Тексты адаптировал Вадим Понарядов

Тексты адаптировал Вадим Понарядов

[e-mail]

Метод чтения Ильи Франка

1.

Эхнэр (жена):
— Чи яагаад шөнө (ты почему ночью), намайг Янжмаа гээд дуудаад байв (меня называл Янжмаа; намайг — меня; дуудах — звать)?
Нөхөр (муж):
— Би өөрийгөө Сүхбаатар гэж зүүдлээд (мне приснилось, что я — Сухбаатар; би — я; өөрийгөө — себя; зүүдлэх — видеть сон)…

Эхнэр:
— Чи яагаад шөнө, намайг Янжмаа гээд дуудаад байв?
Нөхөр:
— Би өөрийгөө Сүхбаатар гэж зүүдлээд…

2.

Замын уулзвар дээр (на перекрестке) нэг хүүхэн жолооч (одна девушка-водитель) улаан, шар, ногоон гэрлийн (из красного, желтого, зеленого светов; гэрэл — свет) альнаар нь ч гарсангүй (ни на какой не поехала; аль — который; гарах — выходить, выезжать, уезжать). Цагдаа ирэв (подошел милиционер; ирэх — приходить):
— Хатагтай (барышня) танд өөр ямар өнгө асаамаар байна (вам другой какой цвет зажечь; өнгө — цвет; асаах — зажигать)?

Замын уулзвар дээр нэг хүүхэн жолооч улаан, шар, ногоон гэрлийн альнаар нь ч гарсангүй. Цагдаа ирэв:
— Хатагтай танд өөр ямар өнгө асаамаар байна?

3.

Өөрийнхөө жинг (свой вес; жин) үзэж буй эхнэртээ (измеряющей: «видя пребывающей» жене; эхнэр), нөхөр нь (её муж):
— Чиний наад жингээр бол (согласно твоему весу: «твоим этим весом»; наад — этот; бол — подчеркивающая частица) өндөр чинь (рост твой) хэд байхыг (сколько [должен] быть; байх — быть) мэдэж байна уу (знаешь ли)?
— Хэд байх ёстой юм (сколько быть должен; ёстой — должен, должный)?
— 5 метр 30 сантиметр!

Өөрийнхөө жинг үзэж буй эхнэртээ, нөхөр нь:
— Чиний наад жингээр бол өндөр чинь хэд байхыг мэдэж байна уу?
— Хэд байх ёстой юм?
— 5 метр 30 сантиметр!

4.

Аав баавгай (отец-медведь), хүү баавгайнуудтайгаа (со своими сыновьями-медведями) ангаас ирэв (с охоты пришел). Хооллохоор сууцгаав (обедать сели). Тэгтэл нэг хүү баавгай (тогда один сын-медведь):
— Миний хоолыг хэн идчихэв ээ (кто съел мой обед; хоол — еда; хэн — кто; идэх — есть)?
Чимээгүй (никакого ответа: «без звука»; чимээ — звук).
— Миний хоолыг хэн идчихэв ээ (кто съел мой обед)?
Бас л чимээгүй (опять тихо).
— Миний хоолыг хэн идчихэв ээ (кто съел мой обед)?
Тэгтэл ээж баавгай нь хашгирна (тогда мать-медведица кричит).
— Чи дуугүй байгаад өгөөч (ты помолчи; дуу — звук; дуугүй — без звука), би чамд аягалаагүй байна (я тебе еще не налила; аяга — чашка, стакан; аягалах — наливать в чашку/стакан).

Аав баавгай, хүү баавгайнуудтайгаа ангаас ирэв. Хооллохоор сууцгаав. Тэгтэл нэг хүү баавгай:
— Миний хоолыг хэн идчихэв ээ?
Чимээгүй.
— Миний хоолыг хэн идчихэв ээ?
Бас л чимээгүй.
— Миний хоолыг хэн идчихэв ээ?
Тэгтэл ээж баавгай нь хашгирна.
— Чи дуугай байгаад өгөөч, би чамд аягалаагүй байна.

5.

Нэг лам (один монах) ойд арслантай таарав (в лесу со львом повстречался). Лам залбирна (монах молится):
— Бурхан минь (бог мой)! Энэ арсланг (этого льва) шашинд итгэдэг болгож (сделав верующим; шашин — религия; итгэх — верить; болгох — сделать, заставить стать) хайрлаач (пожалей; хайрлах)???
Арслан хэдэн хормын дараа (лев через несколько мгновений; хэдэн — несколько; хором — мгновение):
— Бурхан минь (бог мой), миний идэх хоолны хойдхыг (от моего съеденного обеда остатки) уншиж хайрлаач (читая = в молитве пожалей)!

Нэг лам ойд арслантай таарав. Лам залбирна:
— Бурхан минь! Энэ арсланг шашинд итгэдэг болгож хайрлаач???
Арслан хэдэн хормын дараа:
— Бурхан минь, миний идэх хоолны хойдхыг уншиж хайрлаач!

6.

— Хүү минь (сынок), чиний насан дээр (в твоем возрасте; нас — во зраст) Есенин том яруу найрагч болчихсон байсан юм даа (Есенин уже стал большим поэтом; яруу найрагч — поэт; болох — становиться).
— Тэгвэл (если так), аав минь (отец мой), Есенин таны насан дээр (Есенин в вашем возрасте) дүүжлээд үхчихсэн байсан юм (уже повесился; дүүжлэх — вешать; үхэх — умирать)!

— Хүү минь, чиний насан дээр Есенин том яруу найрагч болчихсон байсан юм даа.
— Тэгвэл, аав минь, Есенин таны насан дээр дүүжлээд үхчихсэн байсан юм!

7.

Тайгад жуулчид явж байтал (когда туристы шли по тайге; жуулчин — турист; явах — идти) гэнэт нэг бар гарч ирэв (вдруг появился: «выходя пришел» тигр). Хөтөч (проводник):
— Тайван байгаарай (будьте спокойны). Наад бар чинь (этот тигр: «этот тигр ваш») цатгалан бар байна (сытый тигр), яах ч үгүй (ничего не сделает: яах — что делать).
Нэг жуулчин (один турист):
— Харин би өлсгөлөн байна (однако я голодный)!

Тайгад жуулчид явж байтал гэнэт нэг бар гарч ирэв. Хөтөч:
— Тайван байгаарай. Наад бар чинь цатгалан бар байна, яах ч үгүй.
Нэг жуулчин:
— Харин би өлсгөлөн байна!

8.

Нэг хүүхэд (один ребенок) дэлгүүрээс консерв худалдаж авахаар яваад (отправившись купить в магазине консервы; дэлгүүр — магазин; худалдаж авах — покупать; явах — идти, уходить) хоосон лаазтай ирэв (пришел с пустой консервной банкой). Аав (отец):
— Чи хаана идчихээд ирэв (ты где съел: «съев пришел»)?
— Дэлгүүрт (в магазине).
— Яагаад (почему)?
— Дэлгүүрээс худалдаж аваад (купив в магазине) харсан чинь (посмотрел: «посмотренное твое») консерв дээр нь (на консервах) “Энд онгойлгоно (здесь открывать) ” гэсэн бичиг байсан (надпись была; бичиг — надпись, письмо) шүү дээ (ведь).

Нэг хүүхэд дэлгүүрээс консерв худалдаж авахаар яваад хоосон лаазтай ирэв. Аав:
— Чи хаана идчихээд ирэв?
— Дэлгүүрт.
— Яагаад?
— Дэлгүүрээс худалдаж аваад харсан чинь консерв дээр нь “Энд онгойлгоно” гэсэн бичиг байсан шүү дээ.

9.

Их сургуулийн нэг багш (один преподаватель университета; их сургууль — университет), нэг үхэр хөтлөн (корову ведя) замаар алхана (по дороге шагает). Цагдаа (милиционер):
— Та яагаад замаар үхэр хөтлөөд алхаад байгаа билээ (вы почему шагаете, ведя по дороге корову)?
— Энэ чинь үхэр биш, авилга (это: «это твое» не корова, а взятка). Харин үхэр нь (однако корова-то) их сургуульд сурч байгаа (учится в университете; сурах — учиться).

Их сургуулийн нэг багш, нэг үхэр хөтлөн замаар алхана. Цагдаа:
— Та яагаад замаар үхэр хөтлөөд алхаад байгаа билээ?
— Энэ чинь үхэр биш, авилга. Харин үхэр нь их сургуульд сурч байгаа.

10.

Нэг эр дэлгүүр (один мужчина в магазине) эхнэртээ бэлэг сонгож ядна (своей жене подарок выбрать не может; эхнэр — жена; ядах — не мочь). Аятайхан бэлэг авах гэхээр (подходящий подарок взять) хэтэрхий үнэтэй байлаа (слишком дорого было). Худалдагчаас асуув (спросил у продавца):
— Та миний оронд байсан бол (если бы вы были на моем месте; орон — место) манай эхнэрт (нашей жене) ямар бэлэг сонгох вэ (какой подарок выбрать)?
Худалдагч эмэгтэй (женщина-продавец):

— Өөр нөхөр (другого мужа)!

Нэг эр дэлгүүр эхнэртээ бэлэг сонгож ядна. Аятайхан бэлэг авах гэхээр хэтэрхий үнэтэй байлаа. Худалдагчаас асуув:
— Та миний оронд байсан бол манай эхнэрт ямар бэлэг сонгох вэ?
Худалдагч эмэгтэй:

— Өөр нөхөр!

11.

Шинэ оросын хүүхэд (ребенок нового русского) аав руугаа утасдана (отцу звонит; утас — телефон):
— Аав аа (папа), орой ирэхдээ (когда придешь вечером) миний хулгануудад (моим мышам; хулгана — мышь) гэрийн шаахай авчраарай (принеси домашние тапочки; авчрах — приносить).

Шинэ оросын хүүхэд аав руугаа утасдана:
— Аав аа, орой ирэхдээ миний хулгануудад гэрийн шаахай авчраарай.

12.

Эмч (врач) өвчтөнг үзэж байснаа (во время осмотра: «больных видя будучи; өвчтэй — больной, өвчтөн — больные):
— Та моргийн эмч дээр (вы к врачу морга) очоод ирээч (сходите; очих — пойти, ирэх — прийти)?
— Юу (что)? Яах гэж (зачем; яах — что делать; гэх — говорить, гэж — говоря)?
— Би тэнд үзгээ мартчихжээ (я там свою ручку забыл; үзэг — ручка; мартах — забывать), аваад ир (принесите: «взяв придите»).

Эмч өвчтөнг үзэж байснаа:
— Та моргийн эмч дээр очоод ирээч?
— Юу? Яах гэж?
— Би тэнд үзгээ мартчихжээ, аваад ир.

13.

Профессор:
— Эр бэлгийн эс (мужская половая клетка) яагаад сүүлтэй байдаг вэ (почему бывает с хвостом; сүүл — хвост; байх — быть)?
Хариулах оюутан олдсонгүй (ответившего студента не нашлось; олох — находить; олдох — находиться).
— За тэр эмэгтэй оюутан (ну, та студентка) хариулаарай (ответьте).
Нөгөө оюутан ичингүйрэн босож (та студентка стеснительно вставая; ичих — стесняться, стыдиться):
— Шүдний завсраар (между зубами; шүд — зуб(ы), завсар — промежуток) орчихвол (если попадет; орох — входить) татаж гаргахад (потянув, вытащить) амар байдаг юм (просто будет) болов уу (наверно)…

Профессор:
— Эр бэлгийн эс яагаад сүүлтэй байдаг вэ?
Хариулах оюутан олдсонгүй.
— За тэр эмэгтэй оюутан хариулаарай.
Нөгөө оюутан ичингүйрэн босож:
— Шүдний завсраар орчихвол татаж гаргахад амар байдаг юм болов уу…

14.

Хоёр эр (двое мужчин) бааранд орж ирж (войдя в бар; орох — входить; ирэх — приходить) архи гарган аягалав (достали водку и налили в стаканы; архи — водка; гаргах — доставать; аяга — чашка, стакан; аягалах — наливать в чашку/стакан). Үйлчлэгч (официант):
— Уучлаарай (извините), манайд өөрсдийнхөө архийг ууж болдоггүй юм (у нас свою водку пить нельзя).
Хоёр эр аягатай архинуудаа солин ууцгаалаа (двое мужчин обменялись своими стаканами с водкой и выпили; солих — менять, обменивать; уух — пить).

Хоёр эр бааранд орж ирж архи гарган аягалав. Үйлчлэгч:
— Уучлаарай, манайд өөрсдийнхөө архийг ууж болдоггүй юм.
Хоёр эр аягатай архинуудаа солин ууцгаалаа.

15.

— Хайрт минь (любимая моя) чиний цээж (твоя грудь) яг л миний компьютерийн дэлгэц шиг юм (совсем как экран моего компьютера; шиг —как, словно).
— Тийм том уу (такая большая)?
— Үгүй ээ, хавтгай (нет, плоская).

— Хайрт минь чиний цээж яг л миний компьютерийн дэлгэц шиг юм.
— Тийм том уу?
— Үгүй ээ, хавтгай.

16.

Хоёр еврей (два еврея):
— Абрам, хэдэн жилийн өмнөөс (уже сколько лет; жил — год) миний хөл өвддөг болсныг (что моя нога больной была) санаж байна уу (помнишь ли)?
— Санаж байна аа (помню), тэгээд яагаав (и что же)?
— Өчигдөр (вчера) арай том гутал авч өмссөн чинь (едва большие сапоги взял и надел; авах — брать; өмсөх — надевать) өвдөхөө больчихлоо (болеть перестала).

Хоёр еврей:
— Абрам, хэдэн жилийн өмнөөс миний хөл өвддөг болсныг санаж байна уу?
— Санаж байна аа, тэгээд яагаав?
— Өчигдөр арай том гутал авч өмссөн чинь өвдөхөө больчихлоо.

17.

Нэг эр бусдаасаа асуусан нь (один мужчина у другого спрашивает; бусад — другой; асуух — спрашивать):
— Эхнэртээ төрсөн өдрөөр нь талх бэлэглэвэл яадаг бол (что, если жене подарить хлеб в день рождения: «жене в день рождения хлеб подарить если, то что»)?
— Чи өөрөөс нь асуугаач дээ (ты у нее самой спроси).
— Надад тийм мөнгө байхгүй л дээ (да у меня нет таких денег; тийм — такой; мөнгө — деньги).

Нэг эр бусдаасаа асуусан нь:
— Эхнэртээ төрсөн өдрөөр нь талх бэлэглэвэл яадаг бол?
— Чи өөрөөс нь асуугаач дээ.
— Надад тийм мөнгө байхгүй л дээ.

18.

Нэгэн ардчилагч (один демократ) алтан загас барив (поймал золотую рыбку; барих — поймать). Загас (рыбка):
— Та хүслээ хэл (вы скажите свое желание; хүсэл — желание)!
— Би Хувьсгалын баатар болмоор байна (я хочу стать Героем революции; хувьсгал — революция; болох — становиться).
Ардчилагч, гартаа ганц сэлэмтэй (демократ, с одной саблей в руках; гар — рука; ганц — единствнный, только; сэлэм — сабля), арван гамингийн эсрэг зогсож байлаа (оказался стоящим против десяти гоминьдановцев; гамин — китайский солдат, направленный правительством партии гоминьдан для подавления революции в Монголии; эсрэг — против; зогсох — стоять).

Нэгэн ардчилагч алтан загас барив. Загас:
— Та хүслээ хэл!
— Би Хувьсгалын баатар болмоор байна.
Ардчилагч, гартаа ганц сэлэмтэй, арван гамингийн эсрэг зогсож байлаа.

19.

Эхнэр нөхөр хоёр муудав (жена и муж: «жена муж двое» поругались). Эхнэр (жена):
— Тэгэх юм бол (раз так) би орон дээрээ (я на кровати) чамайг тэнэг гээд биччихнэ шүү (напишу, что ты дурак; тэнэг — дурак; бичих — писать). Бүх тосгоноороо унших болно (всей деревней читать смогут; тосгон — деревня).

Эхнэр нөхөр хоёр муудав. Эхнэр:
— Тэгэх юм бол би орон дээрээ чамайг тэнэг гээд биччихнэ шүү. Бүх тосгоноороо унших болно.

20.

Хоёр эр уулзав (два мужчины встретились):
— Өчигдөр (вчера) нэг аймаар гоё негр хүүхэн (одну ужасно красивую негритянскую девушку) гэртээ авчраад (приведя домой), хувцсыг нь тайлаад (сняв с нее одежду; хувцас — одежда)…
— Тэгээд (а потом)?
— Тэгээд гэрлээ унтраачихсан чинь олдоггүй (а потом погасил свет и не нашел)…

Хоёр эр уулзав:
— Өчигдөр нэг аймаар гоё негр хүүхэн гэртээ авчраад, хувцсыг нь тайлаад…
— Тэгээд?
— Тэгээд гэрлээ унтраачихсан чинь олдоггүй…

21.

— Манай эхнэр (моя: «наша» жена) муур нохойнд их дуртай (кошек, собак очень любит).
— Чи ч азтай эр юм аа (а ты счастливый мужчина; аз — счастье, удача; эр — мужчина). Манай эхнэр бол (моя жена) үнэг, булганд нугасгүй (лисиц, соболей обожает).

— Манай эхнэр муур нохойнд их дуртай.
— Чи ч азтай эр юм аа. Манай эхнэр бол үнэг, булганд нугасгүй.

22.

— Шөнө нэг эмэгтэй (ночью одна женщина) миний хөнжлийг татаж (потянув мое одеяло; хөнжил — одеяло),
— Чамд ганцаараа унтахад (тебе одному спать) аймаар биш байна уу (не страшно; айх — бояться), гэж асуугаад (спросила: «говоря спросив»)…
— Тэгээд (а потом)?
— Аймаар байлгүй (страшно; байх — быть, байлгүй — не будучи) яахав (как же без этого) гэж хэлээд (сказав) оруулчихсан (впустил; оруулах). Өглөө нь харин (утром, однако) ямар хүүхэнтэй унтсанаа хараад (посмотрев, с какой девушкой спал; хүүхэн — девушка; унтах — спать; харах — смотреть) айх шиг болсон шүү (испугался: «бояться словно стал ведь»).

— Шөнө нэг эмэгтэй миний хөнжлийг татаж,
— Чамд ганцаараа унтахад аймаар биш байна уу, гэж асуугаад…
— Тэгээд?
— Аймаар байлгүй яахав гэж хэлээд оруулчихсан. Өглөө нь харин ямар хүүхэнтэй унтсанаа хараад айх шиг болсон шүү.

23.

— Байна уу, түргэн үү (алло, скорая; түргэн — быстрый, скорый; түргэн тусламж — скорая помощ)? Манай эхнэр халуураад байна (у моей жены температура).
— Өндөр үү (высокая)?
— Метр дал (метр семьдесят).

— Байна уу, түргэн үү? Манай эхнэр халуураад байна.
— Өндөр үү?
— Метр дал.

24.

— Үйлчлэгч ээ (официант), энэ тахиаг (эту курицу; тахиа) арай дутуу (чуть недостаточно) шарсан байна (пожарили; шарах).
— Яаж байна (как так)?
— Хамаг будааг минь идчихлээ (всю мою кашу съела; будаа — крупа; идэх — есть)…

— Үйлчлэгч ээ, энэ тахиаг арай дутуу шарсан байна.
— Яаж байна?
— Хамаг будааг минь идчихлээ…

25.

Хуримын өмнө (перед свадьбой: «свадебным празднеством»):

— Чи миний үзэм (ты мой виноградик), алим (яблочко), жүрж (лимончик)…
Хэдэн жилийн дараа (через несколько лет):

— Чамаар нухаш хийгээд өгье өө (я из тебя паштет сделаю; хийх — делать; өгөх — давать)!

Хуримын өмнө:

— Чи миний үзэм, алим, жүрж…
Хэдэн жилийн дараа:

— Чамаар нухаш хийгээд өгье өө!

26.

Нэг эр (один мужчина):

— Манай авгай шувуухай (моя: «наша» жена птичка; шувуу — птица).
Нөгөө эр (другой мужчина):

— Манай авгай загасхан (моя жена рыбка; загас — рыба).
Гурав дахь эр (третий мужчина):

— Манайх ч ялгаагүй мал (моя тоже неотличима от скотины; ялгаа — отличие, различие; мал — скот).

Нэг эр:

— Манай авгай шувуухай.
Нөгөө эр:

— Манай авгай загасхан.
Гурав дахь эр:

— Манайх ч ялгаагүй мал.

27.

Нэг эрийг нүдний харааг (у одного мужчины зрение; нүд — глаз; харах — смотреть; хараа — зрение) эмч шалгаж байна (врач проверяет; шалгах). Эмч (врач):
— Хамгийн доод мөрийг унш (самую нижнюю строчку прочитайте).
Эр үсэглэж ядна (мужчина прочитать не может; үсэг — буква). Эмч (врач):
— За тэгвэл дунд талын мөрийг (ну, тогда среднюю сбоку строчку)…
Эр (мужчина):
— За байж бай (ну-ка, подождите-ка) одоохон (сейчас). Ул … улаа… А! Улаан пролетарийн хэвлэх үйлдвэрт (в Краснопролетарской типографии: улаан — красный; хэвлэх — издавать, печатать; үйлдвэр — предприятие) 10.000 хувь хэвлэв (10.000 экземпляров отпечатано), гэж байна (говорится)!

Нэг эрийг нүдний харааг эмч шалгаж байна. Эмч:
— Хамгийн доод мөрийг унш.
Эр үсэглэж ядна. Эмч:
— За тэгвэл дунд талын мөрийг…
Эр:
— За байж бай одоохон. Ул … улаа… А! Улаан пролетарийн хэвлэх үйлдвэрт 10.000 хувь хэвлэв, гэж байна!

28.

Нэг нохой зөндөө мах иднэ (одна собака вволю мясо ест). Найзууд нь ирэв (пришли ее приятели; найз — приятель).
— Чи ийм их мах (ты так много мяса) хаанаас олоо вэ (где нашла; олох)?
— Үүнийг муурнаас булаасан юм (это у кошки отняла; муур — кошка).
— Аа бусад нь (а другое)?
— Бусад нь муурны мах (другое — мясо кошки).

Нэг нохой зөндөө мах иднэ. Найзууд нь ирэв.
— Чи ийм их мах хаанаас олоо вэ?
— Үүнийг муурнаас булаасан юм.
— Аа бусад нь?
— Бусад нь муурны мах.

29.

— Чи яагаад уухгүй байна (ты почему не пьешь; уух)?
— Миний хөл (мои ноги)…
— Доголоо юу (хромают что ли)?
— Үгүй ээ (не-е), гуйваад байдаг юм (заплетаются; гуйвах — качаться, вилять).

— Чи яагаад уухгүй байна?
— Миний хөл…
— Доголоо юу?
— Үгүй ээ, гуйваад байдаг юм.

30.

Америкууд (американцы), ЗХУ-ын нутагт (на территорию СССР) тагнуул илгээхээр (чтобы заслать шпиона; тагнах — разведывать, разузнавать, шпионить; тагнуул — разведка; разведчик, шпион) олон жил бэлтгэжээ (много лет готовились). Цаг болж (когда пришло время: «время настав»), онгоцоор хүргэж (самолетом доставив) шүхрээр буулгав (сбросили на парашюте; шүхэр — зонт, парашют; буух — спускаться, опускаться). Бэлтгэгдсэн тагнуулч (матерый шпион), шүхрээ нууж (спрятав парашют) орос хөвөнтэй өмд цамц өмсөж (одев русские ватные штаны и куртку; хөвөн — вата; хөвөнтэй — ватный; өмд — штаны; цамц — рубашка), хөлдөө бахиал жийж (натянув на ноги валенки; хөл — нога) тосгонд орж ирэв (пришел в деревню).
Нэг эмгэн таарч түүнээс асууж байна (одна бабка, попавшись навстречу, у него спрашивает; таарах — совпадать, попадаться):
— Чи хүүхээ, тагнуул биш биз (ты, сынок, не шпион ли)?
— Яаж байна эмээ (почему, мамаша)?
— Манай энэ хязгаар нутагт (в этой нашей глубинке) негр хүн ерөөсөө байдаггүй юмсан (негров вообще не бывает; хүн — человек; ер — обыкновенный, простой; вообще)…

Америкууд, ЗХУ-ын нутагт тагнуул илгээхээр олон жил бэлтгэжээ. Цаг болж, онгоцоор хүргэж шүхрээр буулгав. Бэлтгэгдсэн тагнуулч, шүхрээ нууж орос хөвөнтэй өмд цамц өмсөж, хөлдөө бахиал жийж тосгонд орж ирэв.
Нэг эмгэн таарч түүнээс асууж байна:
— Чи хүүхээ, тагнуул биш биз?
— Яаж байна эмээ?
— Манай энэ хязгаар нутагт негр хүн ерөөсөө байдаггүй юмсан…

31.

Нөхөр нь анд яваад (муж, пойдя на охоту; ан — (промысловой) зверь) гурав хоноод (через три дня) ганц туулайн махтай ирэв (пришел с мысом только одного зайца; ганц — единственный; туулай — заяц; мах — мясо). Эхнэр (жена):
— Ийм олон хоног (так долго: «так много суток») хаачаад ирэв (ты где ходил: «где ходив пришел»)?
— Ан хийгээд л (с охоты: «охоту делав же») ирлээ шүү дээ (пришел ведь).
— Хүний цус сордог туулай таарчээ дээ (людскую кровь сосущий заяц попался что ли; сорох — сосать)? Наад хүзүүн дээр чинь (здесь на твоей шее) улайтал сорчихсон байна (до красноты засосал; улайх — краснеть)!

Нөхөр нь анд яваад гурав хоноод ганц туулайн махтай ирэв. Эхнэр:
— Ийм олон хоног хаачаад ирэв?
— Ан хийгээд л ирлээ шүү дээ.
— Хүний цус сордог туулай таарчээ дээ? Наад хүзүүн дээр чинь улайтал сорчихсон байна!

32.

— Эмч ээ (доктор), таны өгсөн эм (лекарство, которое вы дали; та — вы, өгөх — давать) надад тус болохгүй байна (мне не помогает; тус — польза; болох — становиться).
— Та заавраар нь хэрэглэсэн биз (вы по инструкции использовали ведь; заавар — указание, инструкция)?
— Тэгсээн (конечно: «так сделал»; тэгэх). Харанхуй, сэрүүн газар, хүүхдээс хол хадгалсан (в темном, прохладном месте, от детей далеко хранил).

— Эмч ээ, таны өгсөн эм надад тус болохгүй байна.
— Та заавраар нь хэрэглэсэн биз?
— Тэгсээн. Харанхуй, сэрүүн газар, хүүхдээс хол хадгалсан.

33.

Танилцах алба (служба знакомств; таних — знать, узнавать, знакомиться).
— Бүсгүй та, анкетан дээрээ “Бяцхан дефекттэй” гэж бичжээ (девушка, вы написали на анкете “С небольшим дефектом”; бичих — писать). Түүнийгээ үзүүл дээ (покажите-ка его).
— Цэцэрлэгтээ байгаа (он в садике).

Танилцах алба.
— Бүсгүй та, анкетан дээрээ “Бяцхан дефекттэй” гэж бичжээ. Түүнийгээ үзүүл дээ.
— Цэцэрлэгтээ байгаа.

34.

— Эх орондоо хайртай юу (ты Родину любишь; эх орон — Родина)?
— Хайртай (люблю).
— Эх орныхоо төлөө (за Родину) амь насаа өгч (жизнь отдать; амь — жизнь; нас — возраст, век, жизнь) чадах уу (можешь ли)?
— Би амьгүйгээр (я без жизни) эх орноо яаж хайрлах болж байна аа (Родину как любить смогу)?

— Эх орондоо хайртай юу?
— Хайртай.
— Эх орныхоо төлөө амь насаа өгч чадах уу?
— Би амьгүүйгээр эх орноо яаж хайрлах болж байна аа?

35.

— Бүх эрчүүд новшнууд (все мужики сволочи). Тэд хүүхнүүдээс (они от девушек) ганц л зүйл хүсч явдаг (только одну вещь хотят: «желая ходят»). Гэхдээ яагаад надаас тэр зүйлээ хүсдэггүй юм бол оо (однако почему от меня ту вещь не хотят)?

— Бүх эрчүүд новшнууд. Тэд хүүхнүүдээс ганц л зүйл хүсч явдаг. Гэхдээ яагаад надаас тэр зүйлээ хүсдэггүй юм бол оо?

36.

Хоёр найз ярилцаж байна гэнэ (два приятеля беседуют; ярих — говорить; ярилцах — говорить между собой, беседовать).
— Чи чинь (ты: «ты твой») элдэв экстрим спортын талаар (в области разного экстремального спорта; элдэв — разный; тал — сторона) мундаг мэддэг байхаа (хорошо разбираешься; мундаг — огромный, мощный; мэдэх — знать). Мотоцикл авах уу (мотоцикл ли взять), цасан дээгүүр явагч авах уу (или снегоход взять; цас — снег; дээгүүр — по, через; явах — ходить)?
— Юу гэсэн үг вэ (что ты имеешь в виду: «что значащее слово [это]»)?
— Мотоцикл авчихвал (если взять мотоцикл) өвөл нь хийх юмгүй (зимой делать нечего). Цасан дээгүүр явагч авчихвал (если взять снегоход) зун нь хийх юмгүй (летом делать нечего) уйдаж үхнэ ш дээ (от скуки помру ведь; уйдах — грустить, скучать; үхэх — умирать).
— Мөнгө чинь хэд байгаа юм бэ (денег у тебя сколько)?
— Таван мянган ногоон (десять тысяч зеленых).
— Тэгвэл мотоцикл (тогда мотоцикл)...
— Тэгээд өвөл яах болж байна (тогда зимой что делать стану)?
— Таван мянгын мотоцикл (мотоцикл за пять тысяч) өвөл хүртэл яагаад ч тэсэхгүй ээ за (до зимы ни за что не доживет; тэсэх — терпеть, выдерживать), надад итгэ (мне поверь).

Хоёр найз ярилцаж байна гэнэ.
— Чи чинь элдэв экстрим спортын талаар мундаг мэддэг байхаа. Мотоцикл авах уу, цасан дээгүүр явагч авах уу?
— Юу гэсэн үг вэ?
— Мотоцикл авчихвал өвөл нь хийх юмгүй. Цасан дээгүүр явагч авчихвал зун нь хийх юмгүй уйдаж үхнэ ш дээ.
— Мөнгө чинь хэд байгаа юм бэ?
— Таван мянган ногоон.
— Тэгвэл мотоцикл...
— Тэгээд өвөл яах болж байна?
— Таван мянгын мотоцикл өвөл хүртэл яагаад ч тэсэхгүй ээ за, надад итгэ.

37.

Эцэг, хүү хоёр (отец и сын: «отец, сын двое») боксчин байжээ (были боксерами).

— Миний хүү (сынок: «мой сын») дэлгүүр явах хэрэгтэй байна (в магазин сходить надо; дэлгүүр — магазин), ойлгож байна уу (понимаешь ли)?

— Ойлголоо аав аа (понял, папа).

— Миний хүү дэлгүүрээс хоёр юм авах хэрэгтэй байна (сынок, из магазина две вещи взять нужно). Ойлгосон уу (понял ли)?

— Тиймээ ааваа ойлгосон (да, папа, понял). Хоёр юм авах хэрэгтэй байна (две вещи взять нужно).

— Талх, сүү гэсэн хоёр юм авах хэрэгтэй байна (надо взять две вещи, которые называются хлеб и молоко; талх — хлеб; сүү — моолоко; гэх — говорить, называть), ойлгосон уу (ты понял)?

— Тиймээ ааваа, талх, сүү гэсэн хоёр юм авах хэрэгтэй байна (да, папа, надо взять две вещи, которые называются хлеб и молоко).

— Май энэ мөнгө (на эти деньги), дэлгүүр ороод (в магазин войдя; орох) талх, сүү гэсэн хоёр юм аваад ир (две вещи, которые называются хлеб и молоко, принеси: «взяв, приди»), ойлгосон уу (понял)? Ойлгосон бол давтдаа (если понял, повтори).

— Ойлгосон ааваа (понял, папа). Дэлгүүр ороод (зайдя в магазин) энэ мөнгөөр (за эти деньги) талх сүү гэсэн хоёр юм авч ирнэ (две вещи, которые называются хлеб и молоко, возьму и приду).

Хүү нь дэлгүүрээс нэг шил архи аваад ирэв (сын пришел из магазина, купив одну бутылку водки). Аав нь хүүгээ харсанаа (отец, посмотрев на сына):

— Яасан гэж бурхан надад ийм тэнэг хүү заяадаг байна (как же бог мне такого глупого сына определил; бурхан — бог; тэнэг — глупый, дурак; заяах — предопределять). Би чамайг дэлгүүр ороод хоёр юм аваад ир гэсэн (я тебе говорил, пойди в магазин и принеси две вещи) нэг нь хаана байна аа (а где же одна из них; нэг — один; хаана — где)?

Эцэг, хүү хоёр боксчин байжээ.

— Миний хүү дэлгүүр явах хэрэгтэй байна, ойлгож байна уу?

— Ойлголоо аав аа.

— Миний хүү дэлгүүрээс хоёр юм авах хэрэгтэй байна. Ойлгосон уу?

— Тиймээ ааваа ойлгосон. Хоёр юм авах хэрэгтэй байна.

— Талх, сүү гэсэн хоёр юм авах хэрэгтэй байна, ойлгосон уу?

— Тиймээ ааваа, талх, сүү гэсэн хоёр юм авах хэрэгтэй байна.

— Май энэ мөнгө, дэлгүүр ороод талх, сүү гэсэн хоёр юм аваад ир, ойлгосон уу? Ойлгосон бол давтдаа.

— Ойлгосон ааваа. Дэлгүүр ороод энэ мөнгөөр талх сүү гэсэн хоёр юм авч ирнэ.

Хүү нь дэлгүүрээс нэг шил архи аваад ирэв. Аав нь хүүгээ харсанаа:

— Яасан гэж бурхан надад ийм тэнэг хүү заяадаг байна. Би чамайг дэлгүүр ороод хоёр юм аваад ир гэсэн нэг нь хаана байна аа?

38.

Талбай дээр (на поле) Сүхбат аваргын фэнүүд болон Өсөхбаяр аваргын фэнүүдийн хооронд (между фанатами команды «Сухбат» и фанатами команды «Усухбаяр»; аварга — команда; болон — и; хооронд — между) зодоон болж (случилась: «случившись» драка), хоёр талаас хүч тэнцүү байсан ч (хотя с двух сторон силы были равные; тал — сторона; хүч — сила;тэнцүү — равный) эцэст нь (в конце) гуравдугаар тусгай тасгийн фэнүүдийн ялалтаар дуусчээ (она завершилась победой фанатов третьего особого отдела; гурав — три; тусгай — специальный, особый; тасаг — отдел; ялалт — победа; дуусах — кончаться, завершаться е концоворон силы были равные; тал — сторона; придуал — сторона).

Талбай дээр Сүхбат аваргын фэнүүд болон Өсөхбаяр аваргын фэнүүдийн хооронд зодоон болж, хоёр талаас хүч тэнцүү байсан ч эцэст нь гуравдугаар тусгай тасгийн фэнүүдийн ялалтаар дуусчээ.

39.

Таван настай охин (пятилетняя девочка) хүүхэлдэйтэйгээ хамт (вместе со своей куклой) хүүхэлдэйнхээ тэргэнд (в кукольную коляску) суух гэж оролдож байгаад (попытавшись сесть; суух — садиться; оролдох — стараться) уначихав (упала; унах). Хүүхэлдэй нь эвдэрчихлээ (кукла ее сломалась; эвдрэх). Ээж нь санадарч ирээд (мать ее, обеспокоенно прибежав):

— Охин минь чи зүгээр үү (дочка, с тобой все в порядке: «ты ничего ли»)?
— Тайвшир даа ээжээ (успокойся, мама), таны хүүхэд бүтэн байна (твой ребенок цел). Харин минийх асуудалтай болчихлоо (однако у моего проблемы: «однако мой с проблемами стал»).

Таван настай охин хүүхэлдэйтэйгээ хамт хүүхэлдэйнхээ тэргэнд суух гэж оролдож байгаад уначихав. Хүүхэлдэй нь эвдэрчихлээ. Ээж нь санадарч ирээд:

— Охин минь чи зүгээр үү?
— Тайвшир даа ээжээ, таны хүүхэд бүтэн байна. Харин минийх асуудалтай болчихлоо.

40.

— Аав аа, хоёулаа цирк болж тоглох уу (папа, вдвоем поиграем в цирк; болох — становиться; тоглох — играть)?
— Тэгье л дээ (хорошо: «так сделаем»). Харин яаж тоглох болж байна (однако как играть можно)?
— Би үзэгч нь (я зрителем) харин та алиалагч нь (а ты клоуном) болж тогловол (если будем: «став играть будем если») гоё шүү дээ (здорово ведь; гоё — красивый, прекрасный, чудесный).

— Аав аа, хоёулаа цирк болж тоглох уу?
— Тэгье л дээ. Харин яаж тоглох болж байна?
— Би үзэгч нь харин та алиалагч нь болж тогловол гоё шүү дээ.

41.

Таван настай охин (пятилетняя девочка) Улаан малгайтын тухай үлгэрийг уншуулаад (попросив читать сказку о Красной шапочке; унших — читать; уншуулах — присить/заставлять читать) уурлаж байна гэнэ (сердится; уурлах).
— Улаан малгайтын өөрийнх нь л буруу байна шүү дээ (Красная шапочка сама виновата; өөрөө — сам; буруу — неправильный). Танихгүй чононд (незнакомому волку; чоно) эмээгээ хаана амьдардгийг (бабушка где живет; амьдрах) хэн хэл гэсэн юм бэ (кто разболтал: «язык сказал»)?

Таван настай охин Улаан малгайтын тухай үлгэрийг уншуулаад уурлаж байна гэнэ.
— Улаан малгайтын өөрийнх нь л буруу байна шүү дээ. Танихгүй чононд эмээгээ хаана амьдардгийг хэн хэл гэсэн юм бэ?

42.

Ач хүү (внук) эмээтэйгээ юм ярьж байснаа (с бабушкой разговаривая; эмээ — бабушка) гэнэт (вдруг):
— Эмээ та хуушуур идмээр байна уу (бабушка, ты пирожков хочешь; хуушуур — жареные пирожки; идэх — есть, кушать)? гэв (сказал).
— Идмээр байна (хочу: «хочу есть»).
— Тэгвэл бушуухан (тогда быстренько; бушуу — быстрый, поспешный) хуушуур хайрчих (пирожков нажарь; хайрах). Хоёулаа хамтаа сайхан идье (вдвоем вместе хорошенько поедим).

Ач хүү эмээтэйгээ юм ярьж байснаа гэнэт:
— Эмээ та хуушуур идмээр байна уу? гэв.
— Идмээр байна.
— Тэгвэл бушуухан хуушуур хайрчих. Хоёулаа хамтаа сайхан идье.

43.

Ээж нь хүүгээ загнаж байна гэнэ (мать сына ругает; загнах):
— Чи яг (ты прямо) гахайн тоорой шиг (как поросенок у свиньи) заваарчихаж (ведешь себя бестолково). Ингэхэд чи тоорой гэж ямар амьтан байдгийг мэдэх үү (ты хоть знаешь, что за животное поросенок; ингэхэд — раз так; амьтан — животное)?
— Мэднэ ээ, ээж ээ (знаю, мама). Тоорой гэдэг чинь гахайны хүү (поросенок — это сын свиньи).

Ээж нь хүүгээ загнаж байна гэнэ:
— Чи яг гахайн тоорой шиг заваарчихаж. Ингэхэд чи тоорой гэж ямар амьтан байдгийг мэдэх үү?
— Мэднэ ээ, ээж ээ. Тоорой гэдэг чинь гахайны хүү.

44.

Нэг айл гэр бүлээрээ цугларан (одна семья в сборе; гэр бүл — семья; цугларах — собираться) хоолоо идэж байв (обедала; хоол — еда, обед; идэх — есть, кушать). Тэгсэн нь (тем временем) жаахан охин нь (маленькая дочка) нэг юм хэлэх гээд байхаар нь (попыталась что-то сказать: «одну вещь сказать говоря быванием») ээж нь загнав (мать заругалась).
— Хоол идэж байхдаа (когда обедаешь) ярих муухай байдаг юм (разговаривать нехорошо; муу — плохой; байх — быть). Хоолоо идэж дуусчихаад хэлээрэй (закончив обедать, скажешь; дуусах — кончать, кончаться).
Хоол идэж дууссаны дараа (после того, как кончили обедать; дараа — после) ээж нь охиноосоо асуув (мать у дочери спросила; асуух):
— Миний охин юу хэлэх гээд байсан юм бэ (моя дочь что сказать хотела)?
— Та асаалттай индүүгээ аавын өмдөн дээр (вы включенный утюг на папины брюки; асаах — зажигать, включать; өмд — брюки; дээр — на) тавиад мартчихсан (поставив, забыли) гэж л хэлэх гээд байсан юм (сказать хотела).

Нэг айл гэр бүлээрээ цугларан хоолоо идэж байв. Тэгсэн нь жаахан охин нь нэг юм хэлэх гээд байхаар нь ээж нь загнав.
— Хоол идэж байхдаа ярих муухай байдаг юм. Хоолоо идэж дуусчихаад хэлээрэй.
Хоол идэж дууссаны дараа ээж нь охиноосоо асуув:
— Миний охин юу хэлэх гээд байсан юм бэ?
— Та асаалттай индүүгээ аавын өмдөн дээр тавиад мартчихсан гэж л хэлэх гээд байсан юм.

45.

— Ээж ээ (мама) би гарч Петятай тоглож болох уу (можно мне выйти и поиграть с Петей; би — я; гарах — выходить; тоглох — играть)?
— Болохгүй ээ (нельзя), тэр чинь муу жаал (он плохой малыш).
— Тэгвэл би гараад Петяг зодчихоод ирье (тогда я выйду и поколочу Петю: «тогда я выйдя Петю поколотив приду»; зодох — бить) тэгэх үү (ладно: «так сделаю ли»)?

— Ээж ээ би гарч Петятай тоглож болох уу?
— Болохгүй ээ, тэр чинь муу жаал.
— Тэгвэл би гараад Петяг зодчихоод ирье тэгэх үү?

46.

Шөнийн гурван цаг (три часа ночи; шөнө — ночь). Айлын хаалгыг хүчтэй балбав (в дверь сильно постучали; хүч — сила). Гэрийн эзэн босч (хозяин дома, встав) их л ууртайгаар (очень сердито) хаалгаа нээлээ (дверь открыл; нээх).
— Хөөе залуу (эй, парень) та миний охиныг дагуулж яваад (вы, уходя с моей дочерью: «вы мою дочь ведя уйдя») 12 цагаас өмнө дагуулж ирнэ гэсэн байхаа (обещали прийти до 12 часов; «до 12 часов ведя приду, сказали ведь»). Гэтэл одоо цагаа хар (однако сейчас на часы посмотри; харах) шөнийн 3 (3 [часа] ночи).
Тэгээд ч (к тому же) наадах чинь (рядом с тобой) миний охин биш байна (не моя дочь).

Шөнийн гурван цаг. Айлын хаалгыг хүчтэй балбав. Гэрийн эзэн босч их л ууртайгаар хаалгаа нээлээ.
— Хөөе залуу та миний охиныг дагуулж яваад 12 цагаас өмнө дагуулж ирнэ гэсэн байхаа. Гэтэл одоо цагаа хар шөнийн 3.
Тэгээд ч наадах чинь миний охин биш байна.

47.

— Эмээ маань (наша бабушка) 60 хүрээд (достигнув 60-ти [лет]) өдөр болгон (каждый день) 5 км явган явдаг болсон (стала ходить пешком 5 км; явган — пеший; явах — идти, ходить). Одоо тэр 85 хүрсэн байгаа ч (теперь ей 85: «она достигла 85-ти») бид нар (мы) хаана гүйж явааг нь (куда она убежала; гүйх — бежать) огт мэддэггүй юм (совсем не знаем; мэдэх).

— Эмээ маань 60 хүрээд өдөр болгон 5 км явган явдаг болсон. Одоо тэр 85 хүрсэн байгаа ч бид нар хаана гүйж явааг нь огт мэддэггүй юм.

48.

— Балдан, чи том болоод (Балдан, ты, став большим) хэн болох вэ (кем будешь)?

— Генерал болно (генералом буду).

— Генерал болвол (если станешь генералом) чи дайнд алуулах юм байна даа (тебя ведь убьют на войне; дайн — война; алах — убивать; алуулах — позволять убить).

— Хэн намайг алах юм бэ (кто меня убьет)?

— Юу хэн гэж (как кто), дайснууд л байхгүй юу (враги, конечно).

— Тэгвэл би дайсан болно оо (тогда я врагом буду).

— Балдан, чи том болоод хэн болох вэ?

— Генерал болно.

— Генерал болвол чи дайнд алуулах юм байна даа.

— Хэн намайг алах юм бэ?

— Юу хэн гэж, дайснууд л байхгүй юу.

— Тэгвэл би дайсан болно оо.

49.

— Би эхнэр маань алга болсон талаар хэлэх гэж ирлээ (я пришел сказать по поводу, что у меня жена пропала; эхнэр — жена; алга — нет, не имеется; алга болох — пропадать, исчезать; талаар — по поводу, насчет; хэлэх — говорить; ирэх — приходить).

— За та сууж байгаад (хорошо, вы сядьте) анкет бөглөөд (заполнив анкету) онцгой шинж тэмдгийг нь (особые приметы ее) нэг нэгэнгүй бичээрээй (по порядку: «одну без одной» напишите; бичих).

— Болж л байна (это можно) гэхдээ та нар эхнэрийг олсныхоо дараа (только вы, после того как найдете жену; олох — находить; дараа — после) энэ бланкаа тэрэнд үзүүлэхгүй байх ёстой шүү (не должны ей показывать этот бланк; үзүүлэх — показывать; ёстой — должен).

— Би эхнэр маань алга болсон талаар хэлэх гэж ирлээ.

— За та сууж байгаад анкет бөглөөд онцгой шинж тэмдгийг нь нэг нэгэнгүй бичээрээй.

— Болж л байна гэхдээ та нар эхнэрийг олсныхоо дараа энэ бланкаа тэрэнд үзүүлэхгүй байх ёстой шүү.

50.

Циркийн захирал (директор цирка) цагдаагийн газар руу утасдаж байна гэнэ (звонит в милицию; цагдаа — милиционер, милиция; газар — место; утасдах — звонить по телефону).

— Манай циркээс баавгай зугатаачихлаа (из нашего цирка медведь убежал)....

Жижүүрийн цагдаа (дежурный милиционер):

— За мэдээ хүлээж авлаа (хорошо, сообщение принял; мэдээ — сообщение). Баавгайд онцгой шинж тэмдэг бий юу (у медведя есть особые приметыбежалланк; ну; олох ропала; эхнэр)?

Циркийн захирал цагдаагийн газар руу утасдаж байна гэнэ.

— Манай циркээс баавгай зугатаачихлаа....

Жижүүрийн цагдаа:

— За мэдээ хүлээж авлаа. Баавгайд онцгой шинж тэмдэг бий юу?

Дата добавления: 2015-10-21