Юстиниан құқығындағы мұрагерлік.

Юстиниан бойынша мұрагерлік тәртібі оның новеллаларында көрсетілген.

Оларда бірінші класс мұрагерлері: ұлдары, қыздары, немелері т.т. Жақын дәрежедегілер қашық дәрежедегілерді ығыстырады. Мысалы, балалары болса, немерелер мұраға ие бола алмайды. Егер мұра беруші өлімі кезінде оның балалары, немелері аман болса, онда немерелері әке, шешесімен қалған аталарының мұрасына ие болады. Мұндай мұра иемдену түрін - мұра иемденудің таныстыру құқығы арқылы қолданылатын түрі.

Таныстыру құқығы арқылы орындалатын бұл иемденудің түрін мұрагерлік транемиссиямен шатыстыруға болмайды. Таныстыру құқығын иемденген мұрагерлік мұраны, оны қабылдауға үлгермеген әкесі не шешесімен емес, мұра қалдырушыдан қабылдайды.. Мұрагерлік транемиссиялы мұрагер өзіне мұра қалдырушыдан өмірі ұзағырақ болса, онда ол мұрагерлікке ие болады. Ал, егер мұра қалдырушыдан бұрынырақ өлсе, онда жаңағы мұраны иемденуге үлгермеген мұрагердің үлесі оның мұрагерлігіне қалады.

Алдында румдық құқық мұрагерлік транемиссияның қолдануына қарсы болды, құқық мұрагерліктің ашылу сәтінде мұрагерде пайда болған тек қатал жеке меншік секілді қарастырылған: сондықтан мұрасы иемденген мұра қалдырушы алмаған рум құқықтың дамуындағы соңғы дәрежесінде транемиссия жеңіске жетті, бірақ, біраз өзгертілген түрде қабылдау мерзімі жаңаландырылды (мұрагерліктің жазылуы, оның жазылған күннен басталған бір жыл мерзімінде ол мұрагерлікті қабылдаушы тұлғаға баяндауы қажет).

Екіншіден, туыстары (әке, шеше, ата, апа т.с.с.) және туған ағалары не қарындастары.

Егер жақын туыстары табылмаса, онда алыс туыстары табылады.

Аманатта тағайындалған мұрагер кей-кезде келесі мұрагерге қандай да бір әрекетті берген. Мүлікті қолдануына анықталған белгілеу бойынша. Егер мұрагер орындамаса әкімшілік шара қолданған.

Жақын туыстары.

Ежелгі дәуір өкім мүлігін өзінің шектеусіз құндылығымен қолданылды. Бөтен адамдарға және кез келген тұлғаларға жеткілікті мүлік берілуі. Мүмкін, жақын туыстар осыдан ешбір мүлік алмаған. Шектеулі мұра қалдыру бостандығы аманат міндетті түрде байланыс үлесі осымен пайда болады. Осынан аманат қалдыру тек қана құрылған шектеулі, оларды өзінің айналмай билік астындағы үндемеуін істемеу керек немесе олардың мұрасын бермеу. Осы сияқты құрылған бірнеше жақын туыстарды жеткіліксіз мұрагерді жай ғана көрсету емес, оларға тек керекті кішігірім мұра қалдырады. Егер аманат осыны орындамаса, онда мұрагер сотқа жолығуы мүмкін. Өлшем міндетті үлесте анықталса ¼ үлесі қандай да бір тұлға мұрагер заң бойынша алуы мүмкін. Аманат тіршілік етіп қандайда кешірімді себептерін толық күшімен сақтаған. Барлық тізімдерді Юстинианмен дәлелденген.

12.2. Өсиет бойынша мұрагерлік.

Римдік құқықта өсиет қағазы ретінде жеке тұлғаның кез келген жарғысы бола бермейді. Бұл қағазда мұраға ие болатын адам тағайындалған болуы қажет.

Классикалық құқық бойынша мұндай өсиет алдын ала болуы керек. Аманаттың негізгі бөлігінде мұрагер көрсетілмесе, мұндай қағаз ақиқат болмайды.

Аманат бір жақты мәміле болып, өсиетшінің ерігін білдіреді.

Өсиет өзінің шын мағнасына келесі жағдайда жетеді: мұрагер болып тағайындалған адам мұраны қабылдауға келіседі, өсиет шарт болып есептелмейді, өйткені ол қайтыс болған өсиетшінің ерігін білдіреді.

Өсиет қағазының нақғылығы туралы шарттар.

Өсиет қағазды жасау үшін қойылатын талаптар:

1) Арнайы қабілеттілік - Тesmamentifactio active.

Осындай қабылеттілік арнайы өсиет толтыру кезеңінде қолданалады.

туысқандары мұрагерлікке қол жеткізе алмайды (мысалы: егер өлімнен кейін әкесі тірі болса, онда атасы ие бола алмайды).

Егер мұрагерлер өлгеннің жалғыздары болса, онда мұра екіге (әкелік, шешелік) жағына бөлінеді. Егер мұрагерлер болып оның туған аға-апалары, алыс туыстары бір уақытта табылса, онда мұрагерлік олардың араларында тең бөлінеді.

Үшіншіден, оның мұрагерлікке ие болу құқы оның жақын туыс емес аға-апалары.

Төртіншіден, мұрагерлікке мұра қалдырушының алыс қандас туыстары ие бола алады.

Ең соңғы болып, мұрагерлікке мұра қалдырушының жұбайы ие бола алады.

Иесіз қалған мұра. Егер мұра ешбір мұрагермен не заң бойынша, не мұрагерлік өсиет қағаз бойынша қабылданбаса, онда мұра иесіз қалғандыққа айналады. Ежелгі құқықта мұндай иемделуді кез келген тілекті адал жасай алатын-ды. Принципат кезеңінен бастап мұндай мұрагерлікке мемлекет ие болатын болды.

12.3. Заң бойынша мұрагерлік.

Мұрагелік Рум жүйесі Заң бойынша жалпы жанұялық мүлік және когнат туыстығы түрінен пайда болды.

Қисынсыз билік астындағы мұрагерлер 12 тақтадағы кестелі заңмен сәйкес бірінші кезектегі мұрагерлерді мойындайды (балаларды, немерелерді) өлген балалардан т.с.с. осындай жағдайда: егер олар қас-қағым сәтте үй иесі билігінен шықпаса, осындай мұрагерлер - іс-әрекетке қабылетсіз, қылмыстары бойынша жазаланғандар арнайы аманат қағазын бала алмайды.

2) Аманат қағаздың нысаны, айрықша үлкен, бірақ, ықшамдау да қиын болып беріледі (7 куәгердің болуы міндетті түрде, жазу нысаны қажет емес). Жеке аманат қағазбен көпшілік ортасында, мемлекет басшыларымен бірге орындалады:

а) өсиетшінің соттағы хаттамасы немесе муниципалді – 1 магистраттың өкімін кіргізу жолдарымен;

б) аманат қағазын императорлық кеңсеге сақтауға тапсыру жолдарымен.

3) Мұрагер аманатшының өзімен анық және нақты тұлға ретінде тағайындалуы керек.

Белгісіз тұлғаның санына мұрагершінің тірі кезінде құрсақта болған, бірақ оның қайтыс болған кезінде туылмаған тұлға және заңды тұлғалар жатады. Әрбір жағдайда мұрагер етіп тағайындалған адам мұраға ие болады.

Дата добавления: 2015-11-14