1). Ұнтақтар ірілігі әртүрлі бөлшектерден тұратын полидисперсті жүйе.
2). Фракция- белгілі өлшемдер диапазонына кіретін бөлшектерден тұратын полидисперсті жүйе бөлігі. Фракция -50 мкм деп белгілінеді (0 ден 50 мкм).;
+50 -200 мкм (50 ден 200 мкм).
ұнтақтың дисперстілігі (ірілігі) гранулометриялық, фракциондық құрамымен және өлшеу мәндерімен сипатталады.
| Бөлш. өлшемі, мкм | Фракций құрамы, % |
| +10 -20 | |
| +20 -30 | |
| +30 -40 | |
| +40 -50 | |
 100%
|
Таралу қисығы. Гистограмма
1-бөлшектердің өлшемдері бойынша таралуының дифференциалды қисығы.
2-Бөлшектердің «минус» бойынша таралуының интегралды қисығы
3-бөлшектердің «плюсу» бойынша таралуының интегралды қисығы
3).Бөлшектердің орташа өлшемі 
di- i-ші фракция бөлшегінің орташа өлшемі;ni-i-ші фракция саны
4). 
mi- i-ші фракция массасы
5). Полидисперстілік дәрежесі
σ-орташа квадраттық ауытқу dср.- бөлшектердің орташа өлшемі
6). Ұнтақ дисперстілігі БҰҰ стандарттары бойынша ұнтақ үлгісінің барлығы өтетін ситаның ең ұяшығымен сипатталады. мм-мен халықаралық стандарттарда ASTM N меш-пен анықталады.
Меш бұл сызықты дюймдегі ұяшықтар саны.
d-елеу ұяшығының өлшемі, в мм.
Микротығыздығы
Микротығыздығы - материалдың түскен қысымға көрсете алатын кедергісі (сопротивление). Микротығыздық бөлшектің беріктілік дәрежесін сипаттайды
Лесті бет
Бұл бөлшектің жалпы беттік көлемі немесе массасы. Үлесті бет - бұл негізгі қасиеттердің бірі, ол белгілі бір дәрежеде кинетиканы анықтайды. Үлесті бет – формаға, материалдың тығыздығына және бөлшектің өлшемдеріне байланысты. Үлесті беттің анықтауының екі бағыты бар.
1- газөтімділікке негізделген әдіс. Товарова әдісі
зерттелетің ұнтақты кюветаға орналастырады. (5)кранды ашқан кезде асператордан (4)ағатын сұйықтық түтікшеде сиретілу тұғызады. Ол монометрмен (3)өлшенеді. Қысым әсерінен ұнтағы бар түтіктен газ сорылады және процестің динамикасы формаға және бөлшектің өлшемдеріне байланысты әртүрлі болады. Үлесті бет келесі формуламен анықталады: 
Ө-ұнтақтың тығыздығы; А- кюветаның қолдану қимасы; Р- монометр көрсеткіші; ρ- ұнтақтың сеппелі тығыдығы; q- ауа жылдамдығы;ŋ- ауа тұтқырлығы; Н- кюветадағы ұнтақтың биіктігі; 14- эмперикалық клэфицент
2- физикалық адсорбцияға негізделген әдіс. Бранауи Элит Теллер
Бұл әдіс физикалық адсорбцияны қолдануға негізделген. Вандервальс күшінің әсерінен бөлшектің бетіне моно молекулалар қалыптасады. Ұнтақ бетіндегі адсорбирленген газ көлемін анықтап, және газ малекуласының өлшемдері мен ұнтақтың массасын біле отырып удель. Поверхн анықтауға болады. 
Vm- бөлшектің бетіндегі адсорберленген көлем, Vµ- мольдік көлем N-авагадро саны G- бір малекуланың алатын көлемін; m-өлшенген ұнтақтың массасы.
Ұнтақтардың технологиялық қасиеттері: анықтамасы, анықтау әдістемесі, өлшем бірліктері.
Ұнтақтың технологиялық қасиеттеріне:
1 дозалауы, яғни аққыштығы
2 форманы толтыру қасиеті, яғни бұрыштың табиғи жақтауы
3 Сеппелі тығыздық
4 вибротығыздығы
5 тығыздау
6 престеу
7 ұнтақты пішіндеу
Аққыштық – ауырлық күштің әсерінен ұтақтар белгілі бір өлшемдермен колибровалы тесігі арқылы d=2,5мм себілуі. Ол бөлшектің мөлшеріне, формасына, беттің жағдайына, ылғалдылығына байланысты.
Бұрыштың табиғи жақтауы – себілген ұнтақтың горизонтальді беткейіндегі конустың бұрыш құрайтын бүйірлері атайды. Ол бөлшектің мөлшеріне, формасына, беттің жағдайына, ылғалдылығына байланысты.
Сеппелі тығыздық – бұл ұнтақтың себу кезіндегі көлемінің массасы.
Вибротығыздық – бұл вибротығыздалу операциясынанкейінгі ұнтақтың массасы.
Тығыздау – бұл ұнтақтың қысым немесе вибрация әсерінен оның көлемінің өзгертуін айтады. Көбінесе цилиндрлік пресформада 200-800МПа қысымда жүреді.
Престеу – қысымның әсерінен ұнтақтың белгіленген форма, өлшем, тығыздыққа ие болуын айтады.
Ұнтақты пішіндеу – ұнтаққа берілген форманы кеуектіліктің кез-келген диапазонында өзгертпеуі.
Нтақтарды пішіндеу. Пішіндеу әдістерінің жіктелуі. Теорияның негіздірі. Пішіндеу массаларды дайындау: құрғақ, икемділікті, сұйық аққыштықты массалар.
Пішінге келтіру әдіс-ң жіктелуі.
1 Престеу-преспішін-де сыртқы күш әсерімен ұнтақ-ға белгіленген физ-мех қасет-р ж/е пішін беру,тығыздау.
Күш түсіру сұлбасы б/ша:
Біржақты;екіжақты;изостат-қ
Күш түсіру сипаттамасы б/ша:Вибрац-қ,статик-қ,динамик.
Температура б/ша: Суық престеу(бөлме темп); Ыстық
Пішіндеу ортасы б/ша: тотықтыру, инертті,реакциялық,вакуумді
Механизация дәрежесі б/ша:қолмен,прессавтомат-да престеу
Тығыздау күшін жасау әдісі б/ша:пневмохим,гтдродинам,жарылғыштық т.б.
Пішінделетін масса түрі б/ша: Құрғақ; Жартылай құрғақ;Пласт-қ
Мүштіктік пішін-у. Арнайы құрылғы-мүштік арқ иілгіш пресмасса-н редуцир-у жолы-н берілген физ-мех қасиет-н ж/е пішін беру.
1-плунжер,2-контейнер,3-мүштік,4-иілгіш масса,5-пішінделетін бұйым
3)Ұнтақтар илегі (прокатка)Айналатын валка-ң арасым өткізу рақылы пішін мен
1-бункер,2-ұнтақ,3-валкалар,4-пішінделг ұнтақ
4) Шликерді пішіндеу.Шликер-ді пішінге құю ж/е байланыстырғышты алу жолым тығыз-у,пішін ж/е қасиет-р беру
5) Газофазалы пішіндеу.Зат-ң булануы ж/е конденсациясы жолым пішін мен қасиет-р беру тығыздау
Престеу – бұл ұнтақты денеге сыртқы күштердің әсерімен пресформада белгілі бір пішінді, мөлшерді, физико-химиялық қасиетті беру.
Престеу әдісінің түрлері:
1Күштің әсер етуі бойынша – біржақты, екіжақты, изостатикалық (көпжақты)
2 Күштің сипаттамасы бойынша – статикалық, динамикалық, вибрациялық
3 Температура бойынша – сұық бөлме температурасында, ыстық жоғарғы температурада
4 Күйежентектеу ортасында – вакуумдық, инерттік ортада (аргон), реакциондық ортада (оттегі, азот, сутегі).
Қолданылуы:
1 Материалдың тығыздығы жоғары болу қажет
2 Ауамен әрекеттесуі метал ұнтағының тотықсыздануын алдын алады
3 Технологиялық және эксплуатациялық қасиеттерді жақсартады.
5 Механизациялау дәрежесі бойынша – автоматты түрде адамның қатысуынсыз жұмыс істейді, қолмен
6 Тығыздалушы күштің бар болумен – гидравликалық, гидродинамикалық, пневмомеханикалық, жарылысты престеулер.
Пішіндеу массаларын дайындау келесі түрлерге бөлінеді:
1 Құрғақ – ылғылдылығы 0,2-0,3% аспайтын ұнтақ.
2 Жартылай құрғақ – байланыстырғыш біркелкі таралған ұнтақ байланыстырғышты ұнтақтардың пішінделуін жақсарту үшін қосады. Байланыстырғыш көбінесе керамикалық материалдан ұнтақ жасау үшін қолданылады. Жартылай құрғақ массаларда байланыстырғыш ретінде: поливенильді спирт, карбометил целюлоза ертіндісі, каучуктың бензиндегі ертіндісі қолданылады. Байланыстырғыш жалпы заттың 3-10% құрайды. Жартылай құрғақ массалардың технологиялық қасиеттерін жақсарту үшін жартылай құрғақ массаларды арнайы аппараттарда түйіршіктейді, ұяшығының өлшемі 0,5-5мм болатын елеу арқылы елейді. Алынған түйіршіктерді кептіреді, сонын салдарынан массалар сусымалы болады.
3 Икемділікті – қамыр тәрізді консистенция, қатты фаза және сұйық пластификатордан дисперсті калойдты материал тұрады. Ұнтақтың бөлшектері мен сұйық пластификатор өзара физико-химиялық әрекеттеседі.
Бөлшектердің арасындағы байланыс күші қатты және сұйық фазалардың табиғатына, бөлшектердің өлшемдеріне, қабаттың қалыңдығына байланысты.
Икемділікті фазаның жартылай құрғақтан айырмашылығы – сұйық фазаның табиғатына байланысты. Себебі, сұйық фаза сұйық фазада байланыстырғыш қызметін емес, пластификатор қызметін атқарып тұр. Аталған айырмашылық материалға пластикалық деформациялануға мүмкіндік береді.
4 Сұйық-аққышты массалар (шликерлер) – сұйықтықтағы ұнтақ бөлшектерінің орнықты суспензиясы.
Келесі қосымша қасиетттермен сипатталады:
1) Аққыштық - массаның күрделі формаларды толтыру қасиеті. Аққыштық материадың тұтқырлығымен сипатталады. Тұтқырлық неғұрлым көп болса, ағғыштық соғұрлым төмен болады.
2) Тұрақтылық – материалдың белгілі бір уақыт аралығында материалдың қабатттарға бөлінбеу қасиеті.
Тұрақтылық бөлінеді:
· Седиментациондық – ауырлық күшінің әсерінен бөлшектердің тұнуы.
· Агрегаттық – бөлшектерден агломератттар түзілу процесімен сипатталады.
· Қоюлану – уақыт бойынша тұтқырлықтың өзгеруі.
Қатты фаза және оның сипаттамасы.
Дисперстілік – аққыштық, тұрақтылық, қоюлану сияқты қасиеттерді анықтайды. Ұнтақ неғұрлым ірі болса, шликердің аққыштығы соғұрлым жоғары, бірақ седиментациондық тұрақтылығы төмен болады.Жоғары дсперсті ұнтақтар аққыштықты төмендетеді, тұрақтылықты жоқарлатады. Жоғары дисперсті ұнтақтар меншікті көлемдері үлкен болғандықтан, сұйық фазаны көп мөлшерде қажет етеді. Сұйықтықтың көп болуы күйежентектеуге кері әсерін тигізеді, яғни жарықтар пайда болуы мүмкін.
Сфера бөлшектер үшін ең ынғайлы форма. Түйіршіктердің оптималды құрамы тәжірибе жүзінде жасалады.
Сұйық фазаға келесі қасиеттер тән болу керек:
1 жанбайтын болу керек
2 улы болмау керек
3 будың қысымы төмен болу керек (қалыпты жағдайда оңай булану керек)
4 тұтқырлығы төмен болу керек
5 қатты фазамен химиялық әрекеттеспеуі керек
Сұйық фаза ретінде су, глицерин, парафин, воск, сұйық заттарды қолдануға болады.
Суық престеу қатаңдықты пішіндерде. Сұлбалар. Пресс-құрал сайман. Технологиялық параметрлер.
Құралдың құрлымына байланысты престеу формасы күштің түсуіне байланысты таңдалады. Күш материал бетіне бірқалыпты түсуі керек.
Престеудің топтары:
1 топ: бір жақты – биіктіктің диаметрге қатынасы 0,8 кіші болғанда, екі жақты- 0,8 үлкен болғанда, екі жақты престеу біржақты приводта.
3 топ: екі жақты престеу екі жақты приводта, екі жақты престеу бір жақты приводта серпімді матрицамен.
5 топ: екі жақты престеу үш жақты приводта, екі жақты престеу бір приводты серпімді матрицамен.
Сұық престеудің сұлбасы:
Пресстің класификациясы: механикалық, гидравликалық.
Механикалық престің сұлбасы:
1 пресс стөл – матрица стөлі бекітіледі
2 ползун - пуансон пресформасы бекітіледі
3 бағыттаушы
4 кривошип
5 тректер
6 тісті маховик
7 привод
Жұмыс істеу принципі:
Айналмалы маховик 6 энергияны реттейді. Маховик айналу осі кривашиттің айналу осімен қосылады. Соңғы айналым 2 кривошитті шатунның механизмін құрайды. Ползунның жұмыс кезінде ұнтақ тығыздану жұмысына айналады.
Артықшылығы: жұмыстың жоғарғы қарқындылығы, өнімділіктін жоғары болуы.
Кемшілігі: іске қосылмауы, энергияның бітуін байланысты.
Гидравликалық престің сұлбасы:
1 прес стөлі
2 траверс
3 бағыттаушы
4 күштік гидравликалық цилиндр
5 поршень
6 реттеуші қобдиша
7 гидравликалық насос
8 майлы бак
Жұмыс істеу принципі:
Насос жоғары қысымды сұйықты 6 қобдишаға береді. Сұйық реттеуші қобишадан труба арқылы 4 күштік гидравликалық цилиндрге өтеді. 2 таверса 5 поршенмен байланысады. Сұйықты қысымына бағынып, ұнтақты тығыздайды.
Артықшылығы: әмбебаптылығы, Кемшілігі: өнім төменділігі.
Дата добавления: 2015-12-08; просмотров: 318 | Нарушение авторских прав