1.Курстық жұмыстың тақырыбы мен тапсырмалар варианттары.

Мазмұны

Кіріспе

1.Курстық жұмыстың тақырыбы мен тапсырмалар варианттары.

2.Сумен қамтамасыздандыру есебі.

3.Құбырлардың гидравликалық есептері.

4.Пьезометриялық сызықтарды тұрғызу есептері.

5.Қысымды су мұнарасының сыйымдылығын анықтау.

6.Сорғыларды таңдау.

7.Сумен қамтамасыздандыру жүйесінің техникалық- экономикалық көрсеткіштері.

Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

Халық шаруашылығының суды пайдаланбайтын саласы жоқ, ал ол суды су көзінен тұтынушыға өз сапасында жеткізу үшін көптеген гидротехникалық құрылымдар мен гидравликалық машиналар жұмыс істейді. Оларды жобалау, құру және пайдалану үлкен инженерлік өнер, ол үшін гидравликалық есептеу әдістерін жете игеру қажет.

Гидравлика- сұйықтың қозғалысы мен тыныштық күйінің заңдылықтарын зерттейтін және оларды инженерлік практикада пайдаланудың төте әдістерін қарастыратын техникалық ғылым.

Гидравлика -қолданбалы ғылым, сондықтан да гидротехникалық құрылымдарды, сумен қамтамасыз ететін қондырғыларды, гидромашиналарды және т.б. су шаруашылығына қажетті жүйелерді қарапайым инженерлік тәсілдермен, эмпирикалық формулалармен жуықтап есептеуге бағышталған. Ал гидромеханика сұйық құбылыстары мен қозғалыстарының жалпы ерекшеліктерін физикалық және математикалық тәсілдермен дәлме -дәл анықтауға арналған.

Болашақ инженер сұйықтың тыныштық күйінің, оның қарапайым қозғалыстарының теңдеулерін құра алуы және оны шеше білу шарт. Сонымен қатар сол алған білімін практикада, іс жүзінде пайдалана білуі тиіс.

I.Сумен қамтамасыздандыру.

Сумен қамтамасыздандырудың есебі ҚМНЕ II-31-94 көрсетілгендей ережелерді қатаң сақтай отырып жүргізіледі.

Сумен қамтамасыздандыру есебі.

Суды тұтыну нормасы- суды тұтынушының бір тәулік ішінде орташа пайдаланылатын су көлемі. Су құбырларын жобалау кезінде қажетті су көлемі суды тұтыну нормалары негізінде анықталады. Коммуналды сектордағы суды тұтыну нормасы негізінен екі факторға байланысты: біріншісі абаттандырылу деңгейі, ал екіншісі аймақтың климаты.

Шаруашылықпен ауыз су қажеттіліктеріне судың орташа тәуліктік шығынын Q_{тәул.орт.} төменгі формула бойынша анықталады:

Q_{тәул.орт}=q ^.N, л/тәул., Q_{тәул.орт.} =160^.2500=400 ^.10³л/тәул.

Мұндағы q–I кесте бойынша қабылданатын тұтыну су нормасы;

N-тұрғындар саны.

Тәулігіне суды ең көп тұтыну көлемін төменгі формула бойынша есептелінеді:

Q_{тәул.max.} =K_{тәул.max.}^. Q_{тәул.орт.} , л/тәул.

Q_тәул.max=1,1^.400 ^.10³=440^.10³ л/тәул.

K_тәул.max– суды тәуліктік бірқалыпсыз тұтыну коэффициенті (коммуналды және мал шаруашылық секторлары үшін)

1,1:1,3 тең деп қабылданады.

Судың ең жоғарғы сағаттық есептеу мөлшерін,Q_сағ.max. төменгі формула бойынша анықтаймыз:

Q_сағ.max.=(K_сағ.max.^. Q_тәул.max )/24, л/сағ.

Q_сағ.max. =(2,08^.440^.10³)/24=915,2^.10³ л /сағ.

Шаруашылық пен ауыз суының сағаттық ең жоғарғы бір қалыпсыз тұтыну коэффициенті, K_сағ.max. төменгі формула бойынша анықталады:

K_сағ.max.=α_max. ^.β_max.=1,3^. 1,6=2,08

бұндағы, α_max.- жергілікті жағдайлар мен ғимараттардың абаттандырылу деңгейін есептейтін коэффициент, тең деп қабылдаймыз, ал β_max.=1,5. 2 кесте бойынша тұрғылықты жерлердегі тұрғындар санын есепке алып қабылданатын коэффициент.

Секундтық есептеу шығыны:

Q_с =Q_сағ.max./3600=915,2^.10³/3600=25,4л/с

2. Шаруашылықты сумен қамтамасыздандыру

Жеке қолдағы малдарға және көкеніс, жидек ағаштарының суарылуына және ішкі алаңдарды ылғалдандыруға жұмсалатын тәуліктік су мөлшерін әр тұрғынға шамамен 50-60 л.- ден алынады, ал тәуліктік бірқалыпсыз коэффициентін, K_{тәул.max.}=1,1қабылданады, ал сағаттық ең жоғарғы бірқалыпсыз коэффициенті K_сағ.max.=2 тең деп қабылдаймыз.

Судың орташа тәуліктік шығынын Q_{тәул.орт.} төменгі формула бойынша анықталады:

Q_{тәул.орт} =q_i^.N, л/тәул.,

Qтәул.орт. =50^.2500=125^.10³ л/тәул.

Тәулігіне суды ең көп тұтыну көлемін төменгі формула бойынша есептелінеді:

Q_{тәул.max.} =K_{тәул.max.}^. Q_{тәул.орт.} , л/тәул.

Q_тәул.max =1,1^.125^.10³ =137,5^.10³ л/тәул.

Судың ең жоғарғы сағаттық есептеу мөлшерін,Q_сағ.max. төменгі формула бойынша анықтаймыз:

Q_сағ.max. =(K_сағ.max.^. Q_тәул.max )/24, л /сағ.

Q_сағ.max. =(2^.137,5^.10³ )/24=11,4^.10³ л /сағ.

Секундтық есептеу шығыны:

Q_с =Q_сағ.max./3600=11,4^.10³/3600=3л/с

3. Малшаруашылықты сумен қамтамасыздандыру.

Қоғамдық малдарға судың мөлшерін 3-кестеде көрсетілген нормалар бойынша қабылдаймыз.

Тәуліктік бірқалыпсыз коэффициентін, K_{тәул.max.}=1,1 қабылданады, ал сағаттық ең жоғарғы бірқалыпсыз коэффициенті, K_сағ.max.=2,5 тең деп қабылдаймыз.

Сауын сиырлары-350 бас

ІҚМ төлдері жасқа дейінгі-250 бас

Аналық шошқалар-200 бас

Жемдегі шошқалар-650 бас

Ересек қойлар-1300 бас

Малдың әр басына қосымша су шығыны4-тен 10 литрге дейін.

Q_{тәул.орт} =Σ(q_i^.N), л/тәул.,

Q_{тәул.орт.} =350^.110+250^.40+200^.70+650^.25+1300^.20=104,75^.10³ л/тәул.

Судың орташа тәуліктік шығынын Q_{тәул.орт.} төменгі формула бойынша анықталады:

Тәулігіне суды ең көп тұтыну көлемін төменгі формула бойынша есептелінеді:

Q_{тәул.max.} =K_{тәул.max.}^. Q_{тәул.орт.} , л/тәул.

Q_тәул.max =1,1 ^.104,75^.10³ =115,225^.10³ л/тәул.

Судың ең жоғарғы сағаттық есептеу мөлшерін,Q_сағ.max. төменгі формула бойынша анықтаймыз:

Q_сағ.max. =(K_сағ.max.^. Q_тәул.max )/24, л /сағ.

Q_сағ.max. =(2,5^.115,225^.10³ )/24=12,002^.10³ л /сағ.

Секундтық есептеу шығыны:

Q_с =Q_сағ.max./3600= 12,002^.10³/3600=3,33л/с

4.Кәсіпорынды сумен қамтамасыздандыру.

Кәсіпрындар, шеберханалар мен машина тракторлар парктері үшін сағаттық және тәуліктік ең жоғарғы бірқалыпсыз тұтыну коэффициенттерін 1,1 және 2 сәйкес тең деп қабылдаймыз.

Судың орташа тәуліктік шығынын Q_{тәул.орт.} төменгі формула бойынша анықталады:

Q_{тәул.орт} =q ^.N, л/тәул., Q_{тәул.орт.} =30^.80=2400 л/тәул.

Тәулігіне суды ең көп тұтыну көлемін төменгі формула бойынша есептелінеді:

Q_{тәул.max.} =K_{тәул.max.}^. Q_{тәул.орт.} , л/тәул.

Q_тәул.max =1,1 ^.2400=2640 л/тәул.

Судың ең жоғарғы сағаттық есептеу мөлшерін,Q_сағ.max. төменгі формула бойынша анықтаймыз:

Q_сағ.max. =(K_сағ.max.^. Q_тәул.max )/24, л /сағ.

Q_сағ.max. =(2 ^.2640)/24=220 л /сағ.

Секундтық есептеу шығыны:

Q_с =Q_сағ.max./3600= 220/3600=0,06л/с

1-кесте. Есептеу шығындарының анықтамасы.

Тұтынушы	Тұтыну- шының сипат- тамасы	q, л/тәул	Qтәул.орт ^.10^3 л/тәул	Kтәул.max.	Qтәул.max. ^.10^3 л/тәул	Kсағ.max.	Qсағ.max ^.10^3 л/тәул	Qс, л/с
Тұрғын	2500	160	400	1,1	440	2,08	915,2	25,4
Шаруашы- лық	2500	50	125	1,1	137,5	2	11,4	3
Мал шару- ашылығы		10	104,75	1,1	115,225	2,5	12,002	3,33
Кәсіпорын	80	30	3,6	1,1	2,64	2	0,22	0,06
Жалпы			633,3		695,3		938,8	31,799

II.Құбырлардың гидравликалық есептері.

Су жүргізгіш желісінің есебін ауыз сумен шаруашылыққа берілетін шығын суды жол- жөнекей шығынын q_уд.анықтаудан басталады:

q_уд.= q_x./Σl, q_уд.=28,4/100=0,284л/с н.м

бұндағы, q_x- ауыз су шаруашылығына кететін су шығыны;

Σl- суды ауыз сумен шаруашылыққа пайдалану кезіндегі желі участкілерінің ұзындығы (карта бойынша).Әрбір участкіге жол шығынын анықтау:

Q_жол= q_уд.^.l_i, л/с

мұндағы l_i – судың бірқалыпты берілу кезіндегі участок ұзындығы.

Q=Q_тр.+0,5 Q_жол,

Q_жол= 0,284_.^.100= 28,4 л/с

Q_{тр=25,4+3+3,33+0,06=31,8}

Q_{жол 1-2}=31,8 л/с

Q_{тр=0,06+3,33=3,39}

Q_{жол 2-3}=3,39+0,5 28,4=17,56 л/с

Q_{жол 3-4}= 3,33+0,06=3,39 л/с

Q_{жол 4-5}= 3,33

Егер құбыр арқылы су үзіліссіз берілетін болса, онда есептеу шығыны мынаған тең болады:

Q_1-2=0,5Q_.жол1-2+Q_k + Q_м.ш+Q_жол3-4=31,8+0,09+4,3+3,39=39,58 л/с,

Q_{2 - 3}= Q_м.ш.=4,3 л/с,

Q_2’-2=Q_k +Q_м.ш=0,09+4,3=4,39 л/с,

Q_{жол 2-4}=0,5Q_жол2-4.+Q_k +Q_м.ш=6,3+0,09+4,3=10,69 л/с.

Әрбір участкіге шығын есептеп оны кестеге енгіземіз.

2-кесте. Әрбір участоктың шығын есептері

Участок	1-2	2 - 3	3 - 4	4 - 5
Ұзындығы	230	350	40	420
Шығын, л/с	39,58	4,3	4,39	10,69

Әр учаске үшін есептеу шығынын анықтау.Әр учаске үшін құбыр диаметрін таңдап алу 5 –кестедегі көрсетілген экономикалық

жылдамдықтардың мәндері негізінде және есептеу шығыны бойынша жүргізіледі

(өртке қарсы жұмсалатын шығын есепке алынбайды).Үстіңгі формула бойынша алынған

құбырлар диаметрінің мөлшерлері стандарттық диаметрлердің жоғарғы мәніне қарай жуықталады. Бірақ та өртке қарсы су шығынын бірге есептеген жағдайда су өткізгіш құбырының ең төменгі диаметрі 75 мм – ден кем болмау керек.

υ_1-2=1,05м/c, υ_3-4=0,7м/c,

υ_2’-3=0,9м/c, υ_4-5=0,7м/c.

Есептерді астыңғы кестеге енгіземіз.

d=√4Q/π^.ν_эк.,

d_1-2=√4^.31,8 ^.10^-3/3,14^.1,05=0,196 м=196 мм қабылданды 200мм

d_2’-3=√4^.17,56^.10^-3/3,14^.0,9=0,157м=157 мм қабылданды 175мм

d_3’-4=√4^.3,39^.10^-3/3,14^.0,7=0,078м=78мм қабылданды 100мм

d_4-5=√4^.3,33^.10^-3/3,14^.0,7=0,077м=77мм. қабылданды 100мм

3 – кесте. Участікте жатқан құбырлардың диаметрі.

Участок	1 - 2	2 - 3	3 - 4	4 - 5
Диаметрі	200	175	100	100

Желінің гидравликалық есебін әрбір учаске бойынша жеке жүргізу қажет.Желінің жекелеген учаскелерінің ұзындығы бойынша қысымның жоғалу мөлшерін төменгі формуламен анықтаймыз.

h_i=A^.β^.l^.Q²,

бұндағы A=16λ/π²2gd⁵ – берілген құбыр үшін тұрақты меншікті кедергі;

шығыннан қысымның жоғалу мөлшерінің квадраттық емес байланысын есептейтін түзетпелі коэффициенті;

l– учаске ұзындығы;

Q – учаскелердегі шығын.

А және β мәндері жаңа емес металды, асбецементті және полиэтиленді құбырлар үшін 6,7,8,9,10 кестелерде берілген.

Қысымның жоғалуы шойын құбырлары үшін:

h_1-2=A^.β^.l^.Q²=2,752^.1,05^.200(31,8,^.10^-3)²=0,58 м,

h_2’-3=A^.β^.l^.Q²=9,029^. 0,9^.100(17,56 3^.10^-3)²=0,25м,

h_3-4=A^.β^.l^.Q²=365,3^.0,7^.100(3,39^.10^-3)²=0,29 м,

h_4-5=A^.β^.l^.Q²=365,3^.0,7^.125(3,33^.10^-3)²=0,35м

Асбесцемент құбыр үшін:

h_1-2=A^.β^.l^.Q²=5,9^.1^.200(31,8^.10^-3)²=1,2 м,

h_2-3=A^.β^.l^.Q²=6,9^.1,02^.100(17,56^.10^-3)²=0,21 м,

h_3-4=A^.β^.l^.Q²=365,3^.1,06^.100(3,39^.10^-3)²=0,44м,

h_4-5=A^.β^.l^.Q²=365,3^.1,06^.125(3,33 ^.10^-3)²= 0,53м

Участке лер	Ұзын ды ғы, м	Есеп теу шы ғыны, Q, л/с	Шойын және асбецемент құбырлардың параметрі
Құбыр дың диаметрі d, мм	Жыл дам дық, v, м/с	Коэф фициент, А, с^2/м^6	Β	Қысымның жо- ғалуы, м	Жер- гілік ті жоғалу hм, м	Жалпы қосын- ды h, м
1-2	230	4,39	196/200	1,05/1,05	33,95/31,5	1,04/1,02	8,3/6,1	0,41/0,308	4,51/3,338
2’-3	350	4,3	157/175	0,9/0,9	365,3/187	1,09/ 1,06	2,5/1,2	0,25/0,12	2,75/1,32
3-4	40	8,39	78/100	0,7/0,7	365,3/187	1,09/ 1,06	0,3/0,1	0,03/0,01	0,33/0,11
4-5	420	6,39	77/100	0,7/0,7	110,5/31,5	1,04/ 1,02	5,5/1,54	0,55/0,15	6,05/1,694
Σ									13,64/6,462

4 – кесте. Құбырлардың гидравликалық есептерінің нәтижелер

Құбырдың гидравликалық есептерінің нәтижесінде асбест-цемент құбырының қысымының жоғалуы төмен бұл- 6-ға тең.

2.1.Пьезометриялық сызықтарды тұрғызу есептері.

Берілген бос қысымның көлеміне байланысты және әрбір құбырдың учаскелері үшін есептелінген жоғалу қысымының мәндерін пайдалана отырып барлық түйінді жерлері мен су құбырының соңғы орналасқан жерлеріне дейін және қысымды су мұнарасының орналасқан жеріне дейін пьезометриялық қысымды анықтаймыз. Есептеулерді су мұнарасынан ең алыс орналасқан және жоғары орналасқан нүктелерден бастаған жөн.

2-4 участкелері су мұнарасынан ең алыс орналасқан және жоғары орналасқан. Ең жоғарғы су көлемі және ең көп гидравликалық кедергілер 2-3 участкесінде болып есептелінеді.

Нүктедегі пьезометриялық қысымды мына теңдікпен анықтаймыз:

V_n3=V₃+V_2-4+һ_св,

Мұнда V_n3 – нүктедегі пьезометриялық қысым;

V₃ – жоғарғы деңгей белгілері;

V_2-4–2-4 участкесіндегі қысым;

һ_св – нүктедегі бос қысым.

Ең алдымен өткізгіш құбырдың әрбір нүктесі үшін биіктік белгілерін белгілейміз. Ең төменгі нүкте үшін бос қысым 10 м екені белгілі, ал әрбір келесі қабаттары үшін 4м-ден қосып отырамыз.

Пьезометриялық сызық тұрғызу:

Н_б=10+4(n-1)=10+4(1-1)=14 м

Н_б=14 м өрт сөндіру үшін.

Пьезометриялық биіктік:

а)П_дт=П₂=14+114=128м

б)П_дт=П₂=10+114=124м

а)П₃=128+2,75=130,7м

П₄=130,75+6,05=136,8м

П₁=136,8+4,51=141,31м

б)П₃=124+1,32=125,32м

П₄=125,32+6,05=131,37м

П₁=131,37+3,338=134,7м

H_сві=П_і– ζ

H_св1=14,32-142=1,32м

H_св2=140,231-140=10,231м

H_св3=140,484-144= 104,84м

H_св4=14458,3-144=10,583м

H_{св5=148-138=10}

5-кесте. Пьезометриялық сызықтарының көрсеткіші.

Магистраль Нүктесі	Учаскелер	Жоғарғы деңгей белгілері, м	Қысымның жоғалу көлемі, м	Нүктедегі пьезометрия- лық қысым, м	Нүктедегі бос қысым, м
1 2 3 4	1-2 2-3 3-4 4-5	118 114 112 112	4,1 2,5 0,3 5,5	141,31 128 130,75 136,8	1,32 10,231 104,84 10,583

Пьезометриялық қысымдарды көрсете отырып мұнарадан ең соңғы төменгі нүктеге дейінгі 2 суретте көрсетілгендей графикалық бойлық профильі салынады.

2.2Қысымды су мұнарасының сыйымдылығын анықтау.

Қысымды мұнараның багының сыйымдылығы тұрғылықты жердің суды тұтынуының, көлеміне суды тұтыну сипатымен насосты станциясының жұмыс жасауына байланысты. Бактың жалпы пайдалы сыйымдылығы насосты станциясының үзіліс және ең жоғарғы суды тұтыну сағаттарындағы суды беруіне сонымен бірге өрт сөндіру қабілеттеріне байланысты анықталады.

Қысымды су багының реттеуші көлемі төмендегідей анықталады:

1)судың шығыны мен сорғылардың су беру кестесі бойынша;

2)суды тұтынуымен сорғылардың сатылы графигі бойынша су беруі арқылы;

3)шығынның интегралды графигі бойынша және мұнараға су берілуі арқылы.

Суды тұтыну сатылы графигін құру үшін 2 суретте көлденең осі бойынша тәулік сағаттарын, содан 24 сағатқа дейін, ал тігінен тәуліктік шығынның сол сағаттардағы суды пайдалану және пайыз өлшемімен және насостармен су берілуін көрсетеді.

Егер сорғылар тәулік сағатына тәуліктік шығынның 100%/24=4,17% пайызын бере отырып бірқалыпты жұмыс істеген жағдайда, су көлемін aa’bb’ тікбұрышы ретінде көрсетуге болады. Сағаттық берілу a’b’ сызығы ретінде бейнеленеді.

(a’b’) сызығынан төмен штрихталған аудандар желіден алынған су көлемінен салыстырғандағы сорғымен берілген артық су мөлшерін көрсетеді, ал a’b’ сызығынан жоғарғы штрихталған аудандары сорғымен берілген су көлеміне қарсы желіден алынған артық су көлемдерін көрсетеді.

Қысымды су мұнарасының көлемін анықтаймыз. Ол үшін 6-кестеде судың сағаттық шығындарының мәндері келтірілген ауыл мекендері үшін берілген тәуліктік шығындарына қарасты пайызбен.

Тәулік сағаттары	Су шығы- ны, %	Тәулік сағаттары	Су шығы- ны, %	Тәулік сағаттары	Су шығы- ны, %
0-1	0,75	8-9	3,50	16-17	3,50
1-2	0,75	9-10	3,50	17-18	3,50
2-3	1,00	10-11	6,00	18-19	6,00
3-4	1,00	11-12	8,50	19-20	6,00
4-5	3,00	12-13	8,50	20-21	6,00
5-6	5,50	13-14	6,00	21-22	3,00
6-7	5,50	14-15	5,00	22-23	2,00
7-8	5,500	15-16	5,00	23-24	1,00

Интегралды қисықты тұрғызу үшін 3 суретте көрсетілгендей көлденең ось бойынша тәулік сағаттарын, ал тігінен тәуліктің басынан бастапқы сағаттан бастап берілген судың қосынды тұтыну мөлшермен көрсетіледі. Суды насостармен беру сол графикте бейнеленеді: тәулік бойы насостың біркелкі жұмыс істеуі кезінде – көлбеу 3 сызықпен, ал біркелкі емес кезінде 2 сызықпен көрсетіледі. Сорғылардың жұмысы мен суды тұтыну сызықтарының ординаттарының айырмасының ең үлкен қосындысы, резервуардың реттеуші көлем мөлшерін береді. Бірқалыпты жұмыс жасау кезінде 13,49+4,18=17,67%, ал сатылы жұмыс істеген кезде – 2+5,5=7,5% құрайды.

Егер қысымды су мұнарасының реттеуші көлемі, 50 м³-тен жоғары болған жағдайда интегралды график тұрғызылады және сорғылардың жұмыс істеу режимі таңдалады.

Интегралды графикте сорғы станциясының су беру сызығының үш түрлі нұсқалары келтіріледі: тәулік бойы үзіліссіз жұмыс жасау, екі ауысыммен жұмыс жасау және автоматтандырылған әдіспен үзіліспен жұмыс жасау нұсқалары. Автоматтандырылған сорғылар үшін күшті жабдық құралдары жұмыс кезінде қосылу жиілігі тәулігіне 50-75 реттен аспауы қажет. Электрлі қозғалтқыштары бар сорғылар үшін бұл көрсеткіш 2-3 есе азайтылуы қажет. Қысымды су мұнарасының толық реттеуші көлемін анықтаған кезде судың ең көп шығынына 10 минуттық ұзақтылыққа арналған өрт сөндіруге пайдаланылатын шығынды қоса есептеу керек. Бактың сыймдылығы мен белгілі типтік биіктігі қысымды су мұнаралары таңдап алынады:8, 10, 12, 14, 16, 20м мұнара багының түбіне дейінгі биіктігі, ал бактың типті сыйымдылықтары 15, 25, 50,80,120, 160, 200,250, 300 дейін алуға болады. Мұнара биіктігінің тәуліктік шығынының 5% көлемінде тағайындаймыз

Су мұнарасының биіктігі мына теңдікпен анықталынады:

Н_б=h_св+∑h +▼₄ -▼₁

Мұнда

▼₄ – 140 м ∑һ – 6,4 м

▼₁ – 142 м h_св – 10 м

Н_б=10+6,4+140-142=14.4 м

2.3.Сорғыларды таңдау

Сорғының қажетті өнімділігін насос жұмысының қабылданған ұзақтылы-ғы мен судың ең үлкен тәуліктік тұтынуы бойынша анықтаймыз. Сорғының толық қысымы:

H=H_r+h_н+h_в, мұндағы H_r– көтерудің геометриялық биіктігі, м;

h_н – айдағыш құбырдағы қысымның жоғалтулары, м;

h_в– сорғыш құбырдағы қысымның жоғалтулары, м;

һ_п=һ_г+h_в=2,7+0,27=2,97м

Н=Н_r+h_п=(Н_б+ζ₁ – ζ₀)+һ_п=10+(144-138)+2,97=18,97

Сорғы станциясының айдағыш құбырдағы судың қозғалыс жылдамдығын 250 мм диаметрлі құбырлар үшін 1-1,5 м/с деп, ал 250 мм-ден жоғары болған кезде жылдамдықтары 1,2-2 м/с аралығында деп қабылданады.

Берілген шарттар бойынша: сорғыш құбыр диаметрі d=125мм. Есептеу кезінде сорып алатын құбырдың ұзындығын 8-12 м шамасында деп аламыз. Айдағыш құбырдың ұзындығын су көзінен су мұнарасына дейінгі қашықтық карта бойынша алынған, ол 250 м-ге тең. Жергілікті жоғалуларды ескере отырып сору және айдағыш жолдарының келтірілген ұзындықтары:

Айдағыш құбыр есебі:

d=√4Q_n/πν_н Q_n=ΣQ_{тәул.max.}/T=1077/24 =12,4м/с

d=√4^.8^.10^-3/3,14^.1,5=0,082м=82мм

d=100 мм деп қабылдаймыз.

ν=4^. 8^.10^-3/3,14(^.100 10^-3) ² =1,01м/с

h=[χ^.l_г/d_г+4^.ζ_к+ζ_з+ζ_ок]^.ν_н²/2^.g

h=[0,025^.200/100 10^-3+4^.0,4+0,12+0,8]^.1,01²/2^.9,8=2,7м.

d=√4^.8^.10^-3/3,14^.0,85=0,109м=109мм

Сорып алатын құбыр есебі d_в=125 мм деп қабылдаймыз.

ν_в=4^. 8^.10^-3/3,14^.12510^-3=0,65м/с

һ_в=[χ^.l_в/d_в+ζ_п.к.+ζ_к]^.һ_в²/2^.g=[0,025^.10/0,125+10+2 ^.0,2]=0,27м.

һ_п=һ_г+h_в=2,7+0,27=2,97м

Н=Н_r+h_п=(Н_б+ζ₁ – ζ₀)+һ_п=10+(144-138)+2,97=18,97м

18,97 м қысымда Q=12,4л/с шығынды беуру үшін 3к-9 насосы сәйкес келеді.

Жалпы қысымның шығынға байланысты формуласы төмендегідей боп жазылады:

Н=Н_r+kQ²,

мұндағы Н_r – сорғы құрылғысының геометриялық биіктігі. Бұл теңдік, ОА парабола заңдылығын көрсетеді және оны құбырдың сипаттамасы деп атайды.

k=H - Н_r / Q²=18,97-18/(8^.10^-3)²=15156,25

Құбыр сипаттамасының графигіне сорғының сипаттамасын енгізіп, қиылысқан нүктені немесе сорғының жұмыс нүктесі А-ны табамыз.

Алынған А жұмыс нүктесіндегі сорғының су беру мүмкіншілігі қажетті шығынға, ал қысым қажетті қысымға тең болады. Жұмыс нүктесі ПӘК сызығының ең жоғарғы нүктесіне сәйкес келеді.

2.4Сумен қамтамасыздандыру жүйесінің техникалық-экономикалық көрсеткіштері.

Су жүйесінің құрылысының шығындарын 7-кестеде келтірілгендей әртүрлі бөлек құрылымдарының баағалары ұлғайтылған көрсеткіштермен анықтаймыз.

7-кесте. Су жүйесінің құрылысының ұлғайтылып берілген баға көрсеткіші

Құрылыстардың атауы	Саны	Бағасы, мың теңге
Жер асты су көзінен су алынуы тәулігіне 600-ден 1000 м^3 дейін берілгенде	1 вдз	1040
Сорғы станциясының ғимараты	1 кВт	40
Сорғы станциясының жабдығы	10 кВт	200
Су жүргізгіш жүйесі, болат құбыр, d=125мм d=100мм Асбецементті құбыр, d=119мм d=100мм	0,12 0,55 0,12 0,11	0,12^.2400+ 0,55^.2200+0,55*2200+ 0,12^.2000+ 0,55^.1800+0,55*1800=3828
Қысымды су мұнарасы 50 м^3 сыйымд.	20м биіктік	2100*7=14700
Санитарлық қорғау аймағының жабдығы	1 объект	360
Бактерицитты шаммен судың жұққыштығын жоятын жабдық	1 объект	200

Суммасы-19088 мың теңге.

8-кесте. Бағасына қарасты бөлектеу нормасы.

Құрылымдар мен құрал- жабдықтардың атауы	Толық қалпына келтірілуіне және капиталды жөндеуге жылдық бөліну мөлшері, мың теңге.	Ағымдағы жөндеуге жылдық бөліну мөл-шерлері, мың теңге.
Жер асты су көзінен су алынуы	2288	2080
Насос станциясының ғимараты	488	160
Насос станциясының жабдығы	2480	1020
Су жүргізгіш жүйелері үшін: болаттан жасалған құбырлар.	4854,4	4736
Қысымды су мұнаралары	5040	4200
Суды тазалау және санитарлық қорғау құралдары	2700	1440
Суммасы	17850,4	13636

1 м³судың бағасын есептеп шығару үшін жылдық толық қайта қалпына келтіру, капиталды және ағымды жөндеуге бөлінген жылдық есептеулер-ді, электр энергиясына кететін жылдық шығындарды, жұмыскерлерге төленетін жалақыны және де басқа шығындарды қосып және оларды жылдық берілген су көлеміне бөлу арқылы анықталынады. Бөлектеу нормасы 8-кестеде келтірілген. Электр энергиясының шығынын анықта –ған кезде қозғалтқышының ПӘК-ін есепке аламыз. Ауыл тұрғындары үшін сағатына 1кВт электр энергиясының бағасына 6 теңге деп аламыз.

Жұмыскерлерге төленетін жалақыларды шығындарды келесі мәліметтер-ге байланысты анықтаймыз.

Электродтарды таңдау:

N=(ρ ^.Q_п^.Н_а/102^.η₁ η₂)^.1,3=(1000^.32.5^.10^-3.26/102^.0,98^.0,75)^.1,3=14.8кВт.

С_э= N^.q^.365,25^.16/ η₁^.24=14.8^.5^.365,25^.16/0,98^.24=18386.73тг

С_р=ΣP_iS_i/100=(1040 ^.2+40 ^.4+200^.5,1+3828 ^.4,1+1200 ^.2,4+360 ^.4)^.1000/100= 200120 тг.

С_к=ΣТ_iS_i/100=(720^.2,2+40^.12,2+200^.12,4+3828^.4+14700^.2+360^.4,0)^.1000/10= 589308 тг

C₀=2^.(28000+24000+22000)=146000 тг

С= С_э+ С_р+ С_к+ C₀=953814.73 тг

W=k/t+C=19088/12+953814.73=955405.4 тг

P=W/Q_{тәул.орт}^.365,25=955405.4/711.2^.365,25=3,6 тг,

Қызмет түрі	Штаттық бірліктер саны	Жалақы, теңге/айына
Техникалық жетекші Техн. қызмет етуші жұмысшы бригадалары Зертханашы	1 3 1	28000 24000 22000

Басқа шығындарды есептегенде 1м³ судың бағасын 50 теңгеге тең деп қа-былдаймыз.

Қолданылған әдебиеттер

1.Карасев Б.В. Гидравлика, основы сельскохозяйственного водоснабжения и канализации.–Минск: Высшейшая школа,1983. 2.Канторович Б.В., Кузнецов Н.К. Гидравлика, водоснабжение и гидросило-вые установки. – М.: Издательство сельскохозяйственной литературы журналов и плакатов, 1961. 3.Справочник по гидравлическим расчетам / под ред. П.Г.Киселева. – М.: Энергия,1972. 4.Насосы. Термины и определения. ГОСТ 17398-72. – М.: Издательство стандартов, 1972. 5.Ә.Қадырбаев, Ә. Ауланбергенов. Гидравлика негіздері және ауыл шаруа – шылығын сумен қамтамасыз ету. Алматы, 1996. 6.Т.Есполов, Ә. Қадырбаев. Гидравлика, гидрожетектер және гидротасы – малдаулар. Алматы, 1995. 7.Исаев А.П. и др. Гидравлика и гидромеханизация сельскохозяйственных процессов. М., 1990. 8.Палышкин Н.А. Гидравлика исельскохозяйственное водоснабжение. М., 1990. 9.Флексер Я.Н. Практикум по гидравлике и сельскохозяйственному водоснабжению. М., 1969.

Дата добавления: 2015-10-21