А.А. Роде топырақтың су құбылымының типтері: Тоңы бар, шайылымды, шайылмайтын, бусануы бар, суармалы.Шайылымды, мерзімді шайылымды.Шайылмайтын, бусануы бар.

ТОПЫРАҚТАНУ

ААААА

А.А. Роде топырақтың су құбылымының типтері: Тоңы бар, шайылымды, шайылмайтын, бусануы бар, суармалы.Шайылымды, мерзімді шайылымды.Шайылмайтын, бусануы бар.

А.А.Роденнің классификациясына сәйкес топырақтағы ылғал категориялары: Қатқан су, химиялық байланысқан ылғал.Су буы, физикалық байланысқан ылғал.Еркін су.

А₂ қабаты: Шайылу қабаты.Элювиальды қабатыКремний негізді заттар мөлшерінің көбею қабаты.

Агрономиялық жағынан бағалы макротүйіртпектілік: Бөлшектерінің көлемі 0,25-10мм болатын.Кеуектілігі 45%-тен жоғары.Механикалық әсерге және ылғалға төзімділігі шамалы

Алғашқы минералдардың бөлшектерінің көлемі, мм: 0,001- ден үлкен.0,01 – ден үлкен.0,05-ден үлкен

Альбедоныңмөлшері: Топырақтың түсіне, ылғалдылығына байланысты.Топырақ түйіртпектілігіне, тегістігіне байланысты.Топырақтың өсімдік жамылғысына байланысты.

Арнайы топырақтану бағытында осы ғылымның салалары: Экологиялық топырақтану, ауыл шаруашылық топырақтануы.Мелиорациялық топырақтану, орман шаруашылығы топырақтануы.Орман шаруашылығы топырақтануы, экологиялық топырақтану.

Артық ылғалдылығы бар, тығыздалған, бетінде қабыршық қабат қалыптасқан топырақтарда: Ауа жетіспеушілік байқалады.Гумин қышқылдары фульвоқышқылдарға айнала бастайды.Тотығу-тотықсыздану үрдісі нашарлайды.

Атмосфера ауасының негізгі компоненттері: N₂.O₂.CO₂.

БББББ

Батпақты топырақ ауасында негізгі газдардан басқа қандай газдар кездеседі: NH₃.CH₄. H₂.

ВВВВВ

В қабаты: Аралық қабат. Шайылған заттар жиналу қабаты.Иллювиальді қабаты

В.В.Докучаевтың 1879 жылы Санкт-Петербургте жаратылыстану қоғамында жасаған баяндамасында «Топырақ» дегеніміз - Тірі ағзалардың, ауа райының, жер бедерінің өзара қарым-қатынасы әсерінен пайда болған.Жердің үстіңгі қабатында жатқан, қарашіріндімен азды-көпті мөлшерде боялған.Минералды–органикалық жаралынды зат.

ГГГГГ

Газ алмасу құбылысының жүруіне әсер ететін факторлар: Диффузия, топыраққа ылғал түсу.Температураның және ауа қысымының өзгеруі.Жел, ыза сулардың деңгейінің өзгеруі.

Геологиялық зат айналым: Ұзақ уақытқа созылған.Жер қыртысының қабаттарға бөлінуі.Заттар ағымының құралуы, жерүсті, жер асты суларымен, желмен олардың шоғырланып шөгу құбылыстарының жиынтығы.

Гигроскопиялық ылғал: Өсімдіктерге тиімсіз.Тығыз байланысқан ылғал.Мөлшері топырақпен жанасқан ауаның ылғалдылығына байланысты.

Гидрослюда тобына (иллит тобына) жататын минералдардың қасиеттері Құрамында 6-8% калий тотығы.Сіңіру қабілеті 100г топырақта 45-50 миллиграмм–эквивалентке.Ылғалданғанда ісінбейді.

Гранулометриялық құрамы балшық топырақта максималды гигроскопиялық ылғал мөлшері, %: 12-14. 14-16. 16-18.

Гранулометриялық құрамы балшықты топырақтың иленгіштік саны: 17-20.20-23.23-26.

Гранулометриялық құрамы жеңіл топырақтар: Құмайт. Құм.Жеңіл құмбалшық.

Гранулометриялық құрамы құмайтты топырақтың иленгіштік саны: 0-2.2-4.4-7.

Гранулометриялық құрамы құмбалшық топырақта максималды гигроскопиялық ылғал мөлшері, %: 4-5. 5-6. 6-7.

Гранулометриялық құрамы құмбалшықты топырақтың иленгіштік саны: 7-10.10-13.13-17.

Гумин қышқылдардың физикалық қасиеті: рН 5,0-5,5.Суда аз еритін минералды және органикалық қышқылдарда ерімейді.Молекулалық массасы жоғары және құрамында көміртегі 52-62%.

Гумин қышқылдары басым топырақтар: Оңтүстік қара. Нағыз қара-қоңыр.Кәдімгі қара.

Гуминнің физикалық қасиеті: Ерімейтін, топырақтағы қосылыстардан бөлініп алынбайды.Гидролизденбейтін қалдық.Гумин және фульвоқышқылдарынан, баяу ыдырайтын қосылыстан тұрады.

ДДДДД

Дала аймағы топырақтары жеңіл балшықты гранулометриялық құрамының физикалық балшық мөлшері, %: 60-65.65-70.70-75.

Дала аймағы топырақтары жеңіл құмбалшықты гранулометриялық құрамының физикалық балшық мөлшері, %: 20-23.24-27.27-30

Дала аймағы топырақтары орташа құмбалшықты гранулометриялық құрамының физикалық балшық мөлшері, %: 30-35. 35-40. 40-45.

Дала аймағында шөптесін өсімдіктердің топыраққа түсіретін қалдығы: 10-13 т/га. 14-17 т/га.17-20 т/га

ЕЕЕЕЕ

Ерекше емес органикалық қосылыстарға: Ақуыз, сахароза.Аминоқышқылдар, органикалық негіздермен қышқылдар.Көмірсулар, майлар.

Ерекше қарашірінді қосылыстарына: Гумин қышқылдары, фульвоқышқылдар, гуминдер.Гумин қышқылдары, гиматомелан қышқылдары.Фульвоқышқылдар, гуминдер.

Еркін ылғал: Топырақтың қатты бөлігінің молекулалық күштерінің әсері тимейтін.Жылжығыштығы жақсы.Жердің тарту күші арқылы топырақ тік кескіні бойынша төмен қозғалады.

ЖЖЖЖЖ

Жаңа жарандыларға: Суда ерігіш тұздар, гипс, кальций карбонаты.Темір, алюминий, марганец тотықтары, қарашірінді қосылыстары.Капролиттер, топырақтағы жануарлардың қазған індері, шіріген тамырлар.

Жел әсерінен газ алмасу неге байланысты: Жер бедеріне, жел жылдамдылығына.Топырақ түйіртпектілігіне. Топырақты өңдеу түріне.

Жоғары дисперсті аморфты қосылыстарға: Органикалық заттар.Вулвандық туф.Аллофан.

Жылу сыйымдылығы түрлері: Көлемдік.Меншікті.Көлемдік, меншікті.

Жылу сыйымдылығы: Топырақтың гранулометриялық және минералды құрамына байланысты.Топырақтың органикалық заттар мөлшеріне байланысты.Топырақтың ылғалдылығына, түйіртпектілігіне байланысты.

Жылумен қамтамасыз етілуі дәрежесі әлсіз болғанда топырақтың 20см тереңдіктегі қабатындағы белсенді температура қосындысы, ⁰С: 800-900.1000-1200.900-1000.

Жылумен қамтамасыз етілуі дәрежесі жақсы болғанда топырақтың 20см тереңдіктегі қабатындағы белсенді температура қосындысы, ⁰С: 2700-2900.2900-3200.3200-3400.

Жылумен қамтамасыз етілуі дәрежесі мол болғанда топырақтың 20см тереңдіктегі қабатындағы белсенді температура қосындысы, ⁰С: 4500-4700.4800-5000.5000-5500.

Жылына әр гектар топыраққа қанша мөлшерде жәндіктер мен жануарлар қалдықтары түседі: 100-150 кг.100-200 кг. 150-200 кг.

ЗЗЗЗЗ

Зат айналымның түрлері: Биогеохимиялық.Биологиялық.Геологиялық.

ККККК

Каолинит тобына кіретін минералдар қасиеттері: Су өткізгіштігі жақсы.Физикалық қасиеттері өте жақсы.Ылғалданғанда ісінбейді, өте майда бөлшектері шамалы.

Каолинит тобындағы минералдарға: Коалинит.Галлуазит.Диккит.

Кебірлену үрдісінде: Топырақ қабатында алмаспалы натрий иондарының шоғырлануы.Үрдіс нәтижесінде кебір және кебірленген топырақтар түзіледі.Топырақтың физикалық, химиялық және басқа қасиеттері нашар болады.

Коллоидтар топырақта екі күйде кездеседі: Золь.Ерітінді және тұнба.Гель.

Коллоидтар топырақта қосылыстар түрінде кездеседі: Минералды, органикалық.Минералды, органикалық, органикалық- минералды.Органикалық- минералды.

Коллоидтардың зольдан гельге және гельден ерітіндіге көшу құбылыстарын: Пептизация.Фиксация.Коагуляция және пептизация.

Коллоидтардың топырақтағы мөлшері, %: 30.4.26.

Көмірқышқыл газына бай топырақ ертіндісі топырақтағы әр түрлі қосылыстарды ерітеді: Кальцитті. Доломитті.Сидеритті.

Көптарағанбалшықтыминералдарға: Гидрослюда.Монтмориллонит.Каолин.

Куб тәрізді түйіртпек типінің жіктелуі: Ірі кесекті, кесекті, ұсақ кесекті, шаң тәрізді.Ірі жаңғақты, жаңғақты, ұсақ жаңғақты.Ірі дәнше, дәнше, ұсақ дәнше.

Күлгіндену үрдісінде: Топырақ құрамында қышқылдарға төзімді кремний тотығы жиналған.Жауын шашын әсерінен заттардың астынғы қабаттарға (В) шайылуы.Тайгалы орман ішінде ағаш жапырақтары ыдырауынан.

Кірме заттарға: Жануарлардың сүйегі, көмірдің сынығы.Шынының, кірпіштің сынығы.Көмірдің сынығы.

ҚҚҚҚҚ

Қазақстан топырақтарының жылуымен қамтамасыз етілуі дәрежелері: Орташадан жоғары.Жақсы.Өте жақсы.

Қазақстанның жазықтық аймағында тараған топырақ типтерінің сіңіру көлемі 100г кәдімгі қара топырақта, м-экв: 35-36.36-38. 38-40.

Қазақстанның жазықтық аймағында тараған топырақ типтерінің сіңіру көлемі 100г күнгірт қара-қоңыр топырақта, м-экв: 25-28.28-30.25-30.

Қазақстанның жазықтық аймағында тараған топырақ типтерінің сіңіру көлемі 100г оңтүстік қара топырақта, м-экв: 30-33.30-35.31-34.

Қазбаша қанша сантиметр қалыңдыққа қазылады: 40-50 см.50-55 см.55-65 см.

Қандай жағдайда топырақта коагуляция құбылысы көбірек жүреді: Коллоидтар үлкенірек валенттілігі бар катиондарға бай болса.Топырақтың температурасы өзгергенде. Топырақ кепкенде.

Қара топырақ типінің тотығу-тотықсыздану потенциалы, мВ: 400-500.500-550.550-600.

Қарапайым микроүрдістерге: Тотығу-тотықсыздану құбылыстарыКоллоидтардың коагуляцияға немесе пептизацияға ұшырауы.Органикалық заттардың ыдырауы мен минерализациялануы.

Қарапайым тұз минералдарға: Кальцит.Гидрогетит.Мирабилит.

Қарашірінді түзілуінің тұжырымдамалары: Конденсациялық.Биохимиялық тотығу.Биологиялық.

Қарашірінділену процесінің алғашқы сатысында: биохимиялық тотығуы арқылы қарашірінді қышқылдарының түзілуі.Қарашірінді қышқылдары құрамында азотты заттар пайда болады.Гумин- және фульфоқышқылдары бөлінеді, органикалық-минералды қосылыстар түзіледі.

Қарашіріндінің құрамындағы заттар: Гумин қышқылдары, фульвоқышқылдар және гуминдер.Ерекше қарашірінді қосылыстары.Ерекше емес органикалық заттар.

Қарашіріндінің типі фульватты- гуматты: С_гқ:С _фқ–1,5 –2,0),(С_гқ:С _фқ–1,7 –1,9).(С_гқ:С _фқ–1,5 –1,6).

Қарашіріндісі - 4,5%, тығыздығы – 1,0-1,1-1,2 г/см₃ оңтүстік қара топырақтың 0-20 cм қабаттағы қарашірінді қорын есептеңіз. 99 т/га.108 т/га.90 т/га.

Құмбалшық гранулометриялық құрамның жіктелуі: Орташа.Ауыр.Жеңіл.

Құмды фракцияның жіктелуі: Ірі және ұсақ.Орташа.Ұсақ және орташа.

Құмды фракцияның физикалық қасиеттері: Өте жақсы су өткізгіш.Ісінбейді.Біріншілікті минералдардан тұрады.

Құрамында кальций, магний иондарымен бірге сутегінің және алюминийдің катиондары бар топырақтар: Күлгін.Шымды-күлгін. Сұр орманның топырағы.

Құрғақ климат тобының ылғалдылық көэффициенті: 0,33-0,22, 0,22-0,12.0,33-0,12.

Қышқылдылықтыңтүрлері: Потенциалды.Актуалды.Актуалды,потенциалды.

ЛЛЛЛЛ

Литосфераның 99%-дан артық салмағын алып жатқан элементтер: О, Si, Al, Fe, Ca, Mg, K, Na. - Ca, Mg, K, Na. - Si, Al, Fe, K, Ca.

МММММ

Майда бөлшектің мөлшері, мм: 0,5. 0,25. < 1.

Майда микротүйіртпек. Түйіршіктері көлемі, мм: 0,005. 0,001. 0,01.

Макротүйіртпек. Түйіршіктерінің көлемі, мм: 0,5.5.9,8.

Макроүрдіске: Қызыл топырақ түзілу үрдісі.Күлгін топырақ түзілу үрдісі.Қара топырақ түзілу үрдісі

Мәдени бапталып өңделген. Өте жақсы кеуектілік, %: 65.60.55.

Мезоүрдіске: Қарашірінді жиналу.Күлгіндену.Кебірлену.

Мерзімде тоңазыйтын жылу құбылымы бар топырақтар: Орташа жылдық температурасы оң болып келеді.Топырақтың тоңазуы 5 айдан аспайды.Төсенішті қабат қатпайды.

Мерзімді шайылымды су құбылымы: ЫК=1.Орманның сұр топырағына, күлгінденген қара топыраққа тән.Күлгінденген және сілтісізденген қара топырақ типшелеріне тән.

Механикалық элементтер пайда болуына байланысты: Органикалық-минералды.Органикалық.Органикалық, минералды.

Микроэлементтерге: Cu, Zn, Mn, F. - Мо, Со, B, J-Co, Zn, Mn, Cu.

Минералды коллоидтарға: Монтмориллонит, каолинит, иллит.Балшықты минералдар. Кремнийдің, темірдің, алюминийдің тотықтары.

Мицелланың құрылысы: Өзек, потенциал анықтайтын иондар.Қозғалмайтын иондар қабаты.Жылжымалы иондар қабаты.

Мол дәрежедегі қарашірінді мөлшері, %: 6-8.7-9. 6-10.

Монтмориллонит тобындағы минералдарға: Нонтронит.Бейделлит.Сапонит.

Монтмориллонит тобындағы минералдардың қасиеттері: Сіңіру қабілеті 100г топырақта 80-120 миллиграмм–эквивалент.Ылғалданғанда ісінеді, ал құрғағанда тығыздалынып жарылады.Құрамында 60%-ға дейін коллоид бөлшектер бар.

ННННН

Н.А.Качинский бойынша топырақтың тастылығы – әлсіз тасты болғанда, 3мм-ден үлкен агрегаттар мөлшері, %: 1.3.4.

Н.А.Качинский бойынша топырақтың тастылығы – әлсіз тасты болғанда, 3мм-ден үлкен агрегаттар мөлшері, %: 1. 3.4.

Н.А.Качинский бойынша топырақтың тастылығы – орташа тасты болғанда, 3мм-ден үлкен агрегаттар мөлшері, %: 5.7.10.

Н.А.Качинский бойынша топырақтың тастылығы – тассыз болғанда, 3мм-ден үлкен агрегаттар мөлшері, %: 0,05.0,01.0,5.

Н.Г.Холодныйдың (1953) зерттеуі бойынша, топырақ ауасында микроағзалар әсерінен пайда болған өте аз мөлшерде кездесетін органикалық қосылыстарға: Альдегидтер.Спирттер.Көмірсутегілер.

Негіздермен қанығу дәрежесінің рөлі Қышқылдылықты төмендетеді, буферлігін және сіңіру сиымдылығын жоғарлатады.Қышқылдылықты төмендетеді, сіңіру сиымдылығын жоғарлатады.Буферлігін және сіңіру сиымдылығын жоғарлатады.

Негіздерімен қаныққан топырақта: Ca²⁺.. Ca²⁺, Mg²⁺…Ca²⁺, Mg²⁺, Na⁺.

ООООО

Органикалық коллоидтарға: Гумин қышқылдары, фульвоқышқылдар қосылыстары.Ақуыз, аминоқышқылдар.Қарашірінді қосылыстары

Органикалық қалдықтың құрамында су мөлшері қанша? 75-80%.80-85%.85-90%.

Орташа дәрежедегі қарашірінді мөлшері, %: 4-5. 5-6.4-6

ӨӨӨӨӨ

Өсімдіктердің өніп - өсу факторларына: Су, ауа.Жылу, жарық.Қоректік заттар.

Өсімдіктердің өсіп-өнуіне қолайлы топырақ тығыздылығы, г/см³: 1,0-1,2.1,0-1,1.1,05-1,1.

Өсімдіктердің солу ылғалдылығы: Топырақтағы өсімдіктерге тиімсіз ылғал қорын сипаттайды.Максималды гигроскопиялық ылғалдан 1,5 есе көп болып келеді.Өсімдіктерге ылғал жетіспеген кезде, солу уақытындағы топырақтағы ылғал.

Өте мол дәрежедегі қарашірінді мөлшері, %: 10-12. 11-12.12-13.

ППППП

Пайда болуына және көлеміне байланысты топырақ минералдар тобы: Алғашқы.Туынды.Алғашқы, туынды.

Потенциал анықтайтын қабаттың иондар құрамына байланысты: Ацидоидтар.Базоидтар. Амфолитоидтар.

Призма тәріздес түйіртпек типінің жіктелуі: Ірі бағана тәріздес, бағана тәріздес, ұсақ бағана тәріздес.Ірі призмалы, ұсақ призмалы, қарындаш тәрізді.Ірі бағаналы, ұсақ бағаналы.

РРРРР

Радиоактивті элементтерге: Rn, U..Ra, Zr.. Be, Rb.

ССССС

С.А. Захаровтың анықтауы бойынша топырақ бояуы, түсіне байланысты үш тобы: Қара.Ақ.Қызыл.

С.А.Захаровтың анықтауынша түйіртпектің типтері: Призма тәріздес.Куб тәріздес.Тақта тәріздес.

Сортаңдану үрдісінде: Бусану су құбылымы бар аумақтарда қалыптасады.Топырақтың беткі қабаттарына тұзы бар ащы су көтерілуі.Топырақтың үстіңгі қабаттарында ерігіш тұздар жиналуы.

ТТТТТ

Табиғи құнарлылық: Адам әсері тимеген.Тың жер топырағына тән.Мәні жабайы өсімдіктердің өнімділігі сипатталады.

Табиғи радиоактивті элементтер топтары: Өзіндік (меншікті) радиоактивті элементтер изотоптары.Кәдімгі химиялық элементтер изотоптары.Космостық сәулелер әсерінен пайда болған радиоактивті изотоптар.

Толық дамымаған (жетілмеген) кескін сипаттамасы: Тығыз кристальды-массивті жыныстарда қалыптасады.Көбіне таулы жерлерде болады. Кескіннің қалыңдығы бірнеше сантиметр, генетикалық қабаттары түгел.

Тоң кесекті түйіртпек. Түйіршіктерінің көлемі, мм: 10,5. 13,7.15.

Тоңазымайтын жылу құбылымы бар топырақтар: Ауа райы жылы.Топырақтар жыл мезгілі ішінде қатпайды. Аязды күндер байқалмайтын аймақтарда қалыптасады.

Топырақ анықтамасы: Бес фактордың өзара қарым-қатынасы әсерінен түзілген.Тау жыныстарының бұзылу қабатының үстіне орналасқан, құнарлылығы бар.қызметі алуан түрлі, күрделі құрамды, көп бөлімді ашық құрылымдық жүйе.

Топырақ ауасында азоттың мөлшері, %: 78,09.79,67.80,20.

Топырақ ауасында көмірқышқыл газының мөлшері, %: 0,06.7,09.15,07.

Топырақ ауасында оттегінің мөлшері, %: 7,70.13,60.20,80.

Топырақ ауасының атмосфера ауасынан айырмашылығы: Топырақ ауасында оттегі аз.Топырақ ауасында көмірқышқыл газы көп.Топырақ ауасында оттегі аз, көмірқышқыл газы көп.

Топырақ борпылдақ. Артық кеуекті, %: 75.70.83.

Топырақ ерітіндісінде жиі кездесетін аниондар: НСО₃, СО₃.NO₂, SO₄.Н₂РО₄.

Топырақ ерітіндісінде жиі кездесетін катиондар: Са²⁺, Mg^²+.K⁺, NH₄⁺.H⁺, AI^³+.

Топырақ ерітіндісіндегі қосылыстар бірнеше күйде кездеседі: Ионды, молекулалы.Ионды, молекулалы және коллоидты.Молекулалы, коллоидты.

Топырақ ерітіндісіндегі органикалық қосылыстарға: Органикалық қышқылдар.Амин қышқылдары.Спирттер, ферментер.

Топырақ ерітіндісінің қосылыстары: Минералды.Органикалық-минералды.Органикалық.

Топырақ кескіні құрылысы ерекшелігіне байланысты типтері: Қарапайым, толық дамымаған, кәдімгі, әлсіз жіктелген, бұзылған.Қалдықты кескін, көп мүшелі кескін, полициклді.Аударылған, мозайкалы.

Топырақ қазу тереңдігіне байланысты кескін түрлері? Жартылай кескін.Негізгі кескін. Қазбаша.

Топырақ қандай заттардан тұрады: Органикалық заттардан.Органикалық, минералды заттардан.Органикалық-минералды заттардан.

Топырақ қаңқасының мөлшері, мм: > 1. > 2. >3.

Топырақ құнарлылығын арттыру шараларының тәсілдеріне: Тиімді мөлшерде органикалық және минералды тыңайтқыштарды қолдану. Қышқыл топырақтарға әк, кебірлерге гипс шашу.көпжылдық шөп егу, ауыспалы егіс жүйесін қолдану.

Топырақ құнарлылығының биологиялық көрсеткіштері: Микроағзалар мөлшері.Топырақтың тыныстануы.Ферменттік белсенділігі, фитосанитарлық жағдайы.

Топырақ құнарлылығының көрсеткіштері: Физикалық, биологиялық.Химиялық.Физикалық-химиялық.

Топырақ құнарлылығының физикалық көрсеткіштері: Топырақтың гранулометриялық құрамы.Топырақтың тығыздылығы, кеуектілігі. Жылулық, ылғалдылық қасиеттері және құбылымдары.

Топырақ құнарлылығының физикалық-химиялық көрсеткіштері: Тотығу - тотықсыздану потенциялы.Топырақ реакциясы.Алмаспалы сіңген катиондар мөлшері.

Топырақ құнарлылығының химиялық көрсеткіштері: Қарашірінді күйінің сипаттамасы.Тиімді қоректік заттар мен зиянды заттар мөлшері.Минералдық және химиялық құрамы.

Топырақ құралу процесінде басты буындар: топырақта минералдардың, органикалық заттардың өзгерістерге ұшырауы.топырақтың үстіңгі қабатында заттардың шоғырланып жылжуы.топырақта органикалық-минералды қосылыстар түзілуі.

Топырақ құралу үрдістері үш тобы: Қарапайым микроүрдіс.Жалпы макроүрдіс.Мезоүрдіс.

Топырақ құралуының алғашқы кезеңінде: Тау жыныстарына тірі ағзалардың қоныстанады.Заттардың биологиялық айналымы қалыптасады.Физикалық, физикалық-химиялық, химиялық процестер жүреді.

Топырақ құрамына кіретін алғашқы минералдарға: Кварц, дала шпаты.Амфибол, пироксен.Слюдалар, кварц.

Топырақ құрамына кіретін туынды минералдарға: Кальцит доломит. Хлорит мирабилит.Каолинит гидрослюдалар

Топырақ құрамындағы алғашқы минералдардың маңызы: Агрофизикалық қасиеттеріне ықпалын тигізеді. Қоректік заттар көзі.Туынды минералдардың көзі.

Топырақ түзу агенттеріне: Тірі ағзалар және олардың әрекетінің өнімдері.H₂O. О₂, H₂CO₃.

Топырақ түзуші жыныстар сілтілі жерлі және сілтілі негіздер мөлшеріне байланысты: Тұзданған.Карбонатты.Сілтісізденген.

Топырақ түйіртпегі оның түйіршіктерінің көлеміне қарай топтары: Майда микротүйіртпек.Ірі микротүйіртпек. Тоң кесекті түйіртпек, макротүйіртпек.

Топырақ түйіртпегінің бұзылуына әсер ететін факторлар: Механикалық.Физикалық-химиялық.Биологиялық.

Топырақ түйіртпегінің пайда болуына әсер ететін факторлар: Физикалық-механикалық.Физикалық-химиялық.Химиялық, биологиялық.

Топырақ түйіртпектігін жақсарту жолдарына жататын тәсілдер: Көп жылдық шөптерді өсіру.Органикалық тыңайтқыштарды молынан қолдану.Кебір топыраққа гипс, ал қышқыл топыраққа әк шашу.

Топырақ түйіртпектілігі топырақтың қандай қасиеттері мен құбылымдарына оң ықпалын тигізедіі: Физикалық және физикалық-механикалық қасиеттеріне.Ылғалдылық, ауа, жылу, микробиологиялық, қоректік заттар режимдеріне.Эрозияға төзімділігіне.

Топырақ ылғалдылығы туралы ілімнің дамуына үлкен үлес қосқан ғалымдар: С.И. Долгов.А.А. Роде.Г.Н. Высоцкий.

Топыраққа адамзаттың қатынасы: Топырақ табиғи ерекше дене.Негізгі өндіріс құралы.Адамзаттың еңбегінің жемісі

Топыраққа ақ және ақшыл түс беретін қосылыстар: Көмірқышқылды кальций.Каолинит.Гипс.

Топырақпен сіңірілу түрлері Биологиялық, механикалық, физикалық, физика-химиялық, химиялық.Физика-химиялық, химиялық.Биологиялық, механикалық.

Топырақта алмаспалы Ca²⁺, Mg²⁺ анықтау тәсілдері: Трилонометрлік әдіс.Шмук әдісі. Каппен-Гильковиц әдісі.

Топырақта ең жақсы микроагрегат мөлшері, мм: 0,01-0,05.0,05-0,25.0,01-0,25.

Топырақта кремний қосылыстары: Кварц. Біріншілікті және екіншілікті силикаттар.Біріншілікті және екіншілікті алюмосиликаттар.

Топырақта литосфераға қарағанда аз (мөлшері, %) элементтер: K, Na. - Ca, Mg. - Al, Fe.

Топырақта литосфераға қарағанда көбірек (мөлшері, %) элементтер: Si, O. - O, N. - H, C.

Топырақтағы ауа күйлері: Еркін.Сіңірілген.Еріген.

Топырақтағы қарашіріндіні анықтау әдістері: И.В.Тюрин әдісі Симакова модификациясы.В.П.Цыпленковтың колориметрлік әдісі И.В.Тюрин әдісі.

Топырақтағы фосфордың органикалық қосылыстары: Фитин.Нуклепротеидтер.Нуклеин қышқылы.

Топырақтану ғылымы нені зерттейді: Топырақтың құрылысын, құрамын, қасиеттерін, пайда болуымен дамуының заңдылықтарын.Географиялық таралуын, қоршаған ортамен байланысын, табиғаттағы маңызын.топырақты жақсарту және құнарсызданудан қорғау, халық шаруашылығында тиімді пайдалану жолдарымен әдістерін.

Топырақтану ғылымы топтары: Жалпы.Іргелі, қолданбалы. Арнайы, жалпы.

Топырақты қабаттарға бөлгенде бір қабаттан екінші қабатқа алмасуы сипатына: Бірден алмасу.Анық алмасу.Біртіндеп алмасу.

Топырақты технологиялық әдістермен жақсарту жолына: Топырақты механикалық тәсілдермен өңдеу.Жырту, қопсыту, тырмалау.Артық ылғалдан құрғату.

Топырақтың 0-100 см қабатындағы қанағаттандырарлық дәрежедегі өсімдіктерге тиімді ылғал қоры, мм: 90-100.110-120.120-130.

Топырақтың 0-100 см қабатындағы мол дәрежедегі қарашірінді қоры, т/га 450-500.500-550.550-600.

Топырақтың 0-100 см қабатындағы орташа дәрежедегі қарашірінді қоры, т/га 200-250.250-300.300-400.

Топырақтың 0-100 см қабатындағы өте жақсы дәрежедегі өсімдіктерге тиімді ылғал қоры, мм: 160-170.170-180.>160.

Топырақтың 0-100 см қабатындағы өте мол дәрежедегі қарашірінді қоры, т/га 600-630.630-660.660-700.

Топырақтың 0-20 см қабатындағы аз дәрежедегі қарашірінді қоры, т/га: 50-65.65-80. 80-100.

Топырақтың 0-20 см қабатындағы мол дәрежедегі қарашірінді қоры, т/га: 150 - 165.165-180.180-200.

Топырақтың 0-20 см қабатындағы орташа дәрежедегі қарашірінді қоры, т/га: 100-115. 115-130.130-150.

Топырақтың атқаратын әлемдік қызметтері: Жер бетінде тіршіліктің негізгі өзегі, химиялық энергияны жинаушы.табиғаттағы үлкен және кіші зат айналымының өзара жүруіне әсер етуші. Атмосфера мен гидросфераның химиялық құрамын, биосфералық процестерді реттеуші болуы.

Топырақтың ауа қасиеттері: Ауа өткізгіштігі және ауа сыйымдылығы.Ауа сыйымдылығы.Ауа өткізгіштігі.

Топырақтың ауа қасиеттерін зерттеген ғалымдар: Дояренко А.Г.Рассел Э.Кэннон В.

Топырақтың аэрациясының жоғарлауы: Өсімдік тамырларының жақсы дамуына.Өсімдіктердің суды және қоректік заттарды белсенді сіңіруіне.Өсімдіктің өсіп-дамып, жақсы өнім беруіне.

Топырақтың биологиялық жолмен заттарды сіңіруіне өсімдіктердің, микроағзалардың әсері: Өздеріне керекті элементтерді таңдап сіңіреді.Топырақтан жылжымалы қоректік заттарды сіңіреді.Ерімейтін күрделі органикалық қосындылардың құралуына қатысады.

Топырақтың гранулометриялық құрамын анықтау тәсілдері: Н.А.Качинский әдісі. Пипетка әдісі.Шнур әдісі.

Топырақтың гранулометриялық құрамын Н.А.Качинский тәсілімен анықтаған қандай фракцияларды алады: Секундтық.Сағаттық.Тәуліктік.

Топырақтың даму кезеңінде: Жоғары сатыдағы өсімдіктердің әрекетінің көлемі жоғарылайды. Физикалық қасиеттері өзгеріп, топыраққа тән қасиеттер пайда болады.Топырақ өзіне тән ерекшеліктерінің барлығын өз бойына қалыптастырады

Топырақтың ертіндісін бөлу әдістері: Сығу, топырақтың су сүзіндісі.Басқа сұйықтықпен ығыстыру. Лизиметрлік әдіс.

Топырақтың ертіндісінің құрамы: Жауын-шашын мөлшеріне, қатты бөліктің құрамына байланысты.Өсімдіктердің және қалдықтарының мөлшерімен құрамына байланысты.Жәндіктер мен микроағзалардың әрекетіне байланысты.

Топырақтың жабысқақтығы күшті жабысқақты болғанда, г/см²: 15-10.10-7. 7-5.

Топырақтың жабысқақтығын Н.А.Качинский бойынша бірнеше түрлерге бөлді: Шекті жабысқақ.Күшті жабысқақ.Орташа, әлсіз жабысқақ.

Топырақтың жалпы қуыстылығымен: Ылғал өткізгіштігі байланысты.Ауа өткізгіштігі, ауа сыйымдылығы байланысты. Топырақ ауасымен атмосфера ауа арасында газ алмасу байланысты.

Топырақтың жалпы физикалық және физикалық-механикалық қасиеттерін реттеу шараларына: Агротехникалық. Химиялық.Биологиялық.

Топырақтың жалпы физикалық қасиеттеріне: Кеуектілігі.Тығыздығы.Қатты бөлігінің тығыздығы.

Топырақтың жылдық орташа температурасына және оның тоңазуының сипатына қарай оның жылу режимдерінің типтері (Димо В.Н.): Тоңды, ұзақ мерзімді тоңазыйтын.Мерзімді тоңазыйтын.Тоңазымайтын топырақтар.

Топырақтың жылу қасиеттері: Жылу сіңіру қабілеті, жылу сыйымдылығы, жылу өткізгіштігі.Жылу сіңіру қабілеті, жылу сыйымдылығы.Жылу өткізгіштігі.

Топырақтың жылу қасиеттерін зерттеген ғалымдар: Чудновский А.Ф.Димо В.Н.Шульгин А.М.

Топырақтың жылу құбылымы (режимі) деп: Топырақта жылудың жиналуы, таралуы құбылыстарының жиынтығы.Топырақта жылудың жиналуы.Топырақта жылудың таралуы және жұмсалуы құбылыстарының жиынтығы.

Топырақтың жылу құбылымын реттеу шаралары: Агротехникалық.Агромелиоративтік.Агрометеорологиялық.

Топырақтың жылу режимінің агротехникалық реттеу шараларына: Аңыз қалдыру.Топырақты өңдеу тәсілдері.Топырақты тығыздау (прикатывание).

Топырақтың иллювиалды қабаттарына тән қатты тығыздалған, г/см³: 1,6-1,7.1,7-1,8.1,6-1,8

Топырақтың кемелденіп жетілген кезеңінде: Құбылыстар тұрақтылығымен сипатталады.Тау жыныстарының минералдарынан зат айналымына қосылатын элементтер өте шамалы болады.Топырақтың құрамы, қасиеттері көп уақыт тұрақты болып қалыптасады.

Топырақтың кеуектілігінің түрлері: Капиллярлы.Капиллярсыз.Жалпы.

Топырақтың қатты қызуын тежеу шаралары: Топырақ бетіне ұсақ ақ түсті майда өсімдік немесе басқа қалдықтарды шашу.Ұзын бойлы өсімдіктер егіп, топырақ бетіне көлеңке түсіру.Топырақты баптап өндеу, суару.

Топырақтың құнарлылығы анықтамасы: Өсімдіктерді қажетті мөлшерде минералды элементтермен қамтамасыз ету.Өсімдіктерді сумен, оның тамырларын ауамен, жылумен қамтамасыз ететін.Өсімдіктің өсіп, өнім беруіне мүмкіндік бере алатын.

Топырақтың құнарлылығының түрлері: Табиғи, жасанды.Жасанды, тиімді.Потенциалды.

Топырақтың минералды бөлігі, %: 80-83.84-92. 80-90.

Топырақтың морфологиялық белгілеріне: Топырақтың құрылысы, топырақтың және оның қабаттарының қалыңдығы.Топырақтың түсі, түйіртпектілігі, жайласуы, гранулометриялық құрамы.Жаңа жарандылар мен кірме заттар.

Топырақтың органикалық бөлігін зерттеген ғалымдар: Орлов Д.С. Тюрин И.В. Александрова Л.Н.

Топырақтың органикалық бөлігін құрайды: Тірі ағзалар және олардың әрекетінің өнімдері. Қарашірінді.Өсімдіктердің, жәндіктердің, микроағзалардың қалдықтары.

Топырақтың органикалық заттар көзі ретінде: Қарашірінді қосылыстары.Өсімдіктер және жәндіктер қалдықтары.Тірі ағзалар және олардың әрекетінің өнімдері.

Топырақтың пайда болу кезеңдері: Топырақ құралуының алғашқы кезеңі. Топырақ құралуының даму кезеңі.Топырақтың кемелденіп жетілген кезеңі.

Топырақтың сіңіру кешенінің (ТСК) құрамында Ca²⁺, Mg²⁺ катиондары мөлшері мол болса: Топырақ ертіндісінің реакциясы бейтарап болады. Өсімдіктер өсуіне қолайлы жағдай туады.Коллоидтар коагуляция құбылысына ұшырап, түйіртпектілігі жақсарады.

Топырақтың сіңіру кешенінің (ТСК) құрамында Nа⁺ катионы мөлшері молырақ болса: Өсімдіктер өсуіне қолайсыз жағдай туады.Топырақ ертіндісінің реакциясы сілтілі болады.Топырақтың түйіртпектілігі нашарлап, физикалық қасиеттері төмендейді.

Топырақтың сіңіру кешенінің (ТСК) құрамында Н⁺, Аl³⁺ катиондары мөлшері молырақ болса: Топырақ ертіндісінің реакциясы қышқыл болады.Өсімдіктер өсуіне қолайсыз жағдай туады.Топырақтың түйіртпектілігі нашарлап, физикалық қасиеттері төмендейді.

Топырақтың сіңіру қабілетін зерттеуге үлкен үлес қосқан ғалымдары: К.К. Гедройц. И.Н. Антипов-Каратаев.А.Ф.Тюлин.

Топырақтың температурасына: Күн сәулесі радиациясының мөлшері әсер етеді.Аймақтың ауа райы, жер бедері, өсімдік және қар жамылғысы әсер етеді. Топырақтың қасиеттері әсер етеді.

Топырақтың түйіртпектілігін зерттеген ғалымдар: Н.А. Качинский.Н.И. Саввинов.Д.В. Хан.

Топырақтың тығызданған иллювиалды қабаттарына тән, өте нашар, %: 29.35. 39.

Топырақтың тығыздылық көрсеткішіне әсер ететін факторлар: Топырақтың минералды және гранулометриялық құрамы. Топырақтың органикалық қосылыстары, топырақ түйіртпектілігі.Топырақты өңдеу.

Топырақтың тыныстану коэффициенті: Топырақтан бөлініп шыққан СО₂-нің топырақ сіңірген О₂-не қатынасы.Тк = СО₂/О₂.Жыртылатын қабатта (оптималды) тыныстану коэффициенті 0,62-0,95 тең.

Топырақтың физикалық қасиеттерін зерттеген ғалымдар: Н.А.Качинский.И.И.Ревут.А.А.Роде.

Топырақтың физикалық қасиеттеріне: Топырақ түйіртпектілігі.Ылғал, ауа, жылу қасиеттері.Жалпы физикалық, физикалық-механикалық қасиеттері.

Топырақтың физикалық-механикалық қасиеттеріне: Топырақтың қаттылығы, байланыстылығы.Иленгіштігі, жабысқақтығы, ісінуі және отыруы.Меншікті кедергісі көрсеткіштері.

Топырақтың ісінуі: Топырақ ылғалданғанда пайда болады.Натрий иондары бар топырақтарда дамиды. Гранулометриялық құрамы балшық топырақтарда дамиды.

Тотығу үрдісіне: Оттегін қосып алу.Сутегін немесе электронды беру.Сутегін беру.

Тотығу үрдісінің басым сипаты бар тип топырақтары: Қара.Қара-қоңыр.Сұр-қоңыр, боз.

Тотығу үрдісінің басым сипаты бар, бірақ ылғалды жылдары немесе ылғалды мезгілде тотықсыздану үрдісі байқалуы мүмкіншілігі бар тип топырақтарына: Күлгін.Қызыл.Шымды-күлгін.

Тотығу-тотықсыздану құбылымының типтері: Тотығу үрдісінің басым сипаты бар топырақтар, тотықсыздану үрдісінің басым сипаты бар топырақтар.Тотығу үрдісінің басым сипаты бар, бірақ ылғалды жылдары тотықсыздану үрдісі байқалуы мүмкін бар топырақтар.Күрт өзгермелі тотығу-тотықсыздану режимі бар топырақтар.

Тотықсыздану үрдісіне: Оттегін беру. Сутегін немесе электронды қосып алу.Сутегін қосып алу.

Туынды минералдардың бөлшектерінің көлемі, мм: 0,001- ден кіші.0,0001 – ден кіші.0,005 – ден кіші.

Тұнба фракциясының физикалық қасиеттері: Негізінен жоғары дисперсті екіншілікті минералдардан тұрады. Қоректік заттармен жақсы қамтамасыз етілген.Байланыстылығы және ылғал сыйымдылығы өте жақсы, ісінуі жоғары.

Түйіртпектердің пайда болуының биологиялық факторы: Өсімдік тамырларының, жануарлардың қалдықтары әсері.Жауын құрттарының шегінен өткен капролиттердің әсері.Көпжылдық шөптесін өсімдіктердің мәнді дамыған тамыр жүйесі.

Түйіртпектердің пайда болуының физикалық-механикалық құбылыстары: Топырақтың ылғалданып ісініп, кейіннен кебуі әсері.Өсімдік тамырларының, жәндіктер мен кеміргіш жануарлардың әсері.Топырақ өңдеуге қолданылатын құралдардың әсері.

Түйіртпектігі жақсы топырақта: Қылтүтікті және қылтүтікті емес кеуек қуыстар үйлесімді болып келеді.Жауын-шашынды жақсы сіңіреді.Ауаға булануы шамадан тыс болмайды.

Түйіртпектігі нашар топырақта: Қылтүтікті қуыстар көп кездеседі.Жауын шашын нашар сіңіріледі.тығыздығы артады.

Тығыздылық дәрежесіне қарай топырақ: Өте тығыздалған, қопсынды, бытыраңқы.Өте тығыздалған, тығыздалған, қопсынды, бытыраңқы.Тығыздалған, қопсынды.

Тың және жыртылған жерде топырақтың ең үстіңгі қабаты: А_о.А_ш.А_п.

ҰҰҰҰҰ

Ұзақ мерзімде тоңазыйтын жылу құбылымы бар топырақтар: Орташа жылдық температурасы оң болып келеді.Топырақтың тоңазуы 1м – ден кем емес.Топырақтың тоңазуы 5 айдан асады.

ФФФФФ

Физикалық байланысқан су: Қатты бөлігінің сыртында бар молекулалық күш арқылы тартылып ұсталынады.Тығыз және әлсіз байланысқан ылғалға бөледі. Өсімдіктерге тиімсіз.

Физикалық балшыққа жататын фракциялар көлемі, мм: 0,1-0,05. 0,25-0,05. 0,050,01.

Физикалық балшыққа жататын фракциялар: Орташа шаң.Ұсақ шаң.Ірі тозаң.

Физикалық құмға жататын фракциялар көлемі, мм: 0,01-0,005.0,1-0,05.0,005-0,001.

Физикалық құмға жататын фракциялар: Қиыршық тас.Ұсақ құм.Ірі шаң.

Фульвоқышқылдар басым топырақтар: Күлгін.Тақыр.Қызыл.

Фульвоқышқылдардың физикалық қасиеті: рН 2,6-2,8.Суда және басқа да еріткіштерде жақсы ериді.Молекулалық массасы жеңіл және құрамында көміртегі 40-52%.

ХХХХХ

Химиялық байланысқан су: Топырақтағы минералдар, органикалық және органикалық–минералды қосылыстар құрамына кіреді.Жеке физикалық дене құрамайды.Жылжымайды және заттарды ерітуге қатыспайды.

ШШШШШ

Шаң фракцияның жіктелуі Орташа.Ұсақ және орташа.Ірі және ұсақ.

Шаң фракциясының көлемі: 0,05-0,01.0,02-0,005.0,005-0,001.

Шымдану үрдісінде: Топырақтың потенциалды құнарлығы қалыптасады.Топырақтың дәнше-кесекті құрылым қалыптасуымен сипатталады.Шөптесін өсімдіктер қалдықтары ыдырау әсерінен.

Шымтезек түзілу құбылысы: Ылғалдылық артық жағдайда анаэробты ортада түзіледі.Әлсіз ыдыраған органикалық қалдықтардың жинақталуымен сипатталады.Үрдіс нәтижесінде топырақта шымтезек қабаты қалыптасады.

ЫЫЫЫЫ

Ылғалдылық қасиеттері: Топырақтың су сыйымдылығы, су тұтқыштығы.Ылғалды көтергіштігі, су өткізгіштігі.Топырақтың су сыйымдылығы, су тұтқыштығы, ылғалды көтергіштігі, су өткізгіштігі.

Ылғалмен шайылмайтын су құбылымы: ЫК<1.Қара және қара-қоңыр топырақтарға тән.Жауын-шашын топырақтың жоғарғы қабаттарын ғана ылғалдандырады.

ІІІІІІ

Іргелі топырақтану ғылымының дамыған салалары: Топырақ морфологиясы, топырақ минералогиясы.Топырақ географиясы, топырақ тарихы, топырақ құнарлығы.Топырақ құнарлығы, топырақты қорғау, топырақ картографиясы.

Ірі микротүйіртпек. Түйіршіктері көлемі, мм: 0,05. 0,01. 0,21.

---

Дата добавления: 2015-11-04