Аа а'1 _ союз -ма (мур, -ми); брат ушёл, а сестра осталась уссу лавгунни, ссумур ливч1унни. а'2 _ межд. агьа; а, попался! агьа, иривсса акъарав! а'3 _ гьу; ты слышал, а? гьу, вин баврив? 20 страница
Шш
шаблон _ м куц, хах. шаблонно _ нареч. гава хахлий, гава куццуй, гара макьандалий, цакьнирасса макьандалий. шаблонн/ый, _ -ая, -ое 1. ци-дунугу дан хахну ишла дайсса, куццун к1анай ишла дайсса; 2. гава куццуй дурсса; 3. перен. каниччул хьусса, бизар-шац1 хьусса, цимиллагу бавсса кунмасса (ихтилат). шаг _ м 1. ша; ша ласаву; 2. ххархху; 3. заназин, бущи ◊ на каждом шагу шаттирахун, гьарца ч1умал. Шаг за шагом ялу-ялун, гьантта бувккун. шагать _ несов. 1. ша ласлан; нан, най ик1ан; 2. щил-ссал-бунугу ялтту ххархху ласун. шагаться _ несов. ша ласун бюхълан бик1ан; ликри най дик1ан. шагающ/ий, _ -ая, -ее 1. ша ласласисса, заназисса, нанисса; 2. цийра-цурда заназисса, заназисса; шагающий экскаватор занази экскаватор. шагнуть _ 1. однокр. ша ласун, ччан бизан; 2. щил-ссал-дунугу ялтту ххархху ласун ◊ шагнуть не дают ша ласунсса иш бакъассар. шагом _ нареч. 1. ша ласлай; 2. перен. х1аллих, анавар къаувккун. шайтан _ м щяйт1ан. шакал _ м чакъал. шалаш _ м ч1а. шалить _ несов. 1. бялахълан, увинтру дуллан; 2. вяйлиллан, т1улдакъашиву дуллан. шаловливо _ нареч. бялахълай, т1урк1у т1ий, увинтру дуллай, вяйлиллай; бялавхъун, вяйливну. шаловлив/ый, _ -ая, -ое т1урк1у т1исса, т1улдакъасса, паракьат акъасса; вяйливсса. шалость _ ж мн. шалости т1улдакъашиву; урми, увин, вяйлияву. шалун _ м вяйлиянну, т1улдакъу, къавкъин. шаль _ ж 1. шал (лачак); 2. шал (янна). шанс _ м умуд; бази; рай; упустить шанс бази итабакьин. шапка _ ж 1. кьяпа; 2. ссал-дунугу бак1, кьабак1 ◊ дать по шапке уккан ан, ч1арт1 ан. шапочник _ м кьяпричи. шапочн/ый, _ -ая, -ое кьяпрал, кьяпри байсса; шапочная мастерская кьяпрал ттучан ◊ к шапочному разбору прийти дух урц1уйн биян. шар _ м мн. шары 1. шар; 2. ттуп, ккуза ◊ хоть шаром покати дач1у дав-дав, су хав-хав. шарап _ м (прост.) ◊ на шарап закку-заккунттах. шараханье _ с ххияву, ххиллалаву. шарахаться _ несов. шарахнуться сов. 1. ххиен, ххивну гьан; 2. ивщуну гьан, данг куну щун. шариат _ м шяриат. шарик _ м ч1ивисса ттуп, ккуза. шарить _ несов. 1. кашлих луглан; 2. къют1ла бихьлан, тивун-шивун уруглан. шарлатан _ м гьансанчи, х1арамзада, пармазун. шарлатанить _ несов. гьансанчишиву дуллан, кьякьлухун бихьлан; х1арамзадашиву дуллан. шаровать _ несов. с.-х. нувщуйн, м. ц. кказа буллан, аьрщи диян дуллан. шаровидн/ый, _ -ая, -ое ккурккисса, ттуплил куццуйсса. шастать _ несов. 1. къама пас буллан; 2. тива-шива занан. шатание _ с 1. хъюлчай т1аву, х1уркку т1аву; 2. хъюлчу, лах1лах1аву; 3. цалий къабац1лац1аву, жагьжил хъанахъаву. шатать _ несов. 1. хъюлчу буллан, х1уркку т1ут1и буллан; 2. вялчат1и уллай ик1ан (х1ал бакъашиврул). шататься _ несов. 1. хъюлчай т1ун, х1уркку т1ун; 2. тия-шия ишлан, вялча т1ий ик1ан; 3. перен. аьдада занан, ккаччив батлан; 4. перен. цалий къаац1лан, лах1лан, жагьжил хъанан. шатёр _ м мн. шатры чятир; ч1а. шатк/ий, _ -ая, -ое 1. х1уркку т1исса, сукку т1исса, валк1а т1исса; лаг-лаг т1исса; 2. перен. кьянкьа дакъасса, гьавай-савайсса; вихшала дишин зах1матсса. шатко _ нареч. х1уркку т1ий, сукку т1ий; валк1а т1ий, лаг-лаг т1ий, тия-шия ишлай ◊ ни шатко ни валко ттуяту гьаннав гьанттайн къадияннав т1ий. шафран _ м 1. зяъпиран т1ут1и; 2. зяъпиран; 3. шапран гьивч. шах '1 _ м шагь, падишагь. шах '2 _ м шахматирттайсса шагь; объявить шах шагь учин. шахматист _ м шахмат1рай укку. шахматн/ый, _ -ая, -ое 1. шахмат1ирттал; 2. шахмат1ру кунма. шахматы _ мн. 1. шахмат1рай буккаву; 2. шахмат1ру. шахта _ ж 1. шахта; 2. мяъдан. шахтёр _ м шахтёр. шашечн/ый, _ -ая, -ое 1. шашкхардал; 2. шашкарду кунма. шашист _ м шашккардай укку. шашка _ ж 1. шашки мн. шашккардай буккаву; 2. шашкка. шашлык _ м шашлик1. швейн/ый, _ -ая, -ое янна дуруххай; швейная машина янна дуруххай машина. швея _ ж дарзи, янна дурухху (душ). швырнуть _ сов. швырять несов. палц1 дан, экьиличин. швыряться _ несов. 1. куннайх куннал бишлан (чартту, м. ц.); 2. перен. кьадру къабик1ан, ккалли къадик1ан, мивун-тивун бутлан. шевелить _ несов. см. шевельнуть ◊ шевелить мозгами бак1 зузи буллан. шевелиться _ несов. см. шевельнуться. шевельнуть _ 1. сукку дан, суккут1и дан; 2. ххилт1у дан; 3. перен. сукку ан, гьуз ан. шевельнуться _ сукку хьун, сукку-кьют1у хьун. шейн/ый, _ -ая, -ое 1. ссурссулул; 2. ссурссулухун рутайсса, дарачрайх дах1айсса. шелест _ м мн. нет щурщур. шелестеть _ несов. щурщур т1ун. шёлк _ м мн. шелка 1. дунпал; сими; сунттул ххал; 2. сунттул янна, сунттулсса, сунттулсри; шелка мн. сунттул яннарду, дарайртту. шелковица _ ж тутлил мурхь. шелководство _ с мн. нет симирал даву, сими буллалаву. шелков/ый, _ -ая, -ое 1. сунттул, сунттуя дурсса; 2. перен. дюрч1усса, п1яй-п1яй т1исса; 3. перен. увтний акьайсса, к1ук1лусса, да-я бакъасса. шелкопряд _ м сими шатта, дунпал шатта. шелуха _ ж мн. нет ккиртту; макьартту; картофельная шелуха нувщул ккиртту. шелушить _ несов. ккиртту бизан буллан, ккирттац1а буллан. шелушиться _ несов. ккири ликлан; ккиртту бизлан, ккирттан бизлай бик1ан (бурчу). шепнуть _ щурщу бан; шепнуть на ухо вич1илухун щурщу бан. шёпот _ м мн. нет 1. щурщу; говорить шёпотом лагьну гъалгъа т1ун; 2. щурщу-к1урщурду, бувксса махъ. шёпотом _ нареч. щурщу бувну, щурщурдай, лагьну. шептать _ несов. см. пошептать. шептаться _ несов. см. пошептаться. шероховат/ый, _ -ая, -ое 1. ххарттасса, урисса, дюкъарч1усса; 2. къуркъасса, бюкъавхъусса (ихтилат). шерстинка _ ж 1. ппалул ч1ара; 2. ппалул ххал. шерстист/ый, _ -ая, -ое 1. ппал дусса, ппалун бусса (ятту); 2. урисса. шерсть _ ж мн. нет 1. ппал; гъал; 2. ппалул ххал; 3. ппалул янна. шерстян/ой, _ -ая, -ое ппалул; ппалуя дурсса; ппалул янналул; ппалул янналуя дурсса. шершав/ый, _ -ая, -ое ххарттасса, ури бувксса. шершень _ м урттил най, гъагъанай. шест _ м къазихъ, ччант1акъу. шестеро _ ряха, ряхасса, ряхра (х1исилу), ряхрайра. шестикрати/ый, _ -ая, -ое ряхлийнусса, ряххила бувсса. шестнадцать _ ац1ния ряхва. шесть _ ряхва. шестьдесят _ ряхц1ала. шестьсот _ ряхттуршва. шестью _ нареч. ряххийла; шестью пять — тридцать ряххийла ххюва зувивар. шея _ ж мн. шеи ссурссу, дарвач ◊ намылить шею гъургъа буккан. шикарно _ нареч. арвавну; къищуну, аьнт1ик1ану, исвагьину. шикарн/ый, _ -ая, -ое арвавсса; къищусса, аьнт1ик1асса, исвагьисса. шило _ с мн. шилья ппа. шина _ ж 1. нигьирал шалкка, ккарк; 2. ттуп, нигь; 3. гъавгъсса базулий дишайсса хъамул ацци, тахтарду. шип _ м ццуццул, м. ц. ххалаххи. шипение _ с щирщир т1аву. шипеть _ несов. 1. щирщир т1ун; сус т1ун, сус буллан; 2. перен. п1ур-п1ур т1ун, гъургъу т1ун. шиповник _ м 1. ццац; 2. хъанак1; 3. хъунк1ул т1ут1и. ширина _ ж мн. нет утташиву; сукно в один метр шириной уттаннай ца метра дусса ссакьаллат. ширить _ несов. гьарта буллан, хъун буллан, утта буллан. шириться _ несов. гьарта хъанан, хъун хъанан, утта хъанан. широк/ий, _ -ая, -ое 1. уттасса; 2. гьартасса (янна); 3. перен. буллугъсса, ка т1ирт1усса, авадансса; 4. перен. экьилавгсса (балай); 5. перен. ч1явучинсса, машгьурсса ◊ широк в кости ттарк1 ганзсса. широко _ и ширóко нареч. 1. уттану; 2. т1ит1и даркьуну, дуниял дунийх; 3. перен. буллугъну, ка т1ирт1уну; 4. перен. машгьурну, ч1явучин к1улну. широта _ ж мн. широты буллугъшиву, ка т1ит1аву; гьарташиву. шить _ несов. 1. дурухлан, дуллан (янна, м. ц.); 2. гулавати буллан ◊ белыми нитками шито на шикку дура т1ий дур. шитьё _ с 1. дуруххаву; гулавати баву; 2. дурухху-ххядукку; 3. гулавати. шишка _ ж 1. ккунук, къунт, дурухлу; дюкь; 2. перен. кьакьа; 3. ччикьа. шишковат/ый, _ -ая, -ое дюкьру-дюкьру дусса, дюкьарисса; къюкъучанттарисса. шкатулка _ ж къурши; къути. шкаф _ м ишккап. школа _ ж учкъула, школа. школьник _ м дуклаки оьрч1, школьник. школьн/ый, _ -ая, -ое учкъулалул; дуклаки ч1умалсса (дус). шкура _ ж лу, бурчу, ххячара ◊ шкуру спустить бурх1ая эн лиссун. шлак _ м ц1ургъюлут. шланг _ м ххютту (шланг). шлёпать _ несов. 1. ч1яп1 чин дан, ч1яп1 чин дурну рищун; ч1ярх чин дан, ч1ярх чин дурну рищун; 2. ч1ямп1-ч1юмп1 т1ий занан. шлёпаться _ несов. ч1ямп1а т1ун, ч1ямп1 куну агьлан; ччямп1а т1ун, ччямп куну агьлан. шлёпнуть _ 1. однокр. см. шлёпать ; 2. ттявх чин бувну утан. шлёпнуться _ однокр. см. шлёпаться. шлифовать _ несов. дюч1ан дуллан, ччюх буккан буллан. шлифоваться _ несов. дюч1айсса дик1ан, ччюх буккайсса дик1ан. шляться _ несов. (прост.) аьдада занан, ккаччив батлан, к1ич1иртту батлан. шнур _ м 1. щавшсса хьхьа, бартрах1ин; 2. ттук1рал ххал. шнуровать _ несов. 1. хьхьа бук1лан; 2. бурухлан (чагъарду). шнырять _ несов. (разг.) 1. тихунай-шихунай занан, валц бивхьуну занан; 2. щурун, ссунт1а т1ий занан. шов _ м мн. швы 1. базу; 2. дурухлу, руртсса ххал ◊ наложить шов щаву дуруххан. шок _ м х1ал бияву. шокировать _ несов. ц1убакъашиву, дух1ин дакъашиву дурну начливун утан, учин-бусан бакъа лич1ан ан. шоколад _ м щик1алат; щик1алат кканпит1. шоколадн/ый, _ -ая, -ое 1. щик1алатрал, щик1алатру дайсса; 2. щик1алатрал рангирайсса. шорник _ м энтту дукку; к1иллучи. шорн/ый, _ -ая, -ое 1. энттая дурсса; 2. энтту дайсса, х1инчри дуккайсса. шорох _ м щурщу; ч1уч1ит1; т1урщу. шорты _ мн. къант1а х1ажак. шоссе _ нескл. шагьра ххуллу. шоссейн/ый, _ -ая, -ое шагьра ххуллул, шагьра ххуллийсса. шпагат _ м 1. хьхьа; 2. ххяхха ат1аву. шпион _ м ясус. шпионаж _ м мн. нет ясусшиву. шпионить _ несов. 1. ясусшиву дуллан; 2. хъирив ац1лан, ссунт1а т1ун. шрам _ м аьш, бавш. штабель _ м мн. штабеля ч1ула; укладывать штабелями ч1улттай дихьлан, ч1ултти буллан. штанина _ ж гьарччала. штопанн/ый, _ -ая, -ое швал дурсса, швал дурну дакьин дурсса (янна). штопать _ несов. см. заштопать. штопка _ ж швал даву, швал дурну дакьин даву. штора _ ж ч1авахьулттил пардав, ч1авахьулттийх руту. штраф _ м бугъи, аьч1а; наложить штраф аьч1а дишин. штрафовать _ несов. аьч1а дихьлан, бугъи буклан. штриховать _ несов. см. заштриховать. штука _ ж 1. зад, парча; 2. перен. къел, увин ◊ вот так штука! вана винна даву!. штукатур _ м къатта бущу. штукатурить _ несов. бушлан, душру дуллан. штукатурка _ ж мн. нет 1. бущаву; 2. душру; 3. бущинсса кьяркьи. штурм _ м гьужум, вагьла даву. штурмовать _ несов. вагьла дуллан, вагьла дурну ххяхлан. штык _ м ччала ◊ как штык рас ивк1ун, мин-тин бакъа. шуба _ ж рах1у; шуба. шум _ м 1. ч1у, лахъсса ч1у; 2. перен. аьлагъужа, къалмакъал; аваза. шуметь _ несов. 1. ч1у буллан; 2. ч1у лахъ буллан, аьлагъужа буллан; къалмакъал дуллан; 3. перен. ч1яву буллан; аьлав-чялав бутлан. шумлив/ый, _ -ая, -ое 1. ч1у байсса; 2. ч1ук1ри буллан ххирасса; аьлагъужа буллан ххирасса. шумно _ нареч. ч1урду буллай, аьлагъужа буллай, аьлагъужалий, къалмакъаллай. шумн/ый, _ -ая, -ое ч1у байсса, ч1у бусса, гургу т1исса; аьлагъужа бусса, гатур-гутурданущалсса. шумовка _ ж кавкил. шурин _ м щанниуссу. шурпа _ ж мн. нет накь (дик1 дуртсса). шуруп _ ж бурма. шуршать _ несов. щур-щур т1ун, ххяр-ххяр т1ун, гъирса т1ун. шустр/ый, _ -ая, -ое зирангсса, дирисса. шут _ м кьяца, увинчи, хъярчъчи ◊ какого шута? ци къявкъанну бан? шутить _ несов. 1. хъярчру буллан, махсартту буллан; 2. хъярчлухун ихьлан, махсарттахун ихьлан. шутка _ ж хъярч, хъярч-махсара; увин ◊ в шутку хъярчиран, х1азран. шутлив/ый, _ -ая, -ое 1. хъярчру ххирасса, хъярчру байсса; 2. хъярчирайсса, хъярчлухунсса. шутник _ м хъярчъчи, ккямадия; тяхъасса инсан. шуточн/ый, _ -ая, -ое хъянсса, хъярчъчисса, хъярч-махсарттайсса. шутя _ нареч. хъярчирахун; бигьанма. шушукаться _ несов. щурщурду буллан; гангишру буллан; бурущинну буллан.
Щщ
щавелев/ый, _ -ая, -ое кьурч1ул, кьурч1ул кунмасса; щавелевый суп кьурч1ул накь. щавель _ м мн. нет кьурч1 ; щавель конский нац1у меч1. щадить _ несов. 1. рах1му буллан; 2. ядуллан, дуручлан, ялув ац1лан. щебёнка _ ж мн. нет см. щебень. щебёночн/ый, _ -ая, -ое чару мюрш байсса (завут); гъявгъа бивчусса. щебень _ м мн. нет гъявгъа, гъавгъ чару, мюрш чару. щебет _ м мн. нет ч1ев-ч1ев, веч1-веч1. щебетать _ несов. ч1ев-ч1ев т1ун, веч1-веч1 т1ун. щебнев/ый, _ -ая, -ое гъявгълул, щамарал. щебнист/ый, _ -ая, -ое щама х1аласса. щегол _ м жалинч1елму. щеголевато _ нареч. къищуну. щеголеват/ый, _ -ая, -ое 1. къищусса, къищуну лархсса; 2. сийлийсса, ябац1ансса, аьнт1ик1асса; 3. зит1 ивк1са, исвагьисса. щеголиха _ ж къищу, къищу душ. щёголь _ ж къищу, къищу жагьил. щегольски _ нареч. къищуну, исвагьину, къищул кунма щегольск/ой, _ -ая, -ое 1. къищусса, сийлийсса, ц1убусса; 2. рас ивк1сса, зит1 ивк1са, исвагьисса. щеголять _ несов. 1. къищуну лахлан; ч1юлу хьуну занан; 2. перен. мяш т1ий занан, пахрурду буллан. щедро _ нареч. чумартну, ка т1ирт1уну, сахаватну. * щедрость _ ж мн. нет чумартшиву, сахаватшиву. щедр/ый, _ -ая, -ое чумартсса, ка т1ирт1усса, ка буллугъсса, сахаватсса. щека _ ж мн. щёки ч1ав ◊ за обе щеки уплетать к1иуцаннин канан. щеколда _ м мя; закрыть на щеколду мя рутан. щекотать _ несов. 1. гъиди буллан; 2. гъиди хъанан; 3. перен. ххари уллан, рязи уллан, т1ааьнмур буслан. щекотка _ ж гъиди; гъиди хъанахъаву. щекотлив/ый, _ -ая, -ое 1. гъиди шайсса; 2. перен. к1их1улласса, ци чинссарив къак1улсса (тагьар). щелист/ый, _ -ая, -ое ххярацрурду дусса, ххярацурттарисса. щёлкать _ несов. щёлкнуть однокр. 1. кьинс битан; 2. мюрш дан, гъагъан (гьивхь, м. ц.); 3. ч1ярх учин; ттяв-шявх учин. щелчок _ м 1. кьинс; кьинс битаву; 2. перен. къаччан бик1ан баву. щель _ ж 1. ххярацлу; ч1алликкут1; 2. дагьсса кьакьа. щемить _ несов. 1. ч1увин дуллан, кьипи буц1лан; 2. перен. къюву дуллан, ц1урхьхьу т1ун. щемящ/ий, _ -ая, -ее 1. ч1увин буллалисса, кьипи буц1лац1исса; 2. ц1урхьхьу т1исса (щаву). щениться _ несов. карч1ру буллан. щенок _ м мн. щенки и щенята 1. ккаччил, м. ц. карч1, кац1а; 2. перен. чучухъ, оьнц1ул оьрч1. щепать _ несов. ччиртту буллан, ччира бизан буллан, ччири кьукьлан. щепетильн/ый, _ -ая, -ое мюрш ик1айсса, ваc-вас т1исса; мюрш ивк1са, хъинну хъирив лавсса. щепка _ ж т1аннул ц1арц1и. щепотка _ ж къеппа; щепотка соли ц1ил къеппа. щепóть и щéпоть _ ж 1. шанк1иссурал къеппа; 2. къеппа, къеппа бувц1усса ци-дунугу. щетина _ ж мн. нет 1. дунгъузрал ч1ара; 2. гъал. щетинить _ несов. ч1арарду цциз ритлан. щетиниться _ несов. 1. ч1арарду цциз дик1лан; 2. перен. цциз ик1лан, ссибизлай ик1ан. щётка _ ж шуткка. щиколотка _ ж кьюршлу. щипание _ с 1. ч1арарду, м. ц. ритлатаву; 2. ц1урхьхьу, гьис-гьис. щипанн/ый, _ -ая, -ое бивттусса. щипан/ый, _ -ая- ое бивттуну бувсса, бивттусcа. щипать '1 _ несов. щипнуть сов. 1. кьипи буц1ин; 2. перен. къеп учин; ц1ун бик1ан бан. щипать '2 _ несов. 1. ритлан, къеппа т1ун (урттуйн); 2. битлан (аьнак1и). щипцы _ мн. къяц1а; мяр буккай къяц1а; качар гъагъай къяц1а. щит _ м 1. къалхъан; 2. ула ◊ поднять на щит щиха-дунугу санаъру дуллан. щупанье _ с каш т1ут1аву, кашлих ххал дуллалаву. щупать _ несов. каш т1ун; кашлих ххал дуллан ◊ щупать глазами мюрш бивк1ун буруглан. щупл/ый, _ -ая -ое ч1ирсса, заэвсса. щурить _ несов. яру явш битлан. щуриться _ несов. 1. явш ик1лан, яру явш битлан; 2. бургъия яру явш бик1лан.
Ээ
э! _ междом. агьа-гьай! ява-ява! эвакуация _ ж эвакуация, куч шаву, бизан баву. эвакуированн/ый, _ -ая, -ое 1. эвакуировать бувccа, куч бувсса, бизан бувсса; 2. сущ. эвакуированный м эвакуировать увма, куч увма, изан увма. эвакуировать _ сов. и несов. эвакуировать бан, куч бан, бизан бан. эгида _ ж мн. нет архъа, чул бищай к1ану; бак1, каялувшиву ◊ под эгидой чьей щил-дунугу каялувшиврийну. эгоизм _ м эгоизм, анжагъ цаласса буллалаву. эгоист _ м эгоист; цана акъа чин акъама, нара т1има. эгоистическ/ий, _ -ая, -ое эгоист зумунусса, анжагъ цаласса буллалисса. эгоистичн/ый, _ -ая, -ое см. эгоистический. эй _ междом. 1. да! 2. ява! экватор _ м экватор. экваториальн/ый, _ -ая, -ое экваторданул; экваторданийсса. экзамен _ м экзамен. экзаменовать _ несов. щин-дунугу экзамен дуллан; хъирив лаллан, ссаву ци бурив ххал буллан. экзаменоваться _ несов. экзамен дуллан, экзаменнай ик1ан. экземпляр _ м экземпляр. экипаж _ м 1. п1айт1ун, линейка; 2. экипаж (жамилул, танкалул, м. ц.). экипировать _ сов. и несов. аьркинмунил щаллу бан; янна-ярагъуннил щаллу бан. экипироваться _ янна-ярагъуннил щаллу хьун; лаххуликкулул щаллу хьун. экономика _ ж экономика; маэшатрал низам, дуланмагъ. экономить _ несов. ка дихьлан, махъун щун дуллан. экономическ/ий, _ -ая, -ое экономикалул; маэшатрал, дуланмагърал. экономичн/ый, _ -ая, -ое хайр бусса, мюнпат бусса, лябукку бусса. экономно _ нареч. ка дирхьуну, экономия дуллай. экономн/ый, _ -ая, -ое ка дирхьуну харж дайсса, махъун щун дайсса. экран _ м экран; пардав. экскаватор _ м экскаватор. экскурсант _ м экскурсиялийма, экскурсиялий увк1сса. экскурсия _ ж экскурсия. экспедитор _ м экспедитор. экспедиционн/ый, _ -ая, -ое экспедициялул; экспедициялийн багьайсса. экспедиция _ ж 1. экспедиция, экспедициялий гьаву; 2. экспедициялийми. эксперимент _ м эксперимент; х1ал ккаккаву. экспериментальн/ый, _ -ая, -ое экспериментрал, эксперимент бансса. эксплуататор _ м чил зах1мат буку. эксплуатация _ ж мн. нет чил зах1мат букаву. эксплуатировать _ несов. 1. эксплуатировать буллан, чил зах1мат канан; 2. ишла дуллан, зузи дуллан. экспорт _ м мн. нет экспорт, чил билаятрайн хъус даххаву. экспортировать _ сов. и несов. хъус чил билаятрайн т1айла дуклан. экспромтом _ нареч. нани ххуллий, най бунува; анавархъиндарай; каччуччу бувну. экстаз _ м мн. нет жушравун лагаву, шавкьиравун лагаву, ссака буххаву. экстракт _ ж экстрат; кици. экстремизм _ м экстремизм. экстремист _ м экстремист. экстренн/ый, _ -ая, -ое анавархъиндарайсса; махъун бутан къабуч1исса (масала). эластичн/ый, _ -ая, -ое лах1айсса, гъала дусса; к1ук1лусса. элеватор _ м элеватор. элегантно _ нареч. исвагьину, аьнт1ик1ану, лазилавкьуну, зит1 ивк1ун. элегантн/ый, _ -ая, -ое исвагьисса, аьнт1ик1асса, лазилавкьусса, зит1 ивк1сса. электрификация _ ж мн. нет чани бишаву, чани буцаву. электрифицировать _ сов. и несов. чани бишин, чани буцин. электрическ/ий, _ -ая, -ое 1. ттук1рал; 2. ттук1 байсса; 3. ттук1рай зузисса. электричество _ с мн. нет электричество; чани, ттук1. электростанция _ ж электростанция, ттук1рал станция. элементарн/ый, _ -ая, -ое 1. дайдихьулул, байбихьулул (к1улшиву); 2. бигьасса, къазах1матсса; 3. чара бакъа аьркинсса; укунмасса; ч1анма ч1ивисса. эмалированн/ый, _ -ая, -ое эмалированний; мина дирхьусса; ч1ур дурксса. эмалировать _ несов. мина дихьлан, мина дуклан; ч1ур дуклан; сир буклан. эмаль _ ж мина; ч1ур. эмблема _ ж лишан, ишара. эмигрант _ м мугьажир (эмигрант). эмиграция _ ж мн. нет 1. гьижра, мугьажирну гьаву; 2. мугьажиршиву (эмиграция). эмигрировать _ сов. и несов. гьижра бан, мугьажир хьун, гъурватрайн гьан. эмоциональн/ый, _ -ая, -ое 1. гъирарайсса, гьавасрайсса; 2. ччяни асар шайсса, дак1 сунттулсса, ччяни ссибизайсса. эмоция _ ж гьис, асаршинна, асар шаву, ссибизаву, ххари шаву. энергично _ нареч. хъит увкуну, зирангну, х1арачатрай; къяикьану, дак1 дарц1уну; каччуччу бувну. энергичн/ый, _ -ая, -ое 1. бажар бусса, зирангсса; 2. бажарданийсса, каччуччу бувсса. энергия _ ж 1. энергия; 2. гъира, гьавас, къицци, дак1нил тав. энтузиазм _ м мн. нет шавкь, гъира, гьавас; тав. эпидемия _ ж ц1ал; лахъайсса азарданул яржа. эпизод _ м 1. кьисса, оьрмулуву та-бунугу хьусса иш; 2. хаварданувасса, м. ц. ч1ивисса бут1а, ца хьусса зат. эпизодический, _ -ая, -ое ца-ца ч1умал, лях-карах, ваксса-таксса, учин бакъа, ч1ач1анин (шайсса иш, м. ц.). эпопея _ ж мн. нет 1. бусала; бусалдаравун багьсса зад; 2. тарихравусса зад, агьамсса зад. эпос _ м 1. эпос; 2. буттахъал балайрду, буттахъал бусаларду. эпоха _ ж замана, давран. эра _ ж 1. эра, тарих; 2. замана, давран; мусульманская эра бусурман тарих. эрудиция _ ж мн. нет аькьилшиву, элму (душиву), гьарзарая хавар бушиву. эссенция _ ж кици, ссирка. эстафета _ ж эстафета; ттугъ. этаж _ м зиву. этап _ м 1. шач1ану; 2. ч1ун; 3. ят1ап ◊ по этапу ят1апрай. этика _ ж мн. нет 1. этика, дух1и-дуцин, инсаннал занакьалашин ахттар дай элму; 2. багьу-бизу, занакьалашин. этикет _ м ххуллухха, юрухъ-ххуллу, аьдат-эбадат. этическ/ий, _ -ая, -ое ххуллухха бувсса, аьдат-эбадатрайсса, юрухъ-ххуллул т1ийкунсса; адав—инсапрайсса, дух1индарайсса, уздансса. этичн/ый, _ -ая, -ое см. этический. этично _ нареч. ххуллухха бувну, аьдат-эбадатрай, юрухъ-ххуллул т1ийкун; адав-инсапрай, узданну. это _ мест. см. этот. этот _ мест. ва ◊ этот свет ва дуниял. При этом мунищала, мунищала арх1ал; миккува. эфес _ м ххаржандалул, м. ц. к1ама. эффект _ м 1. асар; 2. ахир, зума, дали, мяъна. эффективно _ асар хьунну, мюнпат хьунну, мюнпатран. эффективн/ый, _ -ая, -ое асар байсса; мюнпатрайн дуккайсса, мюнпатсса, хайр бусса; ябац1ансса. эффектно _ нареч. асар хьунну, бюхханну, ябац1анну. эффектн/ый, _ -ая, -ое асар хьунсса, бюххансса, п1якь учинсса, ябац1ансса. эх _ междом. агь, вагь. эхо _ с мн. нет 1. занабивк1 ч1у, эхо; 2. перен. жаваб; ч1инт1анну. эшелон _ м 1. махъун бувгьуми (аьрал); аьралуннансса бадал; 2. шалун (эшелон); воинский эшелон аьралуинал шалун.
Юю
юбилей _ м юбилей; шадлугъ, байран. юбилейн/ый _ -ая, -ое юбилейрал; юбилейраннинсса, юбилейран хасъсса. юбка _ ж юпкка ◊ держаться за юбку щарссанил т1инийх най ик1ан. ювелир _ м мусил усттар, заргал. ювелирн/ый, _ -ая, -ое 1. мусил усттарнал, мусил кьайлул, мусил кьай дуккан дайсса; 2. перен. усттарсса, хъинну усттарну дурсса. юг _ м мн. нет 1. кьилва; 2. кьилвалул чулухалу, кьилвалул билаят. южане _ мн. (южанин ед. ) кьилвалул агьали, кьилвалул чулийми. южн/ый, _ -ая, -ое кьилвалул; кьилвалул чулийсса. юзом _ нареч. (прост.) 1. ччех бивк1ун гьан; 2. ччех диртун ххюрхху дан. юла _ ж 1. гъут1а; ххуруп1ай; 2. щирип1ай; 3. перен. щурущала, щирип1ай (оьрч1ая). юлить _ несов. (разг.) 1. щурун, гьанан; 2. перен. иттав къауруглан, къабувч1умунил руллан. юмор _ м мн. нет махсара, хъяхъаврихун ишаву. юмористическ/ий, _ -ая, -ое хъярчлийсса, хъяхъаврихун бихьлахьисса, рихшантрайсса. юность _ ж мн. нет 1. жагьилшиву; жагьил замана; 2. жагьилми, жагьи-жугьул. юноша _ м ч1ава жагьил, жагьил. юношески _ нареч. жагьилнал кунма, жагьилтурал кунма. юношеск/ий, _ -ая, -ое жагьилтурал, жагьи-жугьулнал; жагьилнал кунмасса. юношество _ с мн. нет 1. жагьилшиву; 2. жагьилтал, жагьи-жугьул. юн/ый, _ -ая, -ое 1. жагьилсса, вирисса; жагьилнал куннасса; 2. перен. ц1усса. юридическ/ий, _ -ая, -ое юридический. юрист _ м юрист. юрк/ий, _ -ая, -ое зирангсса, лувкъаац1айсса, миц1къаац1айса. юркнуть _ и юркнýть пар дан, вархь учин, щурт1 куну гьан, акъахьун. юродив/ый, _ -ая, -ое 1. авдалсса; 2. сущ. юродивый м авдал, балаллул агьлу. юродство _ с мн. нет 1. авдалшиву; 2. авлияшиву, ах1макьшиву. юродствовать _ несов 1. авдалну занан; 2. авдалнал руллан, авдалмишан руллан. юрта _ ж юрт. ютиться _ несов. 1. къумасса к1анай ялапар хъанай бик1ан; 2. буххансса к1ану хьуну бик1ан.
Яя
я _ мест. на; я видел его ттун та ккавккуна. яблоко _ с гьивч ◊ адамово яблоко хъит1. яблонев/ый, _ -ая, -ое гьивчул мурхьирал. яблоня _ ж гьивчул мурхь. яблочн/ый, _ -ая, -ое гьивчул; гьивчуя дурсса, гьивч бивхьусса. явиться _ чун-бунугу буч1ан; 1. ца иш багьну буч1ан, оьвкуну буч1ан; явиться на работу даврийи уч1ан; 2. увк1ун хьхьич1 ац1ан; дак1нин агьан; ци-бунугуну хьун; мой приход явился первым шагом нашего примирения на уч1аву му жу дакьил шавринсса цалчинсса ша хьуна. явка _ ж 1. буч1аву; явка на собрание собраниялийн буч1аву; 2. кьюлт1ну бат1ай к1ану явление _ с 1. уч1аву, уккаву; 2. хьусса иш, даву. являться _ несов. 1. см. явиться; 2. ци-дунугуну дик1ан; цу-унугуну ик1ан; он думал, что является первым лицом в городе ганан цува шагьрулуву цалчинма адамина ххай бия. явно _ нареч. 1. аьямну, ашкарану; 2. аьлтта ч1алай. явн/ый, _ -ая, -ое 1. аьямсса, ашкарасса; 2. аьлтта ч1алач1исса. явствовать _ несов. аьямну бик1ан, ч1алан, ссайн-бунугу бувну ч1алан бик1лан; из бумаг явствует, что подсудимый честный человек вай чагъардайну ч1алай бур дивандалухьма марц1сса инсан ушиву. явь _ ж мн. нет к1ихь; сон или явь? ва мак1рив, к1ихьрив?. ягнение _ с ч1иру буллалаву. ягнёнок _ м мн. ягнята ч1и. ягниться _ несов. ч1иру буллан. ягняч/ий, _ -ья, -ье ч1илул, ч1ируннил. ягода _ ж х1аллил ахъулсса ◊ волчьи ягоды бурц1ил ахъулсса. ягодн/ый, _ -ая, -ое х1аллил ахъулссаннул; х1аллил ахъулссаннуя дурсса; х1аллил ахъулсса ххяххайсса. яд _ ж 1. загьру; 2. перен. агъу, загьру. ядовито _ нареч. агъу буну, эц ивк1ун (уруглан), кьут1инну, энадрай. ядовит/ый, _ -ая, -ое 1. загьрулул; загьрусса, загьру бусса; 2. перен. агъу бусса, агъулущалсса, кьут1инсса. ядро _ с мн. ядра 1. вирдак1; гьивхьхьул оьрват1и; 2. ттуплил ккулла; 3. вирдак1, кици, жавгьар; 4. махъун бувгьуми, гьанулул ттарц1ми. язва _ ж 1. кьурч1у; 2. щаву, агъиял; кьил; 3. перен. аьй; оьбак1, кьил. язвительно _ нареч. кьут1инну, дак1нин щунну, рихшантрай, хъяй. язвительн/ый, _ -ая, -ое кьут1инсса, дак1нийн щунсса; кьякьлухун ихьлахьисса, рихшантрайсса. язвить _ несов. дак1нин щун буллан, кьут1ин буллан; кьякьлухун ихьлан, рихшантирттай гъалгъа т1ун. язык _ м 1. кьац1ливусса маз; 2. маз; русский язык оьрус маз ◊ держать язык за зубами маз бувгьуну ик1ан. Язык не повернётся сказать это ттуща му зумату буккан бан бюхъайсса зад бакъар. языков/ой, _ -ая, -ое мазрал, мазурдил; языковая близость мазурдил гъаншиву. языков/ый, _ -ая, -ое мазрал, мазрая дурсса, маз шавхьсса. яичница _ ж ххайжани, шишттаран. яичн/ый, _ -ая, -ое 1. ккунукрал; ккунук бувт1усса; 2. хъахъисса, хъахъи ккунукрал рангирайсса. яйцо _ с мн. яйца ккунук ◊ выеденного яйца не стоит ца к1ап1ик1рал багьа дакъассар. яловеть _ несов. оьл нувци лич1ан, тта курч1у лич1ан. ялов/ый, _ -ая, -ое нувцисса (оьл), курч1усса (тта), тухун итакъабавкьсса (чавахъ). яма _ ж к1аланг, хъунт1а; вирдагьру, оьнт1а ◊ копать яму кому щин-дунугу к1аланг дуклан. янтарн/ый, _ -ая, -ое 1. кагьрубалул; кагьрубалия дурсса; 2. хъахъи ришлашисса, кагьрубалул рангирайсса. янтарь _ м мн. нет 1. кагьруба; 2. кагьрубалул кьай. ярица _ ж интту лач1а. ярка _ ж нузруч1и; ттасса сси, сси. ярк/ий, _ -ая, -ое 1. яргсса; чаннасса; 2. перен. аьямсса, ч1алач1исса; бувч1лач1исса; 3. перен. бюххансса, дак1ний лич1ансса. ярко _ нареч. 1. яргну; чаннану; 2. перен. аьямну, ч1аланну, бувч1инну; 3. перен. бюхханну, дак1ний лич1анну. ярмо _ с мн. ярма 1. рук1; 2. перен. только ед. зулму, къия. яров/ой, _ -ая, -ое 1. интнил, инттусса, интту дайсса; яровой сев интту хъу дугьаву; 2. интту бугьайсса, интту ххяххайсса; яровая пшеница интту лач1а; 3. интту лач1ал дургьусса; яровое поле интту хъу. яростн/ый, _ -ая, -ое 1. хьхьара-к1ара лавхъсса, сситтугъунсса, сситтуйсса; 2. гьалаксса, кугьлансса; ч1урусса; 3. къизгъинсса, рах1му бакъасса, ягинсса. ярость _ ж мн. нет 1. сси, хьхьара-к1ара лахъаву; 2. гьалакшиву, кугьланшиву, ч1уяву; 3. къизгъиншиву, жушравун лагаву. ярус _ м 1. къат; ч1аму, ща; 2. зиву. ярусн/ый, _ -ая, -ое 1. къатру дусса, къатру-къатрусса; ч1аму-ч1амурду дурсса, ч1амурдарисса; 2. зивурду дурсса, зивурдарисса. яр/ый, '1 _ -ая, -ое 1. рах1му бакъасса, оьх1алсса, оьсса; хъар дурхсса; 2. гьалаксса, кугьлансса, ч1урусса; 3. шавкь дагьсса, эшкьи дагьсса, цила ик1айкунсса. яр/ый, '2 _ -ая, -ое ярксса, пперха т1исса, ц1у лахълахъисса. ясли _ мн. 1. т1уну, т1улунттив, тавла; 2. ясли, оьрч1ал ясли. яснеть _ несов. 1. чанна хъанан, пперха т1ун; 2. даллан, чанна дуклан (ссав); 3. дурч1лан, лич1лул хъанан, баллан. ясно _ нареч. 1. чаннану, пперха т1ий; 2. даруну; 3. перен. аьчухну, иминну; 4. перен. мяълумну, бувч1инну; кьюлт1 къабувну. ясн/ый, _ -ая, -ое 1. чаннасса, пперха т1исса (баргъ); 2. дарусса (ссав); 3. перен. аьчухсса, иминсса; 4. перен. мяълумсса, бувч1инсса куццуйсса; кьюлт1 къабувсса ◊ ясное дело вводн. сл. гьалбатта. ястреб _ м къарчигьай. яхонт _ м якьут. яхонтов/ый, _ -ая, -ое якьутрал; якьут дирхьусса. ячменн/ый, _ -ая, -ое хъалул; хъалуя дурсса. ячмень '1 _ ж мн. нет хъа; ячмень голозёрный у. ячмень '2 _ м нехъащу. ячнев/ый, _ -ая, -ое хъалул, хъалуя бувсса; ячневая крупа хъалул хъувхъу; ячневая каша хъурунхъуса. яшма _ ж яшми. яшмов/ый, _ -ая, -ое яшмилул; яшмовое месторождение яшмилул мяъдан; яшмилуя дурсса; яшмовая ваза яшмилул ваза. ящерица _ ж кьюрщала. ящик _ м къурши, яшик1 ◊ отложить в долгий ящик гьунтлихун бутан. ящур _ м мн. нет яттийн, м. ц. дияйсса аьрк.
Дата добавления: 2015-08-28 ; просмотров: 69 | Нарушение авторских прав
<== предыдущая лекция
|
следующая лекция ==>
mybiblioteka.su - 2015-2024 год. (0.011 сек.)