Танқиддан қўрқиш – бизни тобеликка олган энг катта кучдир. Биз камдан-кам ҳаракатимизни атрофдагилар муносабатини ҳисобга олмай қиламиз. Оила ва жамият фикри жуда кўп қарорларимизга таъсир қилади.
Танқиддан қўрқиш одамда энг аввало ўз фикрини эркин айтишдан қўрқиш ҳолатини келтириб чиқаради. Бу нарса болалигимиздан табиатимизда намоён бўла бошлайди – ёш боланинг ўз фикрини катталарга қўрқмай айтиши жуда қийин бўлади. Чунки биз ҳар сафар ўз нуқтайи назаримизни айтганимизда “Ёш бола нимани ҳам биларди?”, “Катталарнинг гапига аралашиш яхшимас!”, “Сен бунақа нарсаларни гапиришга ҳали ёшлик қиласан” каби танбеҳлар эшитамиз. Агар катталар биз айтган гапни кулгига олишса ва бизни изза қилишса – бу нарса ҳеч қачон хотирамиздан ўчмайди.
Эркин гапиришдан қўрқиш одамни руҳий азобга мубтало қиладиган ҳолат – ўз хоҳиш-истакларини ва фикрини бошқаларга айта олмаслик одамни эзиб юборади. Одатда бундай одамларда айбдорлик ва нуқсонлилик комплекслари кучли ривожланган бўлади. Улар ўзларини вазиятга фикр билдиришга нолойиқ ёки уқувсиз деб биладилар. Аммо бу уларнинг ўз фирклари йўқ дегани эмас – ҳар қандай одамда исталган вазиятга қандайдир муносабат шаклланади.
Бундай қўрқув билан яшаётган одам ўзига ўзи ёрдам бериши бир оз мушкул. Эркин гапириш қўрқувини енгиб ўтишда атрофдагилар ёрдами жуда муҳим. Бундай одамларга ўз фикрларини аввалига ёзма шаклда бир кишига бериш, кейин шу одамга ўз гапларини юзма-юз айтиш тавсия этилади. Суҳбатдош энг яқин дўстлар доирасидан бўлса айни муддао.
Бу турдаги қўрқувдан одамни халос қилишда унинг фикрларига тингловчилар қандай муносабат билдириши жуда муҳим. Эркин гапиришдан қўрқиш аввал олинган танбеҳлар туфайли пайдо бўлган – шундай экан, уни енгиб ўтиш учун одамни, аксинча, қўллаб туриш керак.
Агар сизнинг оилангиз, иш жамоангиз ёки дўстларингиз доирасида шундай одамлар бўлса, уларга ёрдам беринг. Баъзида эркин гапира олмаган одамларни гапиртирилса, улардан жуда ноёб ва фойдали фикрлар чиқади.
Агар сиз ўзингизда шундай қўрқув аломатларини пайқаган бўлсангиз – дарҳол кундалик тутинг. У кундаликка барча айтолмаган фикрларингизни ёзиб боринг. Энг яқин дўстингиздан бу фикрларингизни ўқиб туриш ва улар юзасидан ўз мулоҳазаларини сизга айтиб боришини илтимос қилинг. Асосийси, ёдингизда бўлсин – сизнинг ўз фикрингизни очиқ баён қилиш эркинлигингиз бор.
Сизга бир сир очаман: одамлар ҳар доим бошқаларнинг фикри билан қизиқади. Шундай экан, уларга улар истаган нарсани беришнинг қўрқинчли жойи йўқ. Майли, улар сиз айтган гапни танқид қилса ҳам – бундан сиз ҳеч нарса йўқотмайсиз. Қайтанга, баъзи хатоларингизни билиб олишингиз мумкин бўлади. Ахир, сизда энди шахсий муҳимлик туйғуси йўқ – ўзгалар сизнинг гапларингизни салбий қабул қилса, бундан сизнинг қадрингиз ҳеч ҳам зарар кўрмайди.
Танқиддан қўрқишнинг энг қизиқ кўриниши – кийим танлашда одамлар фикридан қўрқиш. Бунда одам модадан орқада қолиш ва одамлар орасида изза бўлишдан қўрқади. Модага тобелик қанчалик кулгили ҳолат экани ҳақида биз суҳбатлашдик. Аммо буни қўрқувга тобелик билан солиштириб бўлмайди. Одам унинг ташқи кўринишига одамларнинг салбий ёки масхаромус муносабатидан қўрқса – бу унинг ҳаётига жуда катта таъсир кўрсатади.
Бу тобеликнинг ҳам асл илдизи – шахсий муҳимлик туйғуси. Унутманг: сиз – қандай бўлсангиз, шундайлигингизча қадрлисиз. Сизни борингизча қабул қилмай, ташқи кўринишингизга қараб баҳо берадиганлар фикри сизнинг қадрингизга заррача путр етказмайди.
Модадан ортда қиолишдан қўрқиш – жуда осон енгиб ўтиладиган ҳолат. Бунга ортиқча тўхталмаймиз.
Дата добавления: 2015-12-01; просмотров: 182 | Нарушение авторских прав