Раздзел трэці

[1] Абшыт (ням. Abschied) – тут: звальненне.

[2] Патоцкі – Антон Міхал Патоцкі (пам. у 1765 г.) належаў да самых адукаваных людзей сваёй эпохі. У 1744 г. выдаў працу «Да паноў абодвух станаў», дзе акрэсліў смелую праграму рэформаў, прагнучы дапушчэння мяшчан да ўдзелу ў дзейнасці сейма і рады. Адначасова падбухторшчык і інтрыган, які служыў чужым дварам, зрываў сеймы (гродзенскі сейм у 1744 г.).

[3] Броды – павятовы горад у даўнейшым Цярнопальскім ваяводстве (цяпер на Львоўшчыне).

[4] Акопы – Акопы Святое Тройцы, вёска ў Баршчоўскім павеце.

*[5] Афіцэр з лановых – з войска, што складалася з сялян-рэкрутаў каралеўскіх маёнткаў.

[6] Каліноўская – Людвік Каліноўскі, стараста вінніцкі (да 1754 г.), быў жанаты двойчы: з Соф'яй Патоцкаю і з Эльжбетаю Панінскаю. Тут гаворка пра другую жонку.

[7] Пяткоўскі – Пяткоўскія, шляхта з валынскае зямлі. Ян, Ежы і Станіслаў падпісалі элекцыю (дамову) у 1733 г. Магчыма, нехта з іх і быў вышэй успомненым старастам.

[8] Белая Царква – тут у XVI–XVII стст. адбылося колькі бітваў Рэчы Паспалітае з татарамі і казакамі.

[9] Любамірскі – князь Бенядыкт Любамірскі, сын ваяводы кракаўскага, стараста барскі, казімірскі і ліпінскі (1727), маршалак радамскага трыбунала (1743), у 1754 г. мечнік каронны. Памёр у 1761 г.

[10] Палонна – горад ва Украіне.

[11] Кандысброд – паліты цукрам хлеб.

[12] Залошцы (трэба: Залочаў) – горад на Львоўшчыне.

[13] Мнішак – Юзаф Вандалін Мнішак (пам. у 1748 г.) быў кашталянам кракаўскім з 1742 г. Да гэтага – маршалак вялікі каронны.

[14] Алеява – вёска ў Злачоўскім павеце.

[15] multum – шмат.

[16] Мітук – гунька.

*[17] Антал – старадаўняя мера аб'ёму, дзежачка, чвэртка дзежкі, каля 79 л.

*[18] Гіцаль – сабачнік; чалавек, што ловіць сабак.

[19] Камень – старадаўняя мера вагі, 32 фунты.

[20] Стрый – горад на Львоўшчыне.

[21] Аўтарка пераблытала паняцці: inkluz (талісман) і intruz (чужаніца). Тут гаворка пра апошняе.

[22] Брусілаў – горад на шляху з Кіева ў Жытомір.

[23] Серак – род сукні.

[24] Чарніца – праваслаўная манашка.

[25] Звозчык – рамізнік.

[26] Соцюш – таварыш.

[27] Парэнтэлят – чалавек высокага роду, пан з паноў.

[28] Варовіч – Мікадзім Казімір Варовіч, падкаморы кіеўскі, а з 1748 г. кашталян кіеўскі.

[29] Патоцкі – Мікалай Базыль Патоцкі (каля 1712–1782), барскі канфедэрат, дзівак і авантурыст, зневажаў слабейшых.

[30] Жытомір – сталіца Валыні ва Украіне. 3 1667-га да 1793 г. – сталіца кіеўскага ваяводства.

[31] Патоцкі – відавочна, Аўстахій, стараста львоўскі, генерал артылерыі літоўскай. Памёр у 1768 г.

*[32] Дваццаць почтаў – тут: атрад у дваццаць жаўнераў.

[33] I. М. С. Z. – відаць, Jego Mość Cześnikowicz Zbaraski, г.зн. сын зба­ражскага чэсніка.

[34] Солтык – Каятан Солтык (1715–1788), у 1749 г. стаў каад'ютарам кіеўскага біскупства, на якое быў прызначаны ў 1756 г. Кракаўскае біскупства заняў у 1759 г. У 1767 г. па загадзе Рэпніна быў незаконна вывезены ў Расію (у Калугу).

[35] Жавускі – Вацлаў Жавускі (1706 – 1779), гетман польны каронны з 1752 г. Спачатку прыхільнік Ляшчынскага, пасля аб'яднаўся з саскім дваром і атрымаў булаву польнага гетмана. Кансерватар, удзельнік Радамскае канфедэ­рацыі, пасля, аднак, стаў у апазіцыю да Расіі і быў адным са стваральнікаў Барскае канфедэрацыі. Разам з Солтыкам і Залускім вывезены па загадзе Рэпніна ў Калугу. Літаратар, аўтар некалькіх трагедый і камедый – наследа­ванняў Карнеля, Расіна і Мальера.

[36] Кантагузін – Кантагузенас, грэчаскі княжы род. Невядома, пра каго з гэтага роду ідзе гаворка.

[37] Бярдзічаў – горад ва Украіне на поўдзень ад Жытоміра.

[38] Каранацыі – (у рукапісе памылкова: kuracji), каранацыю Абразу Маці Божае ў Бярдзічаве праводзіў Каятан Солтык 6 ліпеня 1756 г.

[39] На цялежцы – на фурманцы.

[40] Ліпка – з літоўскіх татар. Перайшлі на турэцкую службу, нападалі на сваю былую айчыну. Дасканала ведаючы край, мову, звычаі, даваліся ў знакі мясцовым жыхарам і гарнізонам.

[41] Фуксаны (Факшаны) – горад у Малдавіі.

[42] Бозеў – Бузаў, горад у Румыніі.

Дата добавления: 2015-10-24