Машинасын бекитип, "Бриллиант жылан" салынган кутуну артынчагы бар мешокко салып дайындап алган эле, аны артына асынып, жапыз бойлуу Тянь-Шань карагайлары өскөн тик бетке чыга баштады.
Көздөгөн жерине жеткенде, күн тоо баштарына таянып, кыпкызыл болуп батайын деп калган. Үңкүрдүн оозуна "акыры жеттим го" дегенсип шалак отура кетти. "Балким, кеч жетсем кереги тийээр" деп кол фонаригин алып алган эле. Көп отурбай кол фонаригин жандырып, үңкүрдүн ичине жөрмөлөй кирди. Үңкүрдүн оозу да, ичи да тар болгондуктан, жөрмөлөп гана жүрүүгө мүмкүнчүлүк бар болчу. Фонардын жарыгына салып кымбат буюмду "кайсыл жерине катсам" деп ыңгайлуу орун издеп кирди. Акыры аны да тапты. Кудай өзү атайы "Бриллиант жыланды" катсын деп жасатып койгондой жер экен. Фаризат өзү гана так айтып бербесе, үңкүргө кирген адам үч көтөрө издесе да эч табылбачудай.
"Бриллиант жыландан" кутулганда кадимкидей жеңилденип, санаасы тына түштү. Ал түгүл катып жатканда кутуну ачып "Бриллиант жыланды" кароого кудурети жетпеди. Коркконго кош көрүндүбү же чындап эле ошондой болдубу, коюп жатканда куту кадимкидей кыймылдап, ичиндеги жылан оодарылгандай туюлуп кетти.
Баары жайында болгондон кийин үңкүрдөн жөрмөлөп чыгып, артында "шектүү эч кандай из калган жокпу" деп кайра да бир фонардын жарыгы менен текшере карады.
Үңкүрдүн таманы каксоо болуп бирөө атайлап шыбап койгондой жылмакай, ичи таза болчу. Катуу жаандарда айрым бир жаныбарлар корголоп оозуна кирбесе түбүнө эч нерсе барбаса керек. Башка үнкүрлөрдөгүдөй нымдын жыты жок.
Бул үңкүргө жапайы жан-жаныбарлар да жолобошуна Азият таңданып, босогодогу эски арчанын жаракаларынан шамал жүргөн сайын түрлүү ышкырыктар, адам үнүнө окшогон үндөр чыгып турат экен, балким ошондондур деген. Азиятты эстегенде Фаризат үшкүрүп жиберди. Так ушул үңкүрдө Фаризаттын "Койчу эми, мейманканага барганда" дегенине болбой басып алып, тим эле биринчи көргөнсүп ашыкча албууттанып кошулган. Анан Фаризаттын ышкысы ойгонуп кетип, кайра Азиятты басып алып экөө тең бул дүйнөдө экөөнөн башка эч ким жокчо бүт кийимдерин чечип ыргытып жиберишип, олпокто жатышкансып мына ушул каксоо жерде улам биринин үстүнө бири чыгып, оонап, бирине-бири канбай таң аткыча махабат жыргалына батышканы көз алдына тартыла, ысык жаш жүзүнөн чуурду. Эми эле арчалуу бетте келатып жок болуп кеткен экөөнү таппай, Азияттын телохранителдери таң аткыча суй жыгылышкан экен. Алардын издеп кыйкырган үндөрүн экөө укпаптыр. "Бул бир укмуш сырдуу үңкүр экен" деп Азият ошондо таңданып калган. Фаризат махабаттын жыргалынын туу чокусуна жетээрде дайыма ушул үнкүрдөгү каксоо жерде чабалактап жатканын элестетип жиберчү.
Мына, ушул үнкүрдө отурганда кайра кайрып оңдогус катачылык кетиргенин туйду. Ошондо да, "Иш жаңы башталып жатса, кайра артка кылчактабайынчы" деп өзүнө-өзү кайрат берип, жөрмөлөй эшикке чыкканда күн эчак батып, айлана күүгүмдөй баштаган экен. Караңгы кире электе машинасына жетип алыш үчүн шашыла төмөн түшө баштады.
Бутун тартууга дарманы калбай, түн ортосунан оогондо араң мейманканага келсе, Саид дагы деле ылжыган мас абалында уктап жаткан экен.
Кетип жатканда мейманкананын тазалыгын тейлеген кызга "Эгер Саид сурап калса, дүкөнгө кийим алам деп кетти де" деген.
Көп деле такып сурабаптыр. "Бардык катындар бирдей, эс дарттары кийимде" деп сөгүнүп койгон экен да, кайра ичип кириптир.
Жыландан санаасы тынгандан кийин Фаризат мындан аркы кадамды өзү ойлоно баштады. Саиддин оюна койсо, айлап болсо да арак ичип жата берчүдөй.
Азияттын айрым жигиттери атайын тапшырма менен жумалап арак ичип калганда кайра калыбына тез келтириш үчүн канына капельница менен гемодез куйдуруп бутуна тургузганын, гемодез алган жигиттер аракка уулангандардай калтырап-титиреп "баш жазмай" сурабай, деги эле ичпеген кишилерче оңолуп кетерин нечен көргөн. Мейманкананын кожоюнун чакырды да "Эртең ушул жерге келип гемодез куюп бергендей догдур тап, сураган акчасын берем", - деди.
Өзү муздак душка жуунду да, "тынч эс алайын" деп өзүнчө бөлмөгө жатты. Ачыган арак жыттанган Саидди көрөйүн деген көзү жок болчу.
Тырп этпей уктаптыр. Эртең менен Саид кызматчы кызга "арак, анан ысык борү алып кел" деп заказ берип жатканда ойгонуп кетти. Ич кийимчен өз бөлмөсүнөн чыга калды да:
- Борү апкелсең апкел, бирок, арак апкелбе. Эч кандай арактын кереги жок - деди үнүн өкүм чыгара. Көздөрү ачылбай шишиген Саид:
- И-имне. Көп мага кийлигишпесеңчи. Сен ким болуп кеттиң ошончо? -деди Фаризатты карап.
- Менин ким экенимди азыр көрөсүң. Барыңыз! Буга борү, мага куурулган эт, бууланган картошкасы менен анан туздалган балык апкелиңиз! - деп кызматчыны чыгарып жиберди да кайрылып Саидди акырая тиктеди.
Өмүр бою "кайсыл жерден жаңылыш басам" деп коркуп жүрүп жүрөгү жалтаң болуп калган Саид тиктешүүгө жарабады.
- Болду... болду... түшүндүм. Мен көбүрөөк ичип койдум. Эми токтотом. Бирок, медициналык жактан алганда да пахмель ичпесем жүрөгүмдүн кагышы токтоп калышы толук мүмкүн. Ал эми менин жүрөгүмдүн токтобой кагып турушу мага эле эмес сага да абдан керек, сулуум - деп сөөмөйүн чычайта көтөрүп койду.
- Билем. Билгеним үчүн догдур чакырдым. Азыр капельница менен гемодез аласың. Андан кийин кадимкидей тамактанасың.
- И-имнээ, капельница менен гемодез?
- Ооба. Гемодез!..
Саид үн дей албай калды. Ичинен "Ух-х жылан. Кантсе да Азияттын тарбиясы да. Гемодезди билгенин кара" деп ойлоду. Ошентсе да бир нече күндөн бери өзүн кожоюн сезип, өз билгенин кылып калган бийлигинен айрылгысы келбеди.
- Сен мага көп чоң болбо. Мен өзүм билем пахмель ичемби, гемодез аламбы...
- Эч кандай өзүң билбейсиң. Өзүң билип үч жумага жакын оңкоңдон түшүп оонаганың да жетишет. Мындан ары менин айтканымдай болот. Жок, антпейт экенсиң азыр Азиятка "Саид мени коркутуп алып чыгып, азыр туткунда кармап жатат. Куткарыңыз?!" деп телефон чалам.
- Им-инээ, кана чалып көрчү,-. Саид Фаризатты көздөй басты эле, Фаризат сол колтугунан шарт пистолет сууруп чыкты.
- Дагы бир кадам жасасаң атам.
Саид шалдайып туруп калды. Азияттын атын укканда мээси кагыла түшкөн.
Фаризат текчедеги телефондун кулагын пистолетти сунган калыбында сол колу менен бурай баштады.
Саиддин жүрөгү оозуна тыгылды. Эгер звонок кетсе Фаризат сүйлөшпөгөн күндө да Азият телефон кайсыл шаардан чалынганын "сокур ит бок жалагыча" таптырып алмак.
-Фаризат, эсиңе кел!? Телефонду дароо ташта, - деди үнү каргылдана. Саиддин өңү бир башкача кубарып, колдору калтырап кеткенин көргөн Фаризат телефон менен ойноого болбосун түшүндү. Ошондуктан, акыркы номерлерди тербей, трубканы ордуна кое салды.
- Кана айтканды аткарасыңбы?
Дата добавления: 2015-12-07; просмотров: 142 | Нарушение авторских прав