Студопедия
Случайная страница | ТОМ-1 | ТОМ-2 | ТОМ-3
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатика
ИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханика
ОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторика
СоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансы
ХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника

Діни наным–сенімдер

  1. Ислам діні Қазақстанда VIII ғасырда тарай бастағанымен, халықтың жүрек түкпіріне ХІХ ғасырдың аяғына дейін толық жете қоймағандығы туралы жазылған «Ислам діні» мақаласының авторы, қазақтың тұңғыш ғалымы: Ш.Уалиханов.
  2. «Дешті уалаяты Берке ханға бағынған кезде дінсіздердің көп бөлігін ол ислам дініне кіргізді» - деп жазған Өтеміс қажының кітабының аты: «Шыңғыснама».

v «Шыңғыснаманың» авторы: Өтеміс қажы.

  1. XIV ғасырда исламның таралуына қатты көңіл бөлген хандар: Өзбек хан, Тоғылық-Темір хан.
  2. XIV ғасырда мұсылман дініне кіріп, басына шалма тақпағандарға қатаң жаза қолданған хан: Тоғылық-Темір хан.
  3. Қазақстанда ислам дінінің тез қанат жая бастауының тағы бір себебі: ислам дінінің суфизм тармағының таралуы.

v Себебі суфизмнің кейбір идеялары мен әдет-ғұрыптары шаманизмнің наным-сенімдеріне жақын болған.

  1. Қуаңшылық жылдары, қасиетті бұлақ басына ақ құйып көктен жаңбыр сұрау ырымының атауы: Тасаттық.
  2. Тіл-көз тиюге қарсы, киелі аң-құстың тісінен, тырнағынан, қауырсынынан жасалып, мойынға тағылған зат: Бойтұмар.
  3. Қазақстанның байырғы тұрғындарының түсінігіндегі аспан әлемінің мағынасы: Көк тәңірі.
  4. Отпен тазарту ырымының атауы: «аластау».
  5. Қазақ хандығында үстемдік еткен, әлемдік діндердің бірі ислам.
  6. Қазақтар ресми түрде ислам дінін ұстанды: XVI-XVII ғғ.
  7. XIV-XV ғасырларда Қазақстан жерінде өмір сүрген халықтар арасында екі діннің наным-сенімдері қатар өмір сүрді. Бұл діндер: Ислам діні мен шаманизм.

Ø Қазақстанның XIV–XV ғасырлардағы сәулет өнері

  1. XIV-XV ғасырлардағы сәулет өнерінің тамаша үлгісін көрсеткен кесене: Дәуітбек кесенесі, Тектұрмас.
  2. Көне Отырар қаласының батыс жағында 3 км жерде, Сырдария өзеніне жақын орналасқан кесене: Арыстан баб кесенесі.
  3. Ел аузындағы аңыз бойынша Арыстан баб өмір сүрген уақыт: VII-VIII ғасырларда.

  4. Құлап қалған Арыстан баб күмбезін XIV ғасырда қайта салғызған: Әмір Темір.
  5. Арыстан баб кесенесіндегі бөлмелер саны: 2.
  6. Ислам дінінің көрнекті өкілі, әрі уағыздаушы, әрі ақын: Қожа Ахмет Йасауи.
  7. Әмір Темірдің бұйрығымен салынған сәулет өнерінің ғажайып туындысы: Қожа Ахмет Иассауи кесенесі.
  8. Қожа Ахмет Йасауи кесенесі орналасқан қала: Түркістан.
  9. Қожа Ахмет Йасауи кесенесін салуға Әмір Темір бұйрық берген жыл: 1397 ж.
  10. Қожа Ахмет Йасауи кесенесінде залдың ортасында тұрған үлкен тайқазан жасалған жыл: 1399 ж.
  11. Қожа Ахмет Йасауи кесенесіндегі ең негізгі бөлме: Кітапхана.
  12. Қожа Ахмет Йасауи кесенесіндегі басты бөлме: көрхана.
  13. Қожа Ахмет Йасауи кесенесінің биіктігі: 37,5 м.
  14. Қожа Ахмет Йасауи кесенесіндегі үлкенді-кішілі бөлмелер саны: 35
  15. XV ғасырдың екінші жартысында салынып жартылай сақталған ескерткіш: Рабиға Сұлтан Бегім кесенесі.
  16. Рабиға Сұлтан Бегім кесенесіндегі бөлмелер саны: 5 (бес).
  17. Рабиға Сұлтан Бегімнің басына қойылған құлпы тасы табылған жер: Ахмет Иассауи күмбезінің ішінен.

v Рабиға Сұлтан Бегім Әмір Темірдің ұлы Ұлықбектің қызы, 1485 жылы қаза болған.

  1. Ұлытау ауданындағы Қаракеңгір өзенінің жағасында салынған кесене: Алаша хан кесенесі.

v XIV-XV ғасырларда далалық сәулет өнерінің үлгісінде жасалған ескерткіш.

v Қабырға сыртын әсемдеу ісінде қазақтың дәстүрлі ою-өрнегі (таңдай, жүрекше) кең қолданылған кесене.

  1. Алаша хан кесенесінің қабырғалары: Сыртқы жағынан кереге көзді кілем тәрізді.
  2. Ақ Орданың орталығы Сығанақ қаласының маңында, Төменарық кентінің солтүстік-батысында 8 км жерде орналасқан бір күмбезді кесене: Көккесене.
  3. Қабырғаларының сырты Алаша хан күмбезі секілді қыштан, кілем өрнегі үлгісіне ұқсатып қаланған кесене: Көккесене.

v Көккесенеде Әбілқайыр хан жерленген.

  1. Шыңғыс ханның үлкен ұлына соғылған кесене атауы: Жошы хан кесенесі.
  2. Қолданбалы өнердің ғажайып үлгілері қолданылған ғимараттар: Қожа Ахмет Иассауи кесенесі, Көккесене, Алаша хан.
  3. Жеріміздегі сәулет өнерінің орта ғасырларда биік деңгейде болғандығының дәлелі: Құрылыс материалдарының жоғары сапалы болуы.
  4. XIV-XV ғасырларда сәулет өнерінде қалыптасқан жаңа үлгілер: Ғимаратты күмбез шатырмен жабу.

 

Ø Қазақ хандығының XVI-XVII ғасырлардағы экономикалық жағдайы

  1. Көшпелі мал шаруашылығымен айналысқан қазақтардың төрт кезеңге бөлінген жайылымы: Маусымдық жайылым.
  2. XVI-XVII ғасырларда қазақтар шаруашылығының таза малмен айналысатын түрі: Көшпелі.
  3. XVI-XVII ғасырларда түйе мен қой-ешкілер үшін қыстық жайылымға таңдалған жер: Қызылқұм шөлі.
  4. Қыста көшіп-қонған қазақ ауылдары үшін ең қауіптісі: Жұт.

v Малға түрлі жұқпалы аурулар тиген: ешкіге–кебенек, қойға–топалаң, сиырға–қарасан, жылқыға–жамандат, түйеге–ақшелек.

  1. Көшпелі мал шаруашылығымен айналысқан қазақтар үшін көктем кезіндегі маңызды іс: Мал төлдету.
  2. Көктемгі көштің қозғалуы жас төлдердің жағдайына байланысты ұзақтығы: 8-10 шақырым.
  3. Көктемгі көштің қозғалуы жас төлдердің жағдайына байланысты ұзақтығы күніне 8-10 шақырымнан аспады. Осындай көшке берілген атау: «Қозы көш».
  4. Көктеуден жайлауға көшу басталған мерзім: Мамыр айының басы.
  5. XVI-XVII ғасырларда қазақтар жайлауға көшерде салмақты, көлемді ауыр жүктеді: Көмбеге, қоймаға жасырып тығып кетті.
  6. Маусым айының аяғында тоқтыларды тереңдеу судан айдап өткізу: «тоғыту».
  7. Қозылардың жүнін қырқатын мезгіл: «Қозы күзем».

v Қой мен ешкіден – жүн, түбіт, жылқыдан – қыл, түйеден – шуда алынады.

  1. Көшпелі қазақтар суық басталысымен жайлаудан көшті: Күзеуге.
  2. Күздеудегі малшы ауылдар қыстауға көшуге әзірленді: Қараша айының соңында.
  3. Көшіп-қонуға күш-көлігі жоқ, жайлауға апаратын малы жоқ, егіншілікпен айналысқан кедейлер: Жатақтар.
  4. Түйенің сүтінен жасалатын емдік қасиеті бар сусын: шубат.
  5. Қазақ халқы ірімшік тамағын дайындаған: Сиыр сүтінен.
  6. Қазақ халқының өмірінде ертеден дамыған қолданбалы өнеріне жатпайтын кәсіп: жерді суландыру.
  7. Орта Азия мен Дешті Қыпшақ арасындағы тоғыз жолдың торабы – саудаға ыңғайлы қала (Дешті Қыпшақ үшін «сауда аймағы»): Сығанақ

v Қасым ханның тұсында хандықтың ордасына айналды.

  1. Йасы қаласы Түркістан атанған уақыт: XIV ғасыр.
  2. XVII ғасырдың екінші жартысындағы қазақ хандығының астанасы: Түркістан.

v Түркістан қаласы Қазақ хандығына өтті: XVII ғ. екінші жартысы.

  1. Есім хан мен Рабиға Сұлтан Бегімнің кесенелері орналасқан қала Түркістан.
  2. Тәуекел ханның тұсында берік қамал, ірі сауда орталығына айналған қала: Сауран.
  3. Сауран қаласы Қазақ хандығына түпкілікті өтті: XVI ғасырда.

v Сауран үшін Өбек пен Қазақ хандығының арасында 1 (бір) ғасырға созылған қанды шайқастар болды.

  1. Сайрам қаласының XVI ғасырдың аяғында экономикалық жағынан құлдырау себебі: Жоңғар шапқыншылығы.
  2. Тарихи деректерде VIII ғасырдың басынан Тарбанд (Трабан) атауымен белгілі болған қала: Отырар.
  3. Моңғол шапқыншылығынан кейін қайта жанданып, XVII ғасырға дейін өмір сүрген қала: Отырар.

v V-XV ғасырларда Арал бойындағы көшпелі тайпалармен сауда-саттық жүргізіп тұрған орталық болған.

v Отырар қаласына жақын жерде А.Йасауидің рухани ұстазы Арыстан бабтың кесенесі орналасқан.

  1. XVII ғасырдың аяғында Қазақстандағы қалалардың құлдырауының себебі: Жоңғар шапқыншылығы мен Орта Азия хандықтарының жорықтары.

 


Дата добавления: 2015-07-10; просмотров: 1897 | Нарушение авторских прав


Читайте в этой же книге: Верныйда сыра зауыты іске қосылды: 1858 жылы. | Білқайыр хандығы | XIV-XVII ғасырлардағы Қазақстанның мәдениеті және әлеуметтік-экономикалық жағдайы | V. Есім хан тұсындағы Қазақ хандығы | II. Қазақстанның Ресейге қосылуының аяқталуы | VI. Ұйғырлар мен дүнгендерді Жетісуға қоныс аудару | Отарлық езгіге қарсы азаттық күресі | Азақстанның экономикалық дамуы | Азақ-қытай сауда қатынастары | ХІХ ғасырдың соңындағы Қазақстанның саяси-әлеуметтік дамуы |
<== предыдущая страница | следующая страница ==>
Рухани мәдениет| III. «Алаш» атауы мен жүздердің пайда болуы

mybiblioteka.su - 2015-2024 год. (0.007 сек.)