Адукацыя РБ
1. Закон Рэспублікі Беларусь аб адукацыі
1,1 Агульныя палажэнні
У 1991-м годзе на сёмай сесіі Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь 12-га склікання быў прыняты Закон РБ аб адукацыі. Ён абвяшчае: «Рэспубліка Беларусь - суверэнная дзяржава, мае ўласную сістэму адукацыі і выхавання і гарантуе кожнаму свайму грамадзяніну магчымасць развіцця асобы, атрымання адукацыі, які адпавядае яе патрабаванням і здольнасцям, актыўнае далучэнне да культурна-гістарычнай спадчыны беларускага народа, iншых нацыянальных супольнасцей рэспублікі.
Рэспубліка Беларусь забяспечвае прыярытэтнае развіццё адукацыі, якое адпавядае сацыяльна-эканамічных умоў функцыянавання гэтай сферы, правы грамадзян на атрыманне агульных і прафесійных ведаў, засваенне сацыякультурныя каштоўнасцяў, абарону інтэлектуальнай уласнасці, таленту і адукаванасці».
Мэта гэтага закона - удакладніць і зацвердзіць заканадаўчыя аспекты функцыянавання сістэмы адукацыі, паказаць яго мэты і прынцыпы. Падобны закон павінен быць у любога сацыяльнага дзяржавы, або дзяржавы, якая імкнецца стаць сацыяльным. З першага погляду можа здацца, што закон аб адукацыі можна было і не пісаць. Так як ён абвяшчае відавочныя ісціны, любая дзяржава з разумным урадам зацікаўлена ў наяўнасці адладжанай сістэмы адукацыі і падрыхтоўцы кваліфікаваных спецыялістаў. Школы, вучылішча і ВНУ працавалі і да прыняцця гэтага закона. Аднак гэта не так. У сучасным грамадстве пад любое дзеянне павінна быць падведзеная юрыдычная база, каб у выпадку парушэнняў, злоўжыванняў або канфліктаў у сферы адукацыі можна было спаслацца на адпаведны закон. А каб было на што спасылацца, закон апісвае асноўныя прынцыпы кіравання і фінансавання навучальных устаноў, правы і абавязкі навучэнцаў і выкладчыкаў.
1,2 Прынцыпы адукацыйнай палітыкі
Закон аб адукацыі абвяшчае наступныя прынцыпы дзяржаўнай палітыкі ў сферы адукацыі:
- Прыярытэт агульначалавечых каштоўнасцяў;
- Нацыянальна-культурная аснова;
- Навуковасць;
- Арыентацыя на сусветны ўзровень адукацыі;
- Гуманізм;
- Сувязь з практыкай;
- Экалагічная накіраванасць;
- Дэмакратызм;
- Свецкі характар;
- Пераемнасць, бесперапыннасць;
- Абавязковасць базавай дзевяцігадовага адукацыі;
- Заахвочванне таленту і адукаванасці;
- Адзінства навучання, духоўнага і фізічнага ўдасканалення.
Першараднай мэтай адукацыі закон называе гарманічнае развіццё асобы.
На мой погляд, пералічаныя прынцыпы даволі поўна характарызуюць той ідэал, да ўвасаблення якога трэба імкнецца. Адзіным спрэчным момантам з'яўляецца свецкі характар навучання. Мабыць, гэта азначае, што на працэсе атрымання адукацыі не павінны ўплываць ні якія рэлігійныя арганізацыі. З аднаго боку гэта правільна. Існаванне агульнаадукацыйных устаноў з ухілам да якой-небудзь рэлігіі несумяшчальна са свабодай веравызнання, а таксама супярэчыць такім прынцыпе навучання, як навуковасць. З іншага боку, для ажыццяўлення ў жыццё прынцыпу нацыянальна-культурнай асновы адукацыі варта ўвесці ў базавую праграму вывучэнне асноў праваслаўнай рэлігіі. Бо адным з краевугольных камянёў славянскай культуры з'яўлялася праваслаўе.Менавіта з стратай веры ў вышэйшую справядлівасць і самаахвяраванне звязваюць многія людзі ўзлаванасць, варожасць і наплевательство маладога пакалення.
Як ужо гаварылася, прыведзеныя прынцыпы адлюстроўваюць ідэальную мадэль сістэмы адукацыі. Але ідэал, як правіла, дасягнуць цяжка. Сярод усіх прынцыпаў, на мой погляд, найбольш часта парушаюцца прынцыпы абавязковасці базавай дзевяцігадовага адукацыі і заахвочвання таленту і адукаванасці. Мне вядомыя выпадкі, калі навучэнцы вырашалі, што дзевяць класаў - гэта занадта шмат. Правучыўшыся 7-8 гадоў, яны знаходзілі якую-небудзь працу і спынялі навучанне. Ніякіх дзеянняў па вяртанні такіх людзей у школу не было, ды і не магло быць. Закон абвяшчае абавязковасць адукацыі, але не паказвае, як гэтага можна дасягнуць.
Што тычыцца заахвочвання адукаванасці, то вядома, немагчыма і не варта нармальнага грамадства ўводзіць тарыфы на аплату поспехаў у навучанні, перамогі ў спаборніцтвах і алімпіядах. Аднак нейкая матэрыяльная зацікаўленасць павінна прысутнічаць, бо на адным энтузіязме «далёка не з'едзеш». А ў нашай сістэме адукацыі доўгія гады адзіным заахвочваннем былі пахвальныя лісты, ганаровыя граматы і падзячныя лісты бацькам. І нават вышэйшая ўзнагарода школьнага навучання - залаты медаль - ужо даўно не з'яўляецца залаты.
Такім чынам, акрамя абвяшчэння прынцыпаў адукацыі, варта паклапаціцца і аб іх выкананні.
1,3 Права на адукацыю
Згодна з законам Рэспублікі Беларусь аб адукацыі, усе жыхары Рэспублікі Беларусь (уключаючы замежных грамадзян і асоб без грамадзянства, якія пастаянна пражываюць на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь) маюць права на роўныя магчымасці доступу да нацыянальнай сістэме адукацыі. Гэта права забяспечваецца развіццём дзяржаўных і іншых навучальных устаноў, бясплатным навучаннем у дзяржаўных базавых школах.
Стварэнне і існаванне развітога, устойлівага дзяржавы магчыма толькі калі народ гэтай дзяржавы будзе складацца з палітычна, юрыдычна і прафесійна пісьменных людзей. Усеагульнасць адукацыі немагчымая без заканадаўчага афармлення права чалавека на адукацыю. Таму дадзены артыкул - не проста капіяванне міжнароднага заканадаўства, яна з'яўляецца неабходнай умовай правільнага і эфектыўнага функцыянавання сістэмы адукацыі.
Варта адзначыць, што пра ўсеагульнасці адукацыі гаварыцца і ў Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь. У прыватнасці, артыкул 49 абвяшчае: «Кожны мае права на адукацыю. Гарантуецца даступнасць і бясплатнасць агульнай сярэдняй і прафесійна-тэхнічнай адукацыі. Сярэднюю спецыяльную і вышэйшую адукацыю даступна для ўсіх у адпаведнасці са здольнасцямі кожнага. Кожны можа на конкурснай аснове бясплатна атрымаць адпаведную адукацыю ў дзяржаўных навучальных установах».
На жаль, рэалізацыя права на адукацыю пры паніжэнні дабрабыту сям'і ніжэй пэўнага ўзроўню становіцца цяжкай або наогул немагчымай.
У «Нацыянальным дакладзе Рэспублікі Беларусь аб выкананні рашэнняў сусветнай сустрэчы на вышэйшым узроўні ў інтарэсах дзяцей» згадваюцца наступныя дадзеныя: 51,4% сем'яў маюць даход ніжэй пражытачнага мінімуму, а 46,7% насельніцтва жыве ніжэй за ўзровень беднасці.
Пры сітуацыі, якая склалася ў некаторых малазабяспечаных сем'ях дзеці з ранніх гадоў вымушаныя зарабляць грошы і на навучанне ў іх проста няма часу. На шчасце, такіх сем'яў параўнальна няшмат. Але колькі ў краіне сем'яў, для якіх купля нармальнай адзення і школьных прылад стала недазваляльнай раскошай.
Трэба сказаць, што і бясплатнасць школьнай адукацыі зараз адносная. У сувязі са бедным фінансаваннем сферы адукацыі школы вымушаныя знаходзіць дадатковыя крыніцы грошай, і знаходзяць іх у асобе бацькоў школьнікаў. Часта мне даводзілася чуць лямант з нагоды чарговага збору грошай на падручнікі, рамонт класа і да г.д.
1,4 Структура сістэмы адукацыі
Згодна з законам Рэспублікі Беларусь, наша сістэма адукацыі складаецца з наступных элементаў:
- Дашкольная выхаванне;
- Агульную сярэднюю адукацыю;
- Пазашкольнае навучанне і выхаванне;
- Сярэднюю спецыяльную адукацыю;
- Вышэйшая адукацыя;
- Падрыхтоўка навуковых і педагагічных кадраў;
- Павышэнне кваліфікацыі і перападрыхтоўка кадраў;
- Самастойнае адукацыю грамадзян.
Як бачым, сістэма адукацыі ахоплівае практычна ўсе ўзроставыя катэгорыі, што называецца «стагоддзе жыві, век вучыся». Але і тут нельга не спыніцца на карэктывах, якія ўнесла дрэннае эканамічнае становішча. Самае вялікае негатыўны ўплыў было аказана на падрыхтоўку навуковых і педагагічных кадраў. Людзі не хочуць ісці ў навуку, бо заработная плата ў гэтай сферы адна з самых нізкіх і заўсёды можна знайсці менш кваліфікаваную, але лепш аплачваную працу. Тое ж самае можна сказаць і аб настаўніках. Закон паказвае, што сярэдняя стаўка заработнай платы педагога усталёўваецца не ніжэй сярэдняй заработнай платы служачых у прамысловасці, а выкладчыцкага складу ВНУ - у 1,5 і больш разоў вышэй гэтага ўзроўню. Усё гэта вядзе да дэфіцыту кадраў у навучальных установах, падзення прэстыжу прафесіі настаўніка. Многія людзі, усёй душой радеющие за настаўніцкае справа, прадракаюць хуткі распад сістэмы адукацыі, калі сітуацыя з яе фінансаваннем не палепшыцца.
Таму вельмі важным з'яўляецца тое, як менавіта адбываецца размеркаванне грашовых сродкаў у сферы адукацыі.
1,5 Механізм фінансавання навучальных устаноў
Асноўнае сродак фінансавання дзяржаўных устаноў - дзяржаўны бюджэт і сродкі мясцовых бюджэтаў.
Развіццё сістэмы адукацыі забяспечваецца дзяржаўным фінансаваннем ў памеры не менш за 10% ад нацыянальнага даходу Рэспублікі Беларусь.
Мясцовыя саветы дэпутатаў у межах сваiх паўнамоцтваў ўсталёўваюць памеры фінансавання, умоў аплаты працы, падатковыя льготы для навучальных устаноў на сваёй тэрыторыі.
У дзяржаўных навучальных установах не дазваляецца спагнанне платы з навучэнцаў і студэнтаў за навучанне. Дапускаецца ўвядзенне платы за паўторнае навучанне, атрыманне другі або дадатковай спецыяльнасці.
Варта адразу адзначыць, што гэтая частка закону ўжо не адпавядае рэчаіснасці. Многія ВНУ штогод аб'яўляюць дадатковы набор на платнай аснове. Навучанне на платнай аснове, асабліва студэнтаў з далёкага замежжа, дазваляе атрымаць дадатковы, вельмі адчувальны крыніца фінансавання.
У бюджэце таксама агаворана і размеркаванне сродкаў паміж асобнымі элементамі адукацыі. Як відаць з табліцы 2, большая палова ўсіх сродкаў траціцца на вышэйшую адукацыю. З аднаго боку, гэта добра, але з іншага, ствараецца ўражанне, што дадатковыя сродкі на вышэйшую адукацыю ўзятыя з усіх астатніх артыкулаў расходу, акрамя выдаткаў на сярэднюю спецыяльную адукацыю.
Табліца 2 - Расходаванне сродкаў на розныя сферы адукацыі
артыкул расходу | Сума, млр. руб. |
дашкольная адукацыя | 3,5 |
агульную адукацыю | 1,2 |
вучэбна-засьпяваю. ўстановы | 0,2 |
праф-тых. адукацыю | 1,1 |
сярэдняе спец. адукацыю | 22,2 |
вышэйшую адукацыю | 54,6 |
Павышэнне кваліфікацыі | 3,5 |
пазашкольнае адукацыю | 1,2 |
Іншая | |
Усяго | 95,5 |
Акрамя таго, у законе не гаворыцца аб асаблівасцях фінансавання галіновых навучальных устаноў.
1,6 Правы навучэнцаў
Закон аб адукацыі называе наступныя правы навучэнцаў:
- Выбар профілю і форм навучання;
- Здача экзаменаў экстэрнам;
- Бясплатнасць ў дзяржаўных установах карыстання падручнікамі, дапаможнікамі;
- На бяспечныя ўмовы і ахову здароўя пры навучанні;
- На льготы харчавання, медыцынскага абслугоўвання і праезду ў дзяржаўным транспарце;
- На заахвочванне і ўзнагароджанне за поспехі ў вучобе;
- Атрыманне павышаных стыпендый тымі, хто вучыцца на «добра» і «выдатна»;
- Прадастаўленне студэнтам адтэрміноўкі ад прызыву на вайсковую службу.
Там, дзе ёсць правы, абавязкова прысутнічаюць і абавязкі. Згодна з законам аб адукацыі, навучэнцы абавязаны:
- Паважаць годнасці выкладчыка;
- Авалодваць ведамі і практычнымі навыкамі;
- Выконваць правілы ўнутранага распарадку.
Пералічаныя правы дазваляюць зрабіць працэс атрымання ведаў больш простым, даступным і прывабным. Але на жаль, некаторыя з гэтых правоў выконваюцца не цалкам.
Пачнем з першага права - на выбар профілю навучання. Кожны абітурыент, паступаючы ў навучальную ўстанову, вызначае тую спецыяльнасць, якую ён хоча вывучаць. Але, як правіла, ён дрэнна ўяўляе сабе тыя прадметы, якія яму давядзецца вывучаць акрамя спецыяльных.
Прааналізаваўшы сітуацыю ў вышэйшых навучальных установах можна прыйсці да высновы што часцяком праграма перагружаная прадметамі не звязанымі з вывучаемай спецыяльнасцю, што часам ідзе на шкоду асноўных прадметах. Без здачы залікаў і экзаменаў па гэтых прадметах студэнт не зможа атрымаць дыплом, нават калі ён выдатна разбіраецца ў прадметах непасрэдна звязаных з яго будучай спецыяльнасцю. Прыкладна такая ж сітуацыя ў сярэдніх навучальных установы. Усімі прызнаецца, што школьная праграма перагружаная, і трэба скараціць калі не прадметы, то хоць бы аб'ём вывучаемага па іх матэрыялу. Але ніякіх сур'ёзных дзеянняў па змене сітуацыі, якая склалася не прадпрымаецца.
Права бясплатнага карыстання падручнікамі і дапаможнікамі, таксама часам парушаецца. Як ужо гаварылася, у некаторых школах абавязковым з'яўляецца збор грошай бацькамі на набыццё падручнікаў.
З правам на льготы таксама часам узнікаюць неспадзяванкі. Шчасна справа ідзе толькі са льготных праездам у гарадскім транспарце. Ільготы на харчаванне размяркоўваюцца гарадскімі ўладамі па невядомаму прынцыпе.Так, у некаторых навучальных установах горада да стыпендыі належыць дадатковая плата на харчаванне, а студэнты іншых навучальных устаноў грошай на харчаванне не атрымліваюць. У законе не хапае больш разгорнутай фармулёўкі, у чым менавіта заключаюцца льготы студэнтаў на харчаванне і медыцынскае абслугоўванне.
Аб праве на заахвочванне і ўзнагароджанне за поспехі ў вучобе ўжо гаварылася ў чале 1.2, прысвечанай прынцыпам сістэмы адукацыі.
2. Права на адукацыю ў іншых краінах
Права на адукацыю прысутнічае ў канстытуцыях большасці краін свету. І хоць фармулюецца яно па-рознаму, асноўная ідэя законаў застаецца ранейшай: дзяржава павінна забяспечваць ўсеагульны адукацыю. Але ў некаторых законах не згадваецца бясплатнасць адукацыі. Напрыклад, у артыкуле 46 Канстытуцыі КНР ад 1982 года сказаў: «Грамадзяне КНР маюць права на адукацыю і абавязаны вучыцца. Дзяржава забяспечвае ўсебаковае маральнае, інтэлектуальнае і фізічнае развіццё моладзі, падлеткаў і дзяцей».Як бачым, гэты закон інакш трактуе абавязковасць адукацыі. Калі ў беларускім законе гаворыцца, што сярэдняя адукацыя з'яўляецца абавязковым для ўсіх, то ў законе КНР не агаворваецца абавязковы мінімум адукацыі. Але пры гэтым закон КНР называе навучанне абавязкам грамадзян, а за невыкананне сваіх абавязкаў чалавека можна прыцягнуць да суду. У беларускім заканадаўстве паняцце абавязковасці адукацыі больш мяккае.
А ў Канстытуцыі ФРГ вялікая ўвага надавалася рэлігійнай тэме ў навучанні.Вось, да прыкладу, вытрымкі з артыкула 7 гэтай Канстытуцыі:
1. Усе школьнае справа знаходзіцца пад наглядам дзяржавы.
2. Асобы, управомоченные на выхаванне, маюць права вырашаць, ці будзе дзіця атрымліваць рэлігійнае выхаванне.
3. Выкладанне рэлігіі ў дзяржаўных школах, за выключэннем неконфессиональных, абавязкова. Ні адзін настаўнік не можа быць абавязаны супраць сваёй волі выкладаць рэлігію.
4. Права ўстановы прыватных школ гарантуецца.
Вельмі цікавая з пункту гледжання права на адукацыю Канстытуцыя ЗША. У асноўных артыкулах Канстытуцыі гэта права не згадваецца. Няма яго і ў першых дзесяці папраўках, якія носяць назву «Біль аб правах». Астатнія папраўкі прысвечаны ў асноўным выбарчай сістэме краіны. Дадзены факт можна растлумачыць тым, што Біль аб правах прымаўся ў другой палове васемнаццатага стагоддзя, а сацыяльныя, культурныя і эканамічныя правы сталі разглядацца значна пазней. На гэты выпадак у Канстытуцыі ЗША ёсць папраўка IХ, якая абвяшчае: «Пералік ў Канстытуцыі пэўных правоў не павінна тлумачыцца як адмаўленне ці прыніжэння іншых правоў, захоўваюцца народам.»
Ўзорнай можна назваць Канстытуцыю СССР, у артыкуле 45 якой абвяшчаецца усеагульнасць і бясплатнасць адукацыі, мінімальны яго ўзровень і метады забеспячэння права на адукацыю: «Грамадзяне СССР маюць права на адукацыю. Гэта права забяспечваецца бясплатнасцю ўсіх відаў адукацыі, ажыццяўленнем ўсеагульнага абавязковага сярэдняй адукацыі моладзі, шырокім развіццём прафесійна-тэхнічнай, сярэдняй спецыяльнай і вышэйшай адукацыі на аснове сувязі навучання з жыццём, з вытворчасцю; развіццём завочнага і вячэрняга адукацыі; прадастаўленнем дзяржаўных стыпендый і льгот навучэнцам і студэнтам; бясплатнай выдачай школьных падручнікаў; магчымасцю навучання ў школе на роднай мове; стварэннем умоў для самаадукацыі».
Навука РБ
Асноўныя напрамкі навуковай і інавацыйнай палітыкі Рэспублікі Беларусь
Галоўная задача інавацыйнай палітыкі дзяржавы - стымуляванне інавацыйных працэсаў, што рэалізуюцца праз сістэму мэтаў і намаганняў, якiя прызнаюцца дзяржавай, замацаваных заканадаўча і арыентаваных на развіццё і дзяржаўную падтрымку навукі, навукаёмістых тэхналогій і мерапрыемстваў, якія забяспечваюць інавацыйныя працэсы ў асноўных сферах прамысловасці, сельскай гаспадаркі і сацыяльнага комплексу.
Дзяржаўная інавацыйная палітыка тычыцца шырокага круга праблем:
1. стратэгіі і прыярытэтаў развіцця навукі, тэхнікі і тэхналогій;
2. тэхналагічнай перабудовы вытворчасці;
3. фарміравання інфраструктуры і інфармацыйнай базы новаўвядзенняў;
4. стварэння ўмоў для павышэння успрымальнасці эканомікі да новаўвядзенняў;
5. забеспячэння адзінства інавацыйнай палітыкі ў мэтах найхуткай тэхналагічнай перабудовы эканомікі;
6. ўдасканалення адукацыі, перш за ўсё вышэйшай, для падрыхтоўкі спецыялістаў сучаснага ўзроўню, здольных да актыўных інавацыйным дзеянняў;
7. прыцягнення замежных інвестыцый;
8. садзейнічання фарміраванню рынкавых механізмаў для падтрымання інавацыйных працэсаў;
9. навукова-тэхнічнага прагназавання і праграмавання, і шмат чаго іншага.
Пры нязменнасці стратэгічных мэтаў поспех навукова-тэхнічнай палітыкі звязаны з ужываннем гнуткай тактыкі, якая патрабуе пастаяннага аналізу і ўдасканалення складанага гаспадарчага механізму, стымулюючага тэхналагічны працэс.
Напрамкі развіцця інавацыйнай дзейнасці адлюстроўваюцца ў Комплексны прагноз навукова-тэхнічнага прагрэсу Рэспублікі Беларусь да 2020г., Які прадугледжвае развіццё нацыянальнай інавацыйнай сістэмы як мэтанакіраванага арганізацыйнага механізму ўзаемаадносін паміж усімі ўдзельнікамі інавацыйнага працэсу, нарошчванне навукова-тэхнічнага патэнцыялу з арыентацыяй навуковых даследаванняў і распрацовак у інтарэсах развіцця беларускай эканомікі, а таксама агаворваюцца Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 6 ліпеня 2005 г. № 315 "Аб зацвярджэннi Прыярытэтныя напрамкі навукова-тэхнiчнай дзейнасцi ў рэспублiцы Беларусь на 2006 - 2010 гады "
У адпаведнасці з ім асноўныя Прыярытэтныя напрамкі навукова-тэхнiчнай дзейнасцi ў рэспублiцы Беларусь на 2006 - 2010 гады выглядаюць так:
1. Рэсурсазберагальныя і энергаэфектыўныя тэхналогіі вытворчасці канкурэнтаздольнай прадукцыі.
1.1 Машынабудаванне (вытворчасць аўтамабільнай, кар'ернай, дарожнай тэхнікі, аўтобусаў, камбайнаў, трактароў, сельскагаспадарчай тэхнікі і вытворчасць дызельных рухавікоў для іх)
Стварэнне:
гамы высокомоментных электрапрывадаў прамога дзеяння для мабільных машын на аснове матор-колаў з узбуджэннем сінхроннага рухавіка ад пастаянных магнітаў з рэдказямельных металаў;
канцэптуальнай лакальнай падсістэмы кіравання электраабсталяваннем мабільных машын на аснове адкрытай сеткавай архітэктуры з размеркаванай інтэлектуальнай перыферыяй;
новых канструкцыйных матэрыялаў на аснове высокатрывалага чыгуну і распрацоўка тэхналагічных асноў атрымання з іх высоконагруженных буйнагабарытных дэталяў;
уніфікаванага комплексу натурных, полунатурных і імітацыйных выпрабаванняў, даследаванне рабочых працэсаў у сістэмах і вузлах аўтамабіляў;
гібрыдных сілавых установак, якія працуюць на вадародных паліўных элементах; распрацоўка алгарытмаў і праграм разліку надзейнасці гідрапрывадам машын і гидрораспределительных сістэм;
мехатронных сістэм для прывадаў энергопередающих сістэм трактары (маторна-трансмісійны ўстаноўкі, хадавой сістэмы, сістэмы агрегатирования і г.д.);
праграмнага комплексу для матэматычнага мадэлявання і камп'ютэрнай аптымізацыі рабочых працэсаў дызеля, якія дазваляюць разлічваць працэс згарання з вызначэннем цеплавыдзялення, выкідаў шкодных рэчываў;
матэрыялаў і камплектуючых для рухавікоў (пропиточного лаку і рулоннай ізаляцыі класа "F", прэс-парашкоў для вырабу клеммных панэляў, марозаўстойлівых полипропиленов, кандэнсатараў для камплектацыі аднафазных асінхронных рухавікоў).
Распрацоўка:
навукаёмістых кампанентаў аўтамабіляў, аўтобусаў, кар'ернай і дарожнай тэхнікі;
асваенне і ўкараненне інфармацыйных тэхналогій стварэння новай канкурэнтаздольнай тэхнікі і суправаджэнне яе поўнага жыццёвага цыклу (CALS-тэхналогіі);
алгарытмаў кіравання трактарам і яго сістэмамі;
навуковых асноў і асваенне вытворчасці сельскагаспадарчых машын для комплекснай механізацыі
сельскагаспадарчай вытворчасці;
праграм разліку аптымізацыі энергопередающих зборачных адзінак - фрыкцыйнай, тармазоў, шматступеньчатых каробак перадач і рэдуктараў, вядучых і кіраваных мастоў, гидронавесных сістэм;
навукаёмістых кампанентаў камбайнаў, трактароў, сельскагаспадарчай тэхнікі;
методык і тэхнічных сродкаў дыягнаставання прывадаў, гідрасістэм і апорных канструкцый энерганасычаных сельскагаспадарчых машын, якія забяспечваюць ў палявых умовах без разборкі машыны ацэнку тэхнічнага стану і ідэнтыфікацыю няспраўнасці;
тэхналогіі атрымання адлівак, механічнай апрацоўкі поршняў з высокатрывалага чыгуну.
Распрацоўка і асваенне тыпапамерны шэрагу уніфікаваных бартавых электронных модуляў, электрычных і электрогидравлических выканаўчых механізмаў для выкарыстання ў трактарах і іншай мабільнай тэхніцы.
Даследаванні па стварэнні гидрообъемных і электрычных варыятараў для выкарыстання ў трансмісіях трактароў і мабільных машын рознай магутнасці; распрацоўка алгарытмаў, механізмаў і сістэм кіравання рухавік - бесступенькавая трансмісія.
Даследаванні па зніжэнні шуму і вібранагружанасцю элементаў трактара.
Даследаванні па выбары аптымальных параметраў рухавіка і трансмісіі трактароў розных класаў і прызначэння.
Даследаванне і стварэнне зносастойкіх матэрыялаў для сельскагаспадарчай тэхнікі, у тым ліку "панцырныя" (шматслаёвай) сталі для паліц плугоў.
Даследаванні па стварэнні резинотросовых гусеніц для гусенічных трактароў класа 3-4.
Распрацоўка і развіццё метадаў віртуальных выпрабаванняў аўтатрактарнай і сельскагаспадарчай тэхнікі.
Даследаванне і распрацоўка навукова-метадычных асноў кампутарнага інжынернага аналізу трактарных канструкцый на базе суперкамп'ютэрных вылічальных сістэм з выкарыстаннем айчынных і сусветных САЕ-сістэм.
Даследаванні працоўнага працэсу рухавікоў, характарыстык палівападачай, тензометрирования вузлоў з датчыкамі кута павароту каленчатага вала, ўздыму іголкі фарсункі, датчыкамі ціску ў топливопроводах і цыліндрах рухавіка.
Дыягностыка дызельных рухавікоў на базе мікрапрацэсараў з вызначэннем кута апярэджання ўпырску паліва, балансу магутнасцяў, цыліндравага балансу, параметраў палівападачай, частаты кручэння ротара ТКР, ЦМФ і вентылятара, расходу паліва, тэмпературных рэжымаў, параметраў электраабсталявання пры наяўнасці легказ'емным, якiя ўстанаўлiваюцца без разборкі рухавікоў, датчыкаў; распрацоўка комплекснай сістэмы дыягнаставання дызеля.
Распрацоўка і ўкараненне ў вытворчасць тэхналогіі ліцця гільзаў цыліндраў, якая забяспечвае аптымальнае суадносіны паміж трываласцю зносу і кавітацыйнае устойлівасцю.
Вызначэнне параметраў рабочага працэсу, паліўнай апаратуры, газатурбіннага наддува, якія забяспечваюць экалагічныя патрабаванні сусветнага ўзроўню.
1.2 Аптычнае і электроннае прыборабудаванне
Даследаванне фізічных, фізіка-хімічных і хімічных з'яў і працэсаў, уласцівасцяў і характарыстык матэрыялаў, якія з'яўляюцца асновай цвёрдацельных электронных прыбораў, інтэгральных мікрасхем, прыбораў функцыянальнай опта-, мікра-і нанаэлектронікі.
Распрацоўка:
новых опта-і радыёэлектронных прыбораў для прамысловасці, медыцыны, экалогіі, сістэм апрацоўкі дадзеных, сістэм кіравання якасцю, метралогіі і сертыфікацыі;
камп'ютэрнай тэхналогіі праектавання і вытворчасці аптычных вырабаў з адмысловымі ўласцівасцямі;
лічбавых радиоизмерительных прыбораў;
электронна-прамянёвых трубак для асцылографаў з дыяпазонам частот да 200 Мгц і памерам экрана ад 8 да 14 гл па дыяганалі;
новых прыбораў для вымярэння намагнічанасці вырабаў і магнітных палёў;
іённых крыніц, якія забяспечваюць атрыманне трывалых шматслойных танкаплёначных вакуумных пакрыццяў на аптычных дэталях, а таксама дазваляюць ажыццяўляць іённую паліроўку або формаўтварэнне працоўнай паверхні аптычнай дэталі;
іённа-плазменных крыніц для нанясення тонкопленочных пакрыццяў у вакууме на аптычныя дэталі;
комплексу абсталявання для рэалізацыі тэхналогіі паліравання аптычных дэталяў з выкарыстаннем магнитореологических вадкасцяў у якасці паліравальнай падкладкі.
Стварэнне:
тэхналогій, якія забяспечваюць павышаную радыяцыйную ўстойлівасць біпалярных крамянёвых прыбораў, у тым ліку шляхам матэматычнага мадэлявання працэсаў плазменнага легіравання іх вадародам;
комплексу абсталявання па паскоранаму вырабе асферычных дэталяў;
асабліва чыстых хімікатаў для варэння аптычных шклоў.
Даследаванні па павышэнні адчувальнасці і адрознівальнай здольнасці, камбінавання пасіўных і актыўных (лазерных) аптычных сродкаў, спалучэнню ў адзінай сістэме разнофункциональных аптычных інфармацыйных каналаў (наглядальных, вымяральных, ўказальных, якія кіруюць).
1.3 Мікраэлектроніка
Вывучэнне:
фізічных і хімічных працэсаў у паўправадніках, тонкіх пластах і стужках цвёрдага цела і на межах падзелу з ніжэйлеглых пластамі;
матэрыялаў з новымі ўласцівасцямі, якія забяспечваюць стварэнне субмікронных мікраэлектронных прыладаў.
Распрацоўка:
прынцыпаў схемотехнического пабудовы прыбораў мікра-, опта-і нанаэлектронікі; навуковых і фізічных асноў тэхналогіі вырабу інтэгральных мікрасхем, прылад функцыянальнай, опта-і нанаэлектронікі і іх структурных элементаў, уключаючы даследаванні па ўплыву знешніх уздзеянняў на якасць структурных элементаў і прыбораў у цэлым;
метадаў і сродкаў кантролю тэхналогіі і электропараметров ствараемых паўправадніковых прыбораў і інтэгральных схем;
абсталявання для вытворчасці звышвялікіх інтэгральных схем новага тэхналагічнага ўзроўню, фарміравання і пераносу малюнка; новых тэхналогій працэсаў зборкі і выпрабаванняў прыбораў цвёрдацельнай электронікі, мікра-і нанаэлектронікі.
Даследаванне залежнасці і прагназаванне электропараметров тэрмарэзістара (позисторов), керамічных кандэнсатараў, вырабаў з пьезокерамики па паказчыках фізіка-тэхнічных характарыстык зыходных сыравінных матэрыялаў і параметраў тэхналагічнага працэсу выраба.
Стварэнне айчынных крыніц выпраменьвання ў дыяпазоне даўжынь хваль 10 - 250 нм для прамысловых сістэм літаграфіі.
Матэматычнае мадэляванне:
працэсаў пераносу ў паўправадніковых структурах;
тэхналагічных працэсаў вытворчасці субмікронных элементаў звышвялікіх інтэгральных схем.
1.4 Радыёэлектроніка
Стварэнне:
мікрасхем для пабудовы лічбавай телерадиоаппаратуры;
сістэм адлюстравання інфармацыі (ВК-панэлі, плазменныя панэлі і інш);
сістэмы мадэлявання алгарытмаў видеокомпрессии лічбавых сігналаў у рэальным маштабе часу;
мультысэрвіснай радыёсеткі ў краіне;
сетак перадачы мультымедыйнай інфармацыі і закрытых карпаратыўных сетак, накладзеных на сеткі лічбавага тэлевяшчання;
элементнай базы для шырокапалосных радыёсеткі 3G і 4G.
Распрацоўка:
імітацыйных кампутарных мадэляў алгарытмаў лічбавай апрацоўкі сігналаў сістэм лічбавага тэлевізійнага вяшчання па міжнародных стандартах DVB / MPEG;
прынцыпаў пабудовы і стварэнне абсталявання для пасіўных валаконна-аптычных кабельных сетак, для абаненцкіх валаконна-аптычных сетак;
прынцыпаў і мадэляў абароны інфармацыі ў тэлекамунікацыйных сетках.
Арганізацыя трансляцыі лічбавага тэле-і радыёвяшчання.
Кампутарны інжынерны аналіз працэсаў цеплаабмену ў прыладах аўдыё-, відэатэхнікі на суперкамп'ютэрных вылічальных сістэмах з выкарыстаннем пакетаў сусветнага ўзроўню.
1.5 Нафтаперапрацоўка
Распрацоўка:
новых марак паліва;
спосабаў перапрацоўкі і выкарыстання нефтешламов і цяжкіх рэшткаў глыбокай перапрацоўкі нафты;
новых каталізатараў для павелічэння выхаду мэтавай прадукцыі;
новых прыбораў і методык для кантролю якасці і сертыфікацыі прадукцыі нафтахімічнай прамысловасці;
дынамічных кампутарных трэнажораў для аператараў тэхналагічных працэсаў у нафтахіміі і нафтаперапрацоўцы;
матэматычных мадэляў многофазной фільтрацыі з мэтай праектавання і кіравання працэсамі вымання нафты, у тым ліку этапы геалагічнага, прамысловага, гідрадынамічнага мадэлявання.
Разлік матэрыяльных і цеплавых патокаў у устаноўках перапрацоўкі нафты.
01/06 дрэваапрацоўчай, мэблевая і цэлюлозна-папяровае вытворчасць
Распрацоўка:
тэхналогіі новых канструкцыйных матэрыялаў для мэблевай прамысловасці - заменнікаў натуральнай драўніны з высокім узроўнем імітацыйных якасцяў;
тэхналогіі вытворчасці нейтральнага каніфольна клею для праклейвання выпрацоўваемых паперы і кардону на аснове айчыннай сыравіннай базы па здабычы жывіцы хваёвай;
метадаў дыягностыкі драўняных і кампазіцыйных матэрыялаў.
2. Новыя матэрыялы і новыя крыніцы энергіі
2.1 Вытворчасць хімічных валокнаў і палімераў
Стварэнне:
новых відаў поліэфірных, поліамідных і ПАН-валокнаў;
новых відаў палімерных матэрыялаў рознага прызначэння (даўгавечныя пластмасы для будаўнічай індустрыі; палімерныя матэрыялы, прызначаныя для замены металу ў аўтамабілебудаванні).
2.2 Вытворчасць будаўнічых матэрыялаў
Пашпартызацыя будматэрыялаў па цеплафізічнымі параметрах.
Распрацоўка:
тэхналогіі вытворчасці цэменту на аснове друзлых вільготных мергеляў;
тэхналогіі і абсталявання для вытворчасці вапны з друзлых вільготных мелу па сухому спосабу;
тэхналогіі вытворчасці гіпса-кардонныя лістоў на аснове высокатрывалага гіпсавага звязальнага з фосфогипса;
тэхналогіі вытворчасці дробных блокаў з ячэістага гіпсу на аснове высокатрывалага гіпсавага звязальнага з фосфогипса;
дабавак, інтэнсіфікуюцца працэсы вытворчасці ячэістага бетону;
абсталявання і асваенне вытворчасці канструктыўных элементаў будынкаў па резательной тэхналогіі канвеернай-резательных комплексаў "Конрекс 120/90";
тэхналогіі і абсталявання для вытворчасці цэглы спосабам жорсткага фармавання;
тэхналогіі вырабу крупноразмерных керамічных сценавых блокаў на аснове глиномасс, якія змяшчаюць грануляваныя мясцовыя гаручыя матэрыялы;
спосабу прагназавання уласцівасцяў цэглы ў залежнасці ад ўваходных параметраў сыравіны;
тунэльнай печы, якая забяспечвае раўнамернае размеркаванне тэмператур па аб'ёме садкі пры абпале керамічных матэрыялаў;
тэхналогіі керамічных буйнапустотных камянёў;
сборномонолитных перакрыццяў з прымяненнем керамічных камянёў;
тэхналогіі вытворчасці цвёрдых мінералаватных пліт з паніжаным водапаглынаннем;
тэхналогіі атрымання неарганічнай злучнай кампазіцыі для сухога спосабу вытворчасці мінералаватных пліт;
тэхналогіі падрыхтоўкі фенолформальдегидного злучнага для вытворчасці цеплаізаляцыйных пліт з мінеральнай ваты;
тэхналогіі атрымання цеплаізаляцыйнага матэрыялу з полистиролпенобетона;
тэхналогіі вытворчасці будаўнічых фарбаў і аздобных кампазіцый для фасадаў і інтэр'ераў.
Аптымізацыя рэжымаў тэрмаапрацоўкі глиномасс.
2.3 Металургія і зварка металаў
Стварэнне высокоинформативных метадаў і апаратурным сродкаў для дыягностыкі працэсаў зваркі па комплексу параметраў.
Тэхналогіі:
нанясення ахоўных і мацаваць металічных парашковых пакрыццяў метадамі газатэрмічнае напылення і індукцыйнага припекания;
нанясення ахоўных палімерных пакрыццяў;
оксидокерамических якая ўмацоўвае пакрыццяў.
Распрацоўка і стварэнне кіраўнікоў праграм і модуляў сістэм актыўнага кантролю параметраў рэжыму зваркі.
2.4 Вытворчасць матэрыялаў для прамысловасці
Стварэнне новых матэрыялаў для мікра-і нанаэлектронікі, у тым ліку керамічных і монакрышталічнага.
Распрацоўка:
новых керамічных матэрыялаў з высокімі электрафізічныя ўласцівасцямі і нізкімі тэмпературамі спякання;
навуковых асноў стварэння новых кампазіцыйных матэрыялаў і матэрыялаў з асаблівымі ўласцівасцямі для выкарыстання ў прамысловасці;
нанокристаллических і аморфных матэрыялаў для патрэб прамысловых прадпрыемстваў і тэхналогіі іх атрымання;
тэхналогій атрымання матэрыялаў з асаблівымі ўласцівасцямі з выкарыстаннем высокіх ціскаў і тэмператур;
прецезионных метадаў даследавання фізічных уласцівасцяў цвёрдых тэл.
2.5 Вытворчасць электрычнай і цеплавой энергіі
Распрацоўка:
цеплагенератараў на мясцовых відах паліва;
метадаў прагназавання попыту на цеплавую і электрычную энергію з улікам перспектыў развіцця эканомікі і з улікам рэгіянальных фактараў;
метадаў ачысткі якія адыходзяць газаў пры спальванні розных відаў паліва;
тэхналогій ачысткі сыходзяць газаў на аснове радыяцыйнага раскладання аксідаў азоту і серы;
ЗМЕСТ
Адукацыя РБ
1,Закон Рэспублікі Беларусь аб адукацыі
1,1 Агульныя палажэнні
1,2 Прынцыпы адукацыйнай палітыкі
1,3 Права на адукацыю
1,4 Структура сістэмы адукацыі
1,5 Механізм фінансавання навучальных устаноў
1,6 Правы навучэнцаў
2. Права на адукацыю ў іншых краінах
Навука РБ
Асноўныя напрамкі навуковай і інавацыйнай палітыкі Рэспублікі Беларусь
1. Рэсурсазберагальныя і энергаэфектыўныя тэхналогіі вытворчасці канкурэнтаздольнай прадукцыі.
1.1 Машынабудаванне
1.2 Аптычнае і электроннае прыборабудаванне
1.3 Мікраэлектроніка
1.4 Радыёэлектроніка
1.5 Нафтаперапрацоўка
2. Новыя матэрыялы і новыя крыніцы энергіі
2.1 Вытворчасць хімічных валокнаў і палімераў
2.2 Вытворчасць будаўнічых матэрыялаў
2.3 Металургія і зварка металаў
2.4 Вытворчасць матэрыялаў для прамысловасці
2.5 Вытворчасць электрычнай і цеплавой энергіі
Мiнiстэрства адукацыi Рэспублiкi Беларусь
Установа адукацыi
Мiнскi Дзяржайны Архiтэктурна-Будайнiчы Каледж
Рэферат па тэме:
<<Развiццё адукацыi i навукi у 1991-н.час>>
Навучэнца группы 1292
Безiнсон Артём Сергеевiч
Выкладчык Гарошка Т.Т.
Мiнск 2011г.
Дата добавления: 2015-08-28; просмотров: 209 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая лекция | | | следующая лекция ==> |
| Глава III. Гигантский импульс 15 страница | | | window.open=NS_ActualOpen; |