Формулалар редакторы

Формула редакторын іске қосу үшін курсорды формула енгізілетін орынға қойып, Вставка – Объект – Microsoft Equation 3.0 командаларын орындаймыз. Формулалар редакторында формуланы редакциялау үшін оған тышқанды екі рет шерту немесе Түзету – Объект Формула – Өзгерту (Изменить) командасын шақыру қажет. Формулалар редакторы іске қосылған кезде Word терезесінің меню қатары өзгереді. Жұмыс аумағында тіктөртбұрыш болып объект ауданы белгіленіп тұрады (формула жазған кезде аумақ автоматты түрде ұлғайып отырады), формулалар редакторының саймандар тақтасы пайда болады. Осы саймандар тақтасында математикалық және басқа да қолданылатын символдар батырмалары орналасқан.

Формула редакторының жұмыс аумағында математикалық символдар саймандар тақтасындағы Формула редакторы батырмасының көмегімен енгізіледі.

10.1-сурет. Word программасының терезесі.

Тапсырмалар

1. Формулалар редакторының саймандар тақтасынан қажет символдар мен шаблондарды таңдай отырып формуласын объект ауданына жазыңыз.

2.Формуланы жазып болған соң Word құжаты терезесіне тышқанды бір сырт еткізіңіз.

3. Формулаға өзгертулер енгізу үшін оған тышқанмен екі рет жылдам басыңыз.

4.Формула символдары арасындағы интервалдар мен туралау автоматты түрде қойылады. Символдар арасындағы бос орынды өз қалауыңызша өзгерту үшін, бос орын қалдыратын жерге курсорды қойып саймандар тақтасындағы Бос орын және көпнүкте батырмасына басып, қажет символды таңдаңыз.

5.Жоғарғы және төменгі индекстер арасындағы интервалды өзгерту үшін Формат – Интервал командасын орындаңыз

Интервалды өзгерту үшін жаңа мәндерді жазыңыз.

10.2-сурет. Интервал сұхбат терезесі.

6. Формуладағы кез келген элементтің стилін өзгерту үшін, сол элементті белгілеп Стиль – Другой командасын орындап, сұхбаттасу терезесінен қажет қаріп және туралау түрін таңдаңыз.

10.3-сурет. Другой стиль сұхбат терезесі.

7. Стиль түрін өзгерту үшін Стиль – Определить – Стили командасын орындап, қажет өзгертулер енгізу керек.

10.4-сурет. Стили сұхбат терезесі.

Тапсырма

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Кейбір шаблондарды пернелер комбинациясы арқылы енгізу:

Пернелер комбинациясы	Әрекет нәтижесі
Ctrl + R	Түбір шаблонын қою
Ctrl + I	Інтеграл шаблонын қою
Ctrl + [ Ctrl + ]	Тік жақша шаблондарын қою (ашылатын және жабылатын)
Ctrl + 9 Ctrl + 0	Дөңгелек жақша шаблондарын қою (ашылатын және жабылатын)
Ctrl + { Ctrl + }	Жүйелі (фигуралы) жақшалар шаблонын қою (ашылатын және жабылатын)
Ctrl + F	Көлденең сызықты бөлшек шаблонын қою
Ctrl + /	/-сызықты бөлшек шаблонын қою
Ctrl + G	Грек символдарын жазу режиміне ауысу (символ қойылғаннан кейін автоматты өшеді)
Ctrl + H	Дәреже көрсеткіші шаблонын қою (жоғарғы көрсеткіш)
Ctrl + L	Индекс шаблонын қою (төменгі көрсеткіш)
Ctrl + J	Төменгі және жоғарғы индекс шаблондарын қою
Ctrl + T, S	Қосынды шаблонын енгізу
Ctrl + T, P	Көбейту шаблонын қою
Ctrl + T, M	Матрица шаблонын қою
Ctrl + T, U	Символ астындағы төменгі индекс жазбасы шаблонын қою

Word редакторында құжатты баспаға шығару

Баспаға шығарылатын мәтінді алдын ала көру

Құжатты баспаға жiбермес бұрын, алдымен оның қағаз бетiнде қалай орналасқанын арнаулы алдын ала мәтiн көру режимi арқылы қарап шығуға болады. Бұл бiраз уақытты және қағазды үнемдеуге мүмкiндiк бередi.

Алдын ала көру режіміне көшу үшін стандартты саймандар тақтасындағы Алдын ала көру (Предварительный просмотр) батырмасына шерту қажет. Бұл режимде құжаттың бірнеше беттерін қарап шығуға, экранда беттерді үлкейтуге және кішірейтуге, құжат мәтініне өзгертулер енгізуге болады.

Word редакторында бiрден мәтiннiң бiрнеше дана көшiрмесiн немесе құжаттың кейбiр беттерiн ғана баспаға шығаруға болады. Кез келген құжаттық мәтiндi Файл - қасиеттер (свойства) командасын орындағанда ашылған “Қасиеттер” сұқбат терезесiндегi сол құжат жайлы мәлiметтерiмен бiрге қағазға басып алуға болады.

Бұл режимде құжаттың бiр немесе бiрден бiрнеше беттерiн кiшiрейтiлген түрде қарап шыға аламыз, қажет болса, мәтiнге өзгерiстер енгiзуге болады. Мұнда құжаттың бiрнеше беттерiн көру барысында мәтiндi оқу немесе жеке графикалық элементтердi айқын Файл-Алдын ала көру (Файл-Предварительный просмотр) командасын бейнелеу мүмкiн емес. Алайда элементтердiң өзара орналасуы жайлы толық мәлiмет алып, төменгi сiлтеме қатарларды тез анықтауға болады. Құжатты алдын ала көру батырмасын шертемiз.

12.1-сурет “Алдын ала көру” саймандар тақтасының терезесі.

“Алдын ала көру” саймандар тақтасының батырмалары:

Баспаға шығу - “Баспаға шығу” сұхбат терезесiнде анықталған опцияларға сәйкес құжатты қағазға басуға жiбередi

Үлкейту - Үлкейту/Кiшiрейту (тышқан курсоры үлкейтiлген әйнекке айналады) (курсор пiшiнi стандартты) режимдерiн алма-кезек ауыстыруды iске асырады.

Бiр бет - Құжаттың жалғыз бетiнiң мазмұнын көрудi iске асырады

Бiрнеше беттер – Бiр уақытта құжаттың бiрнеше беттерiн қарап шығуды iске асырады.

Масштаб - Құжат бейнесiнiң масштабын экранда өзгертедi.

Сызық - Көлденең жылжу белдеу сызықтарын бейнелеп көрсетедi немесе жасырады.

Беттердi қиыстырып келтiру - Құжатты жан-жағынан ығыстырады. Беттiң соңғы жағындағы кiшiгiрiм көлемдегi мәтiндi құраған жағдайда қолданған тиiмдi.

Толық экранға–Экраннан тақталар мен басқа элементтердi жоюға есебiнен құжаттың мазмұнын көруге арналған облысты максималды үлкейтедi.

Жабу–Алдын ала көру режимдерiнен шығуды iске асырады.

Анықтама- Контекстi-тәуелдi анықтаманы ұсынады.

Алдын-ала көру режимiнде басқа беттердi бейнелеп көрсету үшiн Page Up және Page Down пернелерiн қолдануға болады.

Құжаттың жеке беттерiн бөлектеп көруге оралу үшiн “Бiр рет” батырмасын (одна страница) шертемiз.

Алдын-ала көру терезесiнде жұмыс iстеудi аяқтау үшiн Жабу батырмасын (Закрыть) шертемiз.

Құжатты баспаға шығару

Ағымдағы құжатты баспаға шығару үшiн:

1. Қажеттi құжат экранға шығарылады (ашылады);

2. Файл - Баспаға шығару командасын орындаймыз немесе Ctrl+Shift+F12 пернелер комбинациясын басамыз, сонда “Баспаға шығару” сұхбат терезесi ашылады.

3. Егер ешқандай параметрлер өзгертiлмейтiндей болса, ОК батырмасын шертемiз.

Баспаға шығару барысында Windows жүйесiнiң Тапсырмалар тақтасындағы принтердiң шартбелгiсi көрсетiлiп тұрады. Баспаға шығаруды болдыртпау үшiн, тышқанды принтер шартбелгiсiне жеткiзiп, оны екi рет шерту керек. Соның нәтижесiнде, экранға шыққан сұхбат терезесi арқылы Құжат-Баспаға шығаруды болдырмау (Документ-Отменить печать) командасы арқылы баспаға шығаруды болдырмауға мүмкiндiк бередi. Баспаға шығару терезесiн жабу үшiн Принтер-Жабу (Принтер-Закрыть) командасын орындаймыз.

12.2-сурет. “Баспаға шығару” сұхбат терезесi.

Баспаға құжаттың бiрнеше көшiрмесiн шығару үшін Файл - Баспаға шығару командасын орындап, “Көшiрмелер” (Копии) бөлiмiндегi Көшiрмелердiң саны (число копии) өрiсiне құжаттың қажеттi көшiрмелер санын тiкелей енгiземiз.

Тапсырмалар

1. Мәтіндік редакторда жазылған құжатты ашыңыз. Алдын ала көру режиміне көшіп, неше беттен тұратын құжат екенін анықтаңыз.

2. Осы режимде отырып “Подгонка страницы” белгішесін таңдап, бірінші беттің соңына “Ас - тұзбен дәмді, су – мұзбен дәмді, ал адамзат салиқалы, саналы сөзімен сәнді” деген нақыл сөзді теріп жазыңыз да, басқа атпен файл ретінде сақтап жазыңыз.

3. Мәтінге өзіңізге ұнаған кез келген графикалық объект енгізіңіз.

4. Құжаттың беттерін нөмірлеңіз. Бірінші жұп беттерін, одан кейін екінші жағына тақ беттерін баспаға шығарыңыз.

5. Құжаттың тек бесінші бетін баспаға шығарыңыз.

6. Құжаттың 3, 6, 9 беттерін баспаға шығарыңыз.

7. Құжат туралы қосымша мәліметтерді баспаға шығарыңыз.

Студенттің өзіндік оқытушымен жұмыстары

1.

2. Принтерді баптау.

3. Баптау параметрлерін орнату және өзгерту.

4. Жаңадан принтерді орнату.

Бақылау сұрақтары:

1. Баспаға шығармастан бұрын мәтінді алдын ала көру не үшін қажет?

2. Құжаттың мәтінді көру режимдерінің қандай түрлері бар?

3. Алдын ала көру режимінде мәтінді өзгертуге бола ма?

4. Баспаға шығару параметрлері қалай тағайындалады?

5. Бір беттің тек жартысын ғана баспаға шығару мүмкін бе?

6. Құжаттың тақ беттері қалай баспаға шығарылады?

7. Құжаттың 4, 8, 12 беттері баспаға қалай шығарылады?

8. Мәтіндік процессор деп нені айтады?

9. Word мәтіндік редакторы терезесінің негізгі элементтерін атаңыз.

10. Microsoft Word программасы қалай іске қосылады?

11. Word программасында қандай саймандар тақтасы қолданылады?

12. Қажетті саймандар тақтасын экранға қалай шығарамыз?

13. Даяр болған құжат қалай ашылады?

14. Құжатты қалай сақтаймыз?

15. Word мәтіндік редакторынан шығудың түрлерін көрсетіңіз?

16. Жаңа құжат қалай ашылады?

17. Терілген құжатты сақтау жолдарын көрсет.

18. Қандай құжатты көру режімдерін орнатуға болады?

19. Мәтін бөлігін ерекшелеу қалай жүзеге асады?

20. Алмасу буфері деген не?

21. Автомәтін деген не?

22. Word процессорында қандай негізгі басқару тақтасы қолданылады?

23. Қажетті саймандар тақтасын экранға қалай шығарамыз?

24. Мәтінді редакциялаудың негізгі амалдарын атаңыз.

25. Мәтін бөлігін басқа орынға қалай көшіруге болады?

26. Маркерленген және нөмірленген тізімді қалай орындауға болады?

27. Жаңа маркерді қалай орнатуға болады?

28. Мәтіннің жиегін белгілеу, бояу қай менюде орналасқан?

29. Мәтінді бағаналарға бөлу қалай орындалады?

30. Формат – Тізім меню командалары қандай батырмалардан тұрады?

31. Мәтiннiң жиегiн суретпен қоршау қай меню командасы арқылы орындалады?

32. Парақішіндегі өріс, абзац дегеніміз не?

33. Қатар арасындағы интервал түрлері қандай?

34. Безендіру стилі дегеніміз не?

35. Стильді құру командасын ата.

36. Шаблон дегеніміз не?

37. Word –та шаблон құру командасын ата.

38. Тақырыптар қандай безендіру элементтерінен тұрады?

39. Кешенді құжат дегеніміз не?

40. Кесте қандай эелементтерден тұрады?

41. Кестенің бағанасы, қатары қалай белгіленеді?

42. Жазылған мәтінді кесте ішіне қалай енгізуге болады?

43. Кесте ішіндегі мәтінді басқа орынға қалай көшіреді?

44. Бағана, қатар өлшемдерін қалай өзгертуге болады?

45. Кестенің бағаналары енін бірдей жасауға бола ма? Қатар биіктіктерін ше?

46. Тор сырықтарын көрінбейтіндей етіп жасауға бола ма?

47. Кесте элементтерін өзіміздің қалауымыз сұрыптауға балады ма?

48. Кесте есептеулер жасауға бола ма?

49. Арифметиқалық ортаны есептеу жолын айтып беріңіз?

50. Кесте ішінде сандарды бөлуге бола ма?

51. Мәтінді ерекшелеп алу тәсілдерін ата.

52. Соңғы орындалған әрекеттерді қайта қалпына келтіруге бола ма?

53. Ерекшеленіп алынған фрагмент әріптері регистрін өзгерту үшін қай команданы орындау қажет.

54. Мәтінді көшіру және орнын ауыстыру қалай орындалады?

55. Кернинг дегеніміз не?

56. Құжатқа суретті енгізу жолдарын ата.

57. Безендірілген тақырыптар даярлау үшін қандай құрал қолданылады?

58. WortArt саймандар тақтасына кірудің жолдарын ата.

59. WortArt объектісін форматтауға бола ма?

60. Объектіні өңдеуге арналған WortArt саймандар тақтасы арқылы қандай өңдеу жұмыстарын жүргізуге болады?

61. Объектіні форматтауда Жағдай (Положение) қыстырмасында орналасқан қандай құралдарды пайдаланамыз?

62. Бірнеше объектілерді туралау үшін қай пернені қолданамыз?

Зертханалық жұмыс №10

Тақырып: MS Excel-электрондық кестесі. Ұяшықтармен жұмыс. Формуланы пайдалану. (4сағат зертханалық жұмыс, 1 сағат СӨОЖ)

Мақсаты: Электрондық кестенің негізгі ұғымдарымен танысу, кестеге мәліметтер енгізу, кестені файл ретінде сақтау және жүктеу, редакциялау және пішімдеу (форматтау), матрицаларды өңдеуде EXCEL функцияларын пайдалану, матрицаларға арифметикалық амалдар қолдануды автоматтандыру, формулалармен және жиындармен (массивтермен), Excel-де қолданылатын функциялармен, сандардың форматтарымен, кестедегі ақпараттарды өзгертуден қорғау әрекеттерін орындау, кестені баспаға шығару әрекеттерін үйрену.

Excel кестелік программасын іске қосыңыз: 1. Тапсырмалар тақтасындағы Іске қосу (ПУСК) батырмасында тышқанды шертеміз де, Программалар қатарынан таңдап, Microsoft Office ® Microsoft Excel амалын орындау. 2. Тышқанның оң жағын бер рет шерткендегі Жанама менюден Құру (Создать) кестелік процессор Microsoft Excel таңдап, тышқанның сол жақ батырмасын бір рет шертеміз. Іске қосылғаннан кейін төмендегі терезені көреміз:

1.1-сурет. Excel программасының терезесі.

Электрондық кестенің жұмыс аймағы жолдар мен бағандардан тұрады. Жолдардың саны – 65536, ал бағандар саны – 256. Баған мен жолдың қиылысқан жерінде орналасқан тор ұяшық деп аталады.

Жол нөмірі – көлденең орналасқан қатарлардың сол жақ шетінде жазылған нөмірімен белгіленеді.

Ұяшық көрсеткіші – жұмыс істеуге дайын ағымдық ұяшықты көрсетіп тұрған тіктөртбұрышты таңба.

1. EXCEL программасын іске қосу

Тапсырма 1

Саймандар тақтасы мен форматтау саймандар тақтасының барлық батырмаларын

алып тастап, қайта орнына қойыңыз.

Тапсырма 2

Бос жол және бос қатар қосу жолдарын көрсетіңіз.

Жұмыс парағын қосу және оған атау беру жолдарын көрсетіңіз.

Әдістемелік нұсқау

Меню қатарынан ҚОЮ (Вставка) – Қатар (строка) немесе бағана (столбец) таңдаймыз.

Ағымдағы екпінді ұяшыққа курсорды қойып “Ctrl +”, “Ctrl + Shift +” батырмаларын басу арқылы бос бағана немесе бос жол қосуымызға болады.

Меню қатары ҚОЮ (Вставка) – Парақ (лист) белгішесін басамыз. Ал атау қою үшін Меню қатарындағы Формат – Парақ (лист) – атын өзгерту (переименовать) батырмасын таңдаймыз. Сол кезде атау қоюға арналған парағымыз белгілі болады, соны өшіріп пернетақта арқылы керекті атауды тереміз.

Тапсырма 3

Тышқанның көмегімен кесте бөліктері қалай беліленеді?

Тапсырма 4

Жұмыс кітабының 4-ші парағында:

а) 5-ші қатарды белгілеңіз.

ә) А, В, С бағаналарын белгілеңіз.

б) Жұмыс парағын белгілеңіз.

в) C4:F10 блогын пернелердің көмегімен белгілеңіз.

EXCEL программасында кесте жасау, толтыру, редакциялау және пішімдеу (форматтау)

Ұяшықтарды адрестеуді В1, А1:А9, С12 т.с.с. тәсілмен жазуға болады. Бұлай жазу ұяшықтарды салыстырмалы түрде адрестеу деп аталады, мұнда адрестер ағымдағы ұяшыққа салыстырмалы күйде беріледі.

Мысалы, А4 ұяшығына = A1+A2 формуласын енгізсек, электрондық кестеде нәтижеде А4 ұяшығына бұдан үш қатар жоғары орналасқан ұяшықтағы санды екі қатар жоғары орналасқан санға қосқандағы мән жазылады.

Егер =A1+A2 формуласын А4 ұяшығынан В4, С4 ұяшықтарына көшіріп жазсақ, сәйкес түрде =В1+В2, =С1+С2 деп көшіріледі.

Егер ұяшықты адрестеуді салыстырмалы емес нақты күйде бергіміз келсе, онда ұяшықты абсолютті түрде адрестеуіміз керек. Ол үшін ұяшық адресіне $ символы қосылып жазылуы керек. Мысалы: $G$4, $B42, 4D427 т.с.с.

Формуланы көшірген кезде оның кейбір элементтерін салыстырмалы адрестеу, ал кейбірін абсолютті адрестеу арқылы жазуға болады, бұл ұяшықты аралас түрдегі адрестеу деп аталады.

Аралас түрдегі адрестеу үшін $ символы өзгермейтін баған атауына немесе өзгермейтін жол нөмірінің алдына жазылады. Мысалы: $B4, AC$7 т.с.с.

Мәтін енгізу

Тапсырма 1 A1:E3 ұялар диопозонына төменде көрсетілген кестені теріңіз.

	A	B	C	D	E
	Excel-дегі	Мәтін	м ә т і н	Мәтін	мӘтін
	мәтінді
	Туралау

Әдістемелік нұсқау.

B1:B3, C1:C3, D1:D3, E1:E3 ұяларын біріктіріп оларға қажет мәтінді енгізіңіз. Мәтіндерді түрлі әдістермен әртүрлі форматта орналастырыңыз.

Ұяларды біріктіру үшін Формат – Ұялар (Формат – Ячейки) командасын орындап Туралау (Выравнивание) парақшасында Ұяларды біріктіру (Объединение ячеек) жалаушасын орнатыңыз.

Ұялардағы мәтінді қажет бағыта орналастыру үшін Формат – Ұялар (Формат – Ячейки) командасын орындап, Туралау (Выравнивание) парақшасынның Бағыт (Ориентация) бөлігінен қажет бағытты таңдаңыз.

Мәтінді форматтау үшін Формат – Ұялар – Қаріп (Формат – Ячейки –Шрифт) командасын, ал ұя жақтауларын сызу үшін Формат – Ұялар – Шекара (Формат – Ячейки – Граница) командаларын пайдаланыңыз.

Тапсырма 2

Жұмыс кітабының 2-ші парағының А1 ұясына мәтінді енгізіп төмендегідей етіп форматтаңыз:

EXCEL

Дата добавления: 2015-11-26