ТООНЫ НЭР (The Numeral) 3 страница

1. їйл їг нь гийгїїлэгчээр тєгссєн бол "ed" тєгсгєл авна. Жнь: work + ed = worked
2. їйл їг нь "e" - гээр тєгссєн бол зєвхєн "d" залгана. Жнь: receive + d = recieved
3. їйл їгийн єргєлттэй битїї їед "ed" залгахдаа сїїлчийн гийгїїлэгчийг хос болгоно. Жнь: stop + ed = stopped
4. їйл їг нь гийгїїлэгчийн ард "y" тєгсгєлтэй бол "ed" тєгсгєл авах їедээ "y" нь "i" болдог. Жнь: carry + ed = carried
   (гэвч эгшгийн дараах "у" нь єєрчлєгддєггїй. Жнь: obey + ed = obeyed)

Идэвхгїй хэвийн цагууд
(The passive tenses)

Цагууд (Tenses)	Цаг їїсгэх хэлбэр (Form)	Жишээ (Example)	Орчуулга (Translation)
Одоо цагууд (Present tenses)	Жирийн одоо цагийн идэвхгїй хэв (The passive present indefinite tense)	am / are / is + P2	I am called	намайг дууддаг (би дуудагддаг)
Одоо їргэлжлэн байгаа цагийн идэвхгїй хэв (The passive present continuous tense)	am / are / is being + P2	I am being called	намайг дуудаж байна (би дуудагдаж байна)
Одоо тєгссєн цагийн идэвхгїй хэв (The passive present perfect tense)	have / has been + P2	I have been called	намайг дуудлаа (би дуудагдлаа)
Єнгєрсєн цагууд (Past tenses)	Жирийн єнгєрсєн цагийн идэвхгїй хэв (The passive past indefinite tense)	was / were + P2	I was called	намайг дууджээ (би дуудагджээ)
Єнгєрєн їргэлжилсэн цагийн идэвхгїй хэв (The passive past continuous tense)	was / were being + P2	I was being called	намайг дуудсаар байсан (би дуудагдсаар байсан)
Єнгєрєн тєгссєн цагийн идэвхгїй хэв (The passive past perfect tense)	had been + P2	I had been called	намайг дуудчихсан байсан (би дуудагдчихсан байсан)
Ирээдїй цагууд (Future tenses)	Жирийн ирээдїй цагийн идэвхгїй хэв (The passive future indefinite tense)	shall / will be + P2	I shall be called	намайг дуудна (би дуудагдна)
Ирээдїйд тєгсєх цагийн идэвхгїй хэв (The passive future perfect tense)	shall / will have been + P2	I shall have been called	намайг дуудчихсан байх болно (би дуудагдчихсан байх болно)
Єнгєрсний ирээдїй цагууд (Future in the past)	Єнгєрсєн цагийн єнгєнєєс эс тухайлах ирээдїй цагийн идэвхгїй хэв (The passive future indefinite in the past)	should / would be + P2	I should be called	намайг дуудах байлаа (би дуудагдах байлаа)
Єнгєрсєн цагийн єнгєнєєс ирээдїйд тєгсєх цагийн идэвхгїй хэв (The passive future perfect in the past)	should / would have been + P2	I should have been called	намайг дуудчихсан байх байлаа (би дуудагдчихсан байх байлаа)

ЇЙЛ ЇГИЙН ЦАГ ЗОХИЦОХ ЁС
(Sequens of tenses)

Англи хэлний нийлмэл єгїїлбэрийн гол єгїїлбэрийн їйл їгээс хамаарч туслах єгїїлбэрийн їйл їгийн цаг їїсдэг. Їїнийг цаг зохицох ёс гэдэг ба цаг зохицох ёсонд доорх дїрмийг баримтлана:

a) Дам ярианд (хїний хэлсэн їгийг найруулан єєрчилж хэлэх):

Гол єгїїлбэрт	бол	туслах єгїїлбэрт
he says (present)	that she	is angry (present)
was angry (past)
he has said (perfect)	has been angry (perfect)
had been angry (past perfect)
he will say (future)	will be angry (future)
would be angry (conditional)

Гол єгїїлбэрт	бол	туслах єгїїлбэрт
he said (past)	that she	was angry (past)
he had said (past perfect)	had been angry (past perfect)
he would say (conditional)	would be angry (conditional)

Жич: Тогтсон мэдээ баримт буюу мєнхийн їнэн байдал илэрхийлэгдэж байвал туслах єгїїлбэрт одоо цаг (present) хэрэглэнэ.
Жнь: He stated that the earth is round - Тэр дэлхийг бєєрєнхий гэж мэдэгдсэн.

b) "if єгїїлбэрїїд" - ийг їз.

ЇЙЛ ЇГИЙН ЦАГ ЗОХИЦОХ ЁС
(Sequens of tenses)

Англи хэлний нийлмэл єгїїлбэрийн гол єгїїлбэрийн їйл їгээс хамаарч туслах єгїїлбэрийн їйл їгийн цаг їїсдэг. Їїнийг цаг зохицох ёс гэдэг ба цаг зохицох ёсонд доорх дїрмийг баримтлана:

a) Дам ярианд (хїний хэлсэн їгийг найруулан єєрчилж хэлэх):

Гол єгїїлбэрт	бол	туслах єгїїлбэрт
he says (present)	that she	is angry (present)
was angry (past)
he has said (perfect)	has been angry (perfect)
had been angry (past perfect)
he will say (future)	will be angry (future)
would be angry (conditional)

Гол єгїїлбэрт	бол	туслах єгїїлбэрт
he said (past)	that she	was angry (past)
he had said (past perfect)	had been angry (past perfect)
he would say (conditional)	would be angry (conditional)

Жич: Тогтсон мэдээ баримт буюу мєнхийн їнэн байдал илэрхийлэгдэж байвал туслах єгїїлбэрт одоо цаг (present) хэрэглэнэ.
Жнь: He stated that the earth is round - Тэр дэлхийг бєєрєнхий гэж мэдэгдсэн.

b) "if єгїїлбэрїїд" - ийг їз.

ЇРГЭЛЖЛЭХ ЦАГИЙН ХЭЛБЭРЇЇД
(Progressive forms)

Ямар нэгэн дуусаагїй їйл явдлын їргэлжилж байгааг илэрхийлдэг ба to be + Одоо цагийн нєхцєлт їйл їг буюу нєхцєлт їйлийн хэлбэр (to be + Participle present or Participle 1) їїсдэг. Їргэлжлэх цагийн бїх хэлбэрїїдийг їйл їгийн цагуудад їзїїлсэн.

I am reading (now) = Би (одоо) уншиж байна.
It was raining (then) = Бороо орсоор л байсан. гэх мэт

Санамж: Ижил цаг хугацаанд хоёр їйл явдал зэрэг їргэлжилж байвал гол болон туслах єгїїлбэрт хоёуланд нь їргэлжлэх хэлбэр (Progressive form) байна.
We were working, while they were sleeping.

ДАДАЛ ЗУРШЛЫГ ИЛЭРХИЙЛЭХ НЬ
(Expression of Habit)

Дадал болсон хэлбэр нь одоо цагт (Present tense) will + to-гїй эс тухайлах тєлєв (will + infinitive without to) хэлбэрээр їїсдэг:

In April the weather will often change. - Дєрєвдїгээр сард цаг агаар байнга єєрчлєгдєнє.

Дадал болсон хэлбэр нь єнгєрсєн цагт їїсэхдээ дараах хоёр хэлбэрээр їїсдэг.

would to-гїй эс тухайлах тєлєв (infinitive without to):	I would go there.	= Би тийшээ їргэлж явдаг.
used to + эс тухайлах тєлєв (infinitive):	I used to take a bus.	= Би автобусанд дандаа суудаг.

ИДЭВХГЇЙ ХЭВ
(The passive voice)

Дээр идэвхгїй хэвийн цагийн бїх хэлбэрийг їзїїлсэн тул идэвхтэй болон идэвхгїй хэвийн ялгагдах байдлыг їзїїлэв. to be + Participle perfect or Participle 2 (ярианы хэлэнд гол тєлєв to be-ийн оронд to get-ийг хэрэглэдэг)

	Active	Passive
Одоо цаг (Present)	The master punishes John	John is punished by the master
Єнгєрсєн цаг (Past)	Did the master punish John?	Was John punished by the master?
Ирээдїй цаг (Future)	The master will not punish John	John wiil not be punished by the master
Їргэлжлэх хэлбэр (Progressive form)	They are looking at John	John is being looked at by then

"to"-гїй ЭС ТУХАЙЛАХ ТЄЛЄВ
(Infinitive without to)

Дараах тохиолдолд "to" -гїй эс тухайлах тєлєв байна:

1. Туслах їйл їг болон to do -ийн дараа:
   I shall go home - Би гэр лїїгээ явна. We do not drink. - Би архи уудаггїй.
2. Їйлдэх хэвд (Active) to make, to let, to did-ийн дараа:
   I let him come. - Би тїїний ирэхийг зєвшєєрсєн.
3. Бодитой мэдрэгдэж байгаа илтгэх їйл їгийн дараа:
   I hear him sing (singing) - Би тїїний дуулахыг сонсдог.
4. Дараах хэлбэрийн хэллэгїїдийн дараа:
   I had rather...; I had better...; I cannot but...; I had as good....

"to"-тэй ЭС ТУХАЙЛАХ ТЄЛЄВ
(Infinitive with to)

Дараах тохиолдолд "to" -тэй эс тухайлах тєлєв нь байна:

1. Єгїїлэгдэхїїний їїргээр:
• а. їйл їгийн ємнє бол: Always to help is not easy. - Дандаа туслах нь амаргїй.
• б. эзэн биегїй хэлбэрийн дараа бол: It is better to stay here. - Энд їлдсэн чинь дээр дээ.
2. Нэмэлт єгїїлэхїїний хэлбэрээр бол:
   He seemed to be angry. - Тэр ууртай юм шиг санагдсан.
3. Шууд тусагдахууны хэлбэрээр бол:
   He promised to come. - Тэр ирнэ гэж амласан.
4. Дараах тохиолдлуудад Нэмэлт хэлбэрээр:
• їйл їгэнд орох бол: We helped him to translate the letter. - Бид тїїнийг захиаг орчуулахад нь тусалсан.
• хавсрал нэрэнд орох бол: Be slow to promise. - Битгий хурдан амла.
• нэр їгэнд орох бол: I have t he pleasure to know him - Їїнийг мэдэхэд надад таатай байв.
• дэс тооны ард орох бол: He was the first to swim - Сэлэхдээ тэр мундаг нь байсан
5. Дараах тохиолдлуудад байцын хэлбэрээр байх бол:
• зорилго болон шалтгаан заасан: I harried to fetch a doctor. - Би эмч дуудахаар яарсан.
• їр дагаварын: He was too tired to learn. - Тэр сурахад маш их ядарсан байсан.
  
  
  

Эс тухайлах тєлєвийн тусгай хэрэглээ
(Special use of the Infinitive)

Дараах тохиолдолд эс тухайлах тєлєв нь how to, want to, where to, so (such)... as to, in order to -тэй хамт байна.

• Сургах, сурах, ойлгох утга бїхий їйл їгийн дараа how to (хэрхэн яаж) орох бол.
  He learns how to ride a bike - Тэр дугуй хэрхэн унадагийг сурч байна.
• what to (юу), where to (хаана)-г хэрэглэх їед:
  He did not know what to say; I showed him where to buy the books.
• Хураангуйлсан гишїїн єгїїлбэрїїдэд "so" болон "such"-ийн дараа as to-авах їед (гол болон туслах єгїїлбэрийн эзэн нэг байх їед):
  You were such a fool as to believe him. - Тїїнд чи итгэх нь шал тэнэг хэрэг байсан.
• in order to(-ийн тулд)-г хэрэглэх бол:
  He made him come in order to punish him. - Тэр тїїнийг шийтгэхийн тулд л ирсэн.

Сануулга: Їйлдэгдэх хэвийн утга дараах тохиолдолд їйлдэх хэвийн хэлбэрт байж болдог.

1. Хэрэв учрыг нь їл ойлгох байдалгїй бол хавсрал нэрийн дараа:
   This apple is good to eat. - Алим идэхэд сайн.
2. there is, there are -ийн дараа:
   There is nothing to say. - Хэлэх юм юу ч алга.
3. to let, to blame хэрэглэх їед:
   Rooms to let, you are to blame.

ЭС ТУХАЙЛАХ ЯЛГАЦ ГИШЇЇН
(Accusative with the infinitive)

to -гїй (without to) байх тохиолдолууд нь:

1. Мэдрэхїйтэй холбоотой to see (харах), to hear (сонсох), to feel (барьж їзэх), to watch (харах, ажиглах), to observe (ажиглалт хийх) гэх зэрэг їйл їгийн дараа: I saw him come. - Би тїїний ирэхийг харав.
2. Дараах їйл їгїїдийн дараа:
   а) хийлгэх утгатай: to make, to have(to bid): You make me laugh. - Чи миний инээдийг хїргээд байна.
   
   б) зєвшєєрєх утгатай: to let (зєвшєєрєх, боломж олгох). Жишээ нь:
   Let the boy return! - Хїїхдийг буцаж ирэхийг зєвшєєрнє її!

to - тэй (with to) байх тохиолдлууд нь:

1. Хїсэл илэрхийлсэн утгатай to want, to wish, to like-ийн дараа. Жишээ нь
   I wish his to learn. - Би тїїнийг сурахыг хїсч байна.
2. Дараах утгатай їйл їгсийн дараа:
   а) хийлгэх гэсэн утгатай to cause, to order, to command гэх мэт їйл їгийн дараа.Жишээ нь:
   We caused him to send for a doctor. - Бид тїїнийг эмч рїї явахыг шаардсан
   
   б) зєвшєєрєх утгатай to allow, to permit, to suffer гэх мэт їйл їгийн дараа. Жишээ нь:
   We allowed the girls to come in. - Бид охинд орохыг зєвшєєрсєн.
3. Хэлэх, ярих болон бодох гэсэн утгатай to declare, to deny, to expect, to believe, to think, to suppose, to remember гэсэн зарим їйл їгсийн дараа:
   England expect every man to do his duty. - Хїн бїр єєрийн їїргээ биелїїлэхийг Англи улс хїлээж байна.

Анхаар: Ярианы хэлэнд гишїїн єгїїлбэрт that - ийг хэрэглэхийг эрхэмлэдэг.
Санамж: to say, to tell (хэлэх, сонсгох), to answer, to reply, to hope, to fear гэсэн їгсийн дараа зєвхєн нэг л гишїїн єгїїлбэр that -ийг авдаг. Жиш нь:

He hoped that she would come. - Тїїнийг ирэх л байх гэж тэр найдсан.

ЭС ТУХАЙЛАХ ТЄЛЄВТЭЙ НЭРЛЭХИЙН ТИЙН ЯЛГАЛ
(Nominative with the infinitive)

Эс тухайлах тєлєвтэй тусгагдахуун (Accusative with the infinitive) -нь идэвхгїй хэвд (Passive) орохоороо эс тухайлах тєлєвтэй нэрлэхийн тийн ялгал (Nominative with the infinitive) болдог. Жишээ нь:
He was heard to come in. - Тїїний орж ирэх нь сонсогдов.
I am told to stay away. - Намайг ирэхгїй бай гэж хэлсэн.
My father was told to prepare everything. - Бїх юмаа бэлтгэхийг аавд маань хэлсэн.

Санамж: Эс тухайлах тєлєв (Infinitive)- нь хавсрал нэр (Adjective)-д for -ийн тусламжтайгаар холбогддог. Жишээ нь: The town is too distant for me to be seen - Энэ хотыг їзэхэд миний хувьд хэтэрхий хол.

ЇЙЛТ НЭР (The gerund)

Нэр їг болон їйл їгийн шинжийг агуулсан "-ing" тєгсгєл бїхий їйл їгийг їйлт нэр гэдэг. Їйлт нэр нь єгїїлбэрт аль болох їйл їгийн ойролцоо байрлан дараах їїргийг гїйцэтгэнэ.

1. Єгїїлэгдэхїїний їїргээр: Swimming is healthy. - Усанд сэлэх нь эрїїл мэндэд тустай.
2. Єгїїлэхїїний хэсгийн їїргээр: That is running a great risk - Энэ бол том эрсдэл
3. Шууд тусгагдахууны їїргээр: Ялангуяа цагийн хамаарал заасан їйл їг, дур хїсэл эсвэл дур гутсаныг илтгэсэн їйл їгийн дараа хэрэглэгдэнэ.
   
   Їйлт нэр їг нь дараах їйл їгийн дараа байх ёстой:

to go on	to have done with	to put off	to give up	to stop
to keep	I do not mind	to risk	I cannot	to finish

1. Жишээ нь: Go on reading. - Їргэлжлїїлэн унших.
   
   Їйлт нэр їг нь дараах їгийн дараа байж болно.

to like	to prefer	to mind	to remember	to excuse
to hate	to enjoy	to love	to regret	to start

1. Жишээ нь: I like walking - I like to walk - Би явган явах дуртай.
2. Дараах тохиолдолд їйл їг, нэр їг, хавсрал нэрээс хамаарч байгаа угтвар їгийн дараа їйлт нэр їг нь байрлана.
   а) Їйл їг:

to complain of	to delight in	to insist (up) on	to object to	to succeed in
to depend on	to despire of	to prevent from	to quarrel about	to think of

1. 
   Жишээ нь: He succeeded in escaping.
   
   б) Нэр їг:

to be in the habit of

to be in danger of

a plan for

to be on the point of

the way of

1. 
   Жишээ нь: He was in danger of getting drowned.
   
   в) Хавсрал нэр:

fond of	capable of	keen on	accustomed to
proud of	disappointed at	far from

1. 
   Жишээ нь: She was found of being admired.
2. Їйлт нэр їг нь дараах тохиолдлуудад гишїїн єгїїлбэрт дараах байцын їїргїїдийг гїйцэтгэнэ.
   а) before - after - on - upon - ны дараах цаг (temporal) заасан байцын:
   on leav ing America - америкийг орхих їед
   
   б) for (= -ийн тулд, тєлєє, учраас), for the sake of(= -ын тулд), on account of(= -ын тулд, -аас болж) -ын дараа шалтгаан заасан (causal) заасан байцын:
   He was punished for hav ing stolen. -... -ынх нь тєлєє тэр буудчихсан.
   
   в) by (-аар), with (-ийн тулд), without (- гїйгээр), instead of (-ын оронд) -ын дараа арга хэлбэр ийн байцын:
   He left without say ing goodbye. - Тэр баяртай ч гэлгїй яваад єгєв.
   
   г) by (- учраас, тэгэх завсар) -ын дараа дэмжих (instrumental) байцын:
   By invent ing a machine he became famous. - Машин зохиосноор тэр алдартай болсон.
   
   д) in spite of (-боловч, вч, ч) -ын дараа найр тавих байцын:
   In spite of be ing late you can hear the speech. - Та хожимдсон ч гэсэн илтгэлийг сонсч болно.

Санамж: Їйлт нэр їгийн нийлмэл цагийн оронд гол тєлєв энгийн цаг хэрэглэдэг. (Ялангуяа after -ийн дараа):
after having finished - after finishing = дуусаад, тєгсєєд; for having stolen - for stealing - хулгай хийснийхээ тєлєє

НЄХЦЄЛТ ЇЙЛ ЇГ (The participles)

Хавсрал нэр болон їйл їгийн шинжийг агуулсан "-ing" ба "-ed" тєгсгєлтэй їйл їгийг нєхцєлт їйл їг гэдэг. Нєхцєлт їйл їг нь одоо цагт нєхцєлт їйл їг (The prsesent participle) = нєхцєлт їйл їг ийн нэгдїгээр хэлбэр (Participle 1) болон єнгєрсєн цагт нєхцєлт їйл їг (The perfect participle) = нєхцєлт їйл їгийн хоёрдугаар хэлбэр (Participle 2) гэсэн хоёр хэлбэртэй байдаг.

Одоо цагт нєхцєлт їйл їг нь ямагт "-ing" тєгсгєлтэй: I saw a boy beat ing a dog. - Би нохой зодож байгаа хїїг харсан.
Єнгєрсєн цагт нєхцєл їйл їг нь дїрмийн їйл їгэнд "-ed" залгаж їїснэ. (дїрэм бус їйл їгийг їзнэ її)
There lived a little girl called Red riding hood. - Тэнд Улаан малгайт гэдэг жижигхэн охин амьдардаг байв.

I. Нийлмэл нєхцєлт їйл їг нь єгїїлбэрийг товч хураангуй болгоход хэрэглэгддэг ба хэрэглэх тохиолдлууд нь:

1. Тодотгол гишїїн єгїїлбэрийг хураангуйлахад: Энэ нь гол єгїїлбэрийн нэг хэсэгт тодотгол байдлаар ордог. Жишээ нь:
   The American, visit ing our town, was very delighted. - Манай хотод зочилж байгаа Америкчууд маш их сэтгэл хангалуун байсан.
2. Дараах тохиолдлууд дахь байц єгїїлбэрийг (adverbial clause) хураангуйлахад:
   а) цаг заасан: Having done their work, they went home. - Єєрсдийн ажлаа дуусгаад гэртээ харьцгаасан.
   б) учир шалтгаан заасан: (being) tired of waiting, I went off
   в) арга хэлбэр заасан: He entered the room carrying some books. - Тэр хэдэн ном барьсаар єрєєнд орсон.
   г) Нєхцєл шалтгаан заасан: This poem, if carefully declaimed, will be impressive
   Утгыг нь тодорхой болгохын тулд холбоос їг ашиглаж болно. (while, though гэх мэт)

II. Нийлмэл бус нєхцєлт їйл їг (зєвхєн бичгийн хэлэнд хэрэглэгддэг) нь бие даасан єгїїлэгдэхїїнтэй байдаг ба дараах байдлаар илэрхийлэгддэг.

a) цаг заасан: This done, we went home.

б) шалтгаан заасан: The task being too hard, he gave up all hope

Санамж: Одоо цагт нєхцєл їйл їг нь тогтсон хэллэгїїдтэй байдаг. Жишээлбэл:

considering	тооцон їзэх, анхааралдаа авах
excepting	їїнээс гадна, гадна, -аас бусад
including	оролцуулаад, багтаан, їїнд, їїний дотор
supposing	єргємєл, їрчилсэн
strictly speaking	чухамдаа бол
generally speaking	нийтийн, ерєнхий, тїгээмэл

ТУСАХ, ЭС ТУСАХ, ЭГЭХ ЇЙЛ ЇГС
(Transitive, intransitive, reflexive verbs)

1. Тусах їйл їг (The transitive verb) нь нэр їгийг Єгєх орших болон Заахын тийн ялгалд захирдаг ба нэр їгээ Єгєх оршихын тийн ялгалд захирч байвал шууд биш тусгагдахуун (Indirect object), Заахын тийн ялгалд захирч байвал шууд тусгагдахуун (Direct object) гэнэ. Жишээ нь:
   Заахын тийн ялгалт тусгагдахуун: to think - He thanked his father. - Тэр аавдаа талархдаг.
   Тусах їйл їг нь мєн идэвхгїй хэвийг їїсгэдэг ба Заахын тийн ялгалт тусгагдахуун нь єгїїлэгдэхїїн болно. Жишээ нь: His fathe r was thanked by him.
2. Эс тусах їйл їгс (The intransitive verb) нь тусгагдахуунгїй юм уу угтвар їгт (шууд бишээр) тусгагдахууныг захирна. Жишээ нь:
   He shouted laudly. -Тэр чангаар хашгирав. I am going to the shop. - Би дэлгїїр лїї явж байна.
   
   Дїрмийн бус: Єнгєрсєн цагт нєхцєл їйл їг (The perfect participle) -ийн тэмдэг нэрийн шинж чанар нь илїї онцлогдож байвал (гэхдээ маш ховор) to be -г хэрэглэнэ. He is gone. - Тэр явж одсон.
   
   Зарим нэг їйл їгийн хувьд Єгєх оршихын тийн ялгалт тусгагдахуун нь байнга to хэрэглэдэг.

english	mongolian
to add to	-д нэмэх
to mention to	-д дурдах
to prefer to	эрхэмлэх
to belong to	-д хамаарах
to present to	-д гардуулах
to deliver to	-д шилжїїлэх
to explain to	-д тайлбарлах
to introduce to	-д танилцуулах
to seem, appear to	-д їзэгдэх
to communicate to	-д мэдээлэх
to propose to	-д санал гаргах
to yield to	эрхшээлд орох
to add to	-д нэмэх
to relate to	-д ярих
to say to	-д хэлэх
to repeat to	давтах

1. (угтвар їгт єгєх оршихын тийн ялгалтай харьцуул)
2. Эгэх їйл їгс (The reflexive verb):
   
   a) Байнга эгэх (цєєн їг байдаг): to avail o.s - эдлэх хэрэглэх
   to pride o.s - бие магтах, гайхуулах. Жиш: Don't pride yourself!
   
   б) Тусах болон эгэх гэхчилэн:

to defend	хамгаалах
to excuse	уучлал гуйх
to enjoy	баярлах, баясах
to prove	чадлаа харуулах
to warm	дулаацах
to mix	хутгалдах, холилдох

1. Жишээ нь: I warmed my hands. - He warmed himself at the fire.
   
   в) Тусах:

to approach	дєхєх ойртох
to fear	айх
to remember	санах, дурсах
to wash	угаах
to refuse	татгалзах
to mind	-ыг халамжлах
to join	нийлэх, хамтрах
to dress	хувцаслах

1. 
   г) Эс тусах:

to amount to	-д хїрэх, болох
to sit down	суух
to wonder at	-д гайхуулах
to depend (up) on	-д найдах
to care for	-ыг халамжлах
to surrender	эрхэнд орох
to happen	болох, тохиолдох
to turn to	-д зориулагдах
to be mistaken	алдах, эндэх
to rejoice	баярлах, баясах
to complain of	тухай гомдох, хэлэх
to bow to	-д мэхийх
to be glad to, of	-д баярлах
to differ from	-аас ялгарах
to rise	босох, єндийх
to be ashamed of	-аас ичих, зовох
to long for	-ыг санах, їгїйлэх
to apply to	-д зориулах

Їйлдїїлэх їйл їгс

Зарим нэг эс тусах їйл їгс мєн тусах їйл їгийн їїргээр хэрэглэгддэг ба тэгэхдээ їйлдїїлэх утга илэрхийлдэг.

унах	to drop	унагах
єсєх,ургах	to grow	ургуулах
гїйх	to run	гїйлгэх
зогсох байх	to stand	тавих
нисэх	to fly	нисгэх
буцаж ирэх	to return	буцааж єгєх
буух, доошлох	to sink	буулгах, доошлуулах

Жишээ нь: The ball dropped. - Бємбєг унав.; He dropped the ball. - Тэр бємбєгийг унагав.

Анхаар! Їйлдїїлэх їйл їгс нь мєн їйлдэгдэх хэв (Passive) їїсгэдэг. Жишээ нь:
the captain decided to sink the ship - - the ship was sunk by the captain.

ХЭЛЦ ЇЙЛ ЇГ (Phrasal verbs)

Єєр їгтэй хоршиж нэг утга санааг илэрхийлдэг їйл їгсийг хэлц їг гэдэг ба орчин цагийн англи хэлэнд гол тєлєв угтвар їг юм уу їйл хавсралтай хоршиж утга санааг илтгэдэг.
Анхаар: Ардаа угтвар їгтэй хэрэглэгддэг їйл їгээс хэлц їйл їг нь ялгаатай. Хэрэв what? when? where? гэх мэт асуултанд хариулагдаж байвал хэлц їйл їг биш юм.
Жишээ нь: give away - бэлэглэх, тарааж єгєх; give up - болих, хаях; look after - харах, халамжлах; look for - эрэх, хайх; look out - шагайх гэх мэт

Хэлц їйл їгийг їндсэн гурван тєрєлд хувааж їздэг.

I. Їйл їг + їйл хавсрал (verb + adverb)

	a) Їйл їг нь эс тусах бол тусгагдахуун гишїїнгїй байна. Жишээ нь: My parents get up very early. - Аав, ээж хоёр их эрт босдог.
	б) Їйл їг нь тусах бол тусгагдахуун нь хэлц їйл їгийн ємнє юм уу хойно байрлана. Жишээ нь: The man called back his words. - Тэр хїн хэлсэн їгээ буцаав.

II. Їйл їг + угтлага (verb + preposition):

Угтвар їгс нь ямагт тусгагдахуунтай байдаг тул энэ тєрлийн їйл їгс нь ямагт тусгагдахуунтай байна. Жишээ нь: I am looking for my passport - Би паспортоо хайж байна. I rely on her. - Би тїїнд найдаж байна. She asked me for help. - Tэр надаас тусламж гуйв.

III. Їйл їг + їйл хавсрал + угтлага (verb + adverb + preposition):

Дата добавления: 2015-11-30