Что означают следующие слова? Klubano; dentisto; realismo; aliloke; ĝisblanke; virinaĉo; plenumado; organizaĵo; konateco; kunaŭtoreco; nepreco; praveco; kuirita;

Klubano; dentisto; realismo; aliloke; ĝisblanke; virinaĉo; plenumado; organizaĵo; konateco; kunaŭtoreco; nepreco; praveco; kuirita; invitota; ridetante; ekdorminta; dormemo; mispaŝi; surpaŝi; malamikeco; apudeco; supereco; brulego; neklarigebla; antaŭfesta; enprofundiĝi; plidikiĝi; translokiĝi; manĝilaro; karulino; paperujo; industriigo; antaŭĉambro; deirpunkto; fajr-eltena; intermonto; kontraŭvola; kroma; kunteksto; postmorta; pretere; preteriri; sendanka; subulo; ĉirkaŭvojo; vortfarado; enterigi; prisilenti; elvoki; nevokita gasto; freŝdata ĵurnalo.

11.2. Переведите сочетания:

krom tio; preter ili; tio okazis pro ŝi; li mortis pro maljuneco; veni pro serioza afero; ami pro beleco; ridi pro ĝojo; ludi por plezuro; iomete da akvo; labori super lernolibro; la domoj staris unu kontraŭ la alia; trans la rivero; ĝis la somero; komenci ekde la aŭtuno; ĉe la subiro de la suno; ne sen malfacilaĵoj; ekdormi dum legado; kun rapido de 70 kilometroj en horo; vojaĝo ĉirkaŭ la mondo; dank' al la plenumita promeso; letero el la patrujo; lingvo de paco kaj amikeco; batali por la paco; je kelkaj paŝoj de la instituto; okaze de la festo; mi miras pri via nescio; fali de sur la tablo; vizito de la patrino al la magazeno; komenci per kolektado de informoj; paŝo post paŝo; lerni Esperanton de post septembro; amikeco inter la popoloj; tio okazis antaŭ miaj okuloj; promeni duope; aperi el post stratangulo.

11.3. Переведите фразы:

La tempo pasinta ne plu revenos. Nenio forestas dum enterigo de la riĉulo, krom homoj, kiuj bedaŭrus pri li. Vi preteras – mi rigardas vin. Pro multo da arboj li arbaron ne vidas. La juneco estas feliĉa pro tio, ke ĝi havas estontecon (N. V. Gogol). Ne edziniĝu al maljunulo pro mono, ĉar la mono foriros, sed la maljunulo restos. Tre malĝoje estas ĝoji en soleco (G. Lessing). Por tiu, kiu ne scias, ĉio estas ebla. Se ni la feliĉon ankoraŭ ne trovis, do, eble, pro mallaboremo (S. J. Marŝak). Se la amo malvarmiĝis, ĝi ne estas revarmigebla. Plena senkaraktereco estas tre aĉa karaktero (J. La Bruyère/Labrjuj e r). Multe komencite, malmulte plenumite. Se oni kuracas malvarmumon, ĝi forpasas post sep tagoj; se oni ne kuracas ĝin, ĝi forpasas post semajno. Ne prunteprenu monon, ĉar vi prenas ies monon, sed redonas la vian; vi prenas ĝin por kelka tempo, sed redonas por ĉiam. La homo, kiu ne konas alilandajn lingvojn, ne konas la sian (J. W. Goethe/Gj o te). Esti saĝa en ies aferoj estas pli facile, ol en la siaj. Lia maldekstra mano ne scias, kion faras la dekstra. Unu fojo ne estas ofte, du fojoj ne estas ĉiam. Oni ne povas vivi por ĉiuj, precipe por tiuj, kun kiuj oni ne volus vivi (J. W. Goethe). Malproksima fajro ne varmigas. Post morto kuracilo jam estas sen utilo. La mortintaj restas junaj (A. Seghers/Z e gers). Ne konante la profundon, ne iru en la riveron. Eĉ el sub la tero aperas la vero. Kies gasto mi estas, ties feston mi festas. Kia estas via laboro, tia estas via valoro. Oni malmulte pensas pri la valoro de tio, kion oni havas. Unu horo da dormo antaŭ la noktomezo valoras pli, ol tri horoj post la noktomezo. Ni ankoraŭ batalos, diablo prenu! (I. S. Turgenev). En la tagoj, kiam ni ne batalas por la paco, ni helpas al la milito (N. Grieg/Grig).

11.4. Переведите на эсперанто:

Летом я отдыхал в Кишиневе. Это зеленый, солнечный город. От вокзала идёт центральный проспект, на котором находятся различные учреждения, памятники, магазины, гостиницы, рестораны. Город не очень большой, а потому я больше ходил пешком, чем ездил в троллейбусах и автобусах. Старую центральную часть города окружают новые жилые районы Рышкановка, Боюканы, Ботаника, Новые Чеканы с оригинальными многоэтажными домами. Я был в музеях, в театрах. Мне очень понравился молдавский кинофильм «Человек идёт за солнцем». К моей радости, я нашёл литературу на эсперанто в Национальной библиотеке. Было приятно, что молдавские эсперантисты возили меня на машине по всей республике. В Тирасполе и Бендерах мы побывали на пляже у Днестра. Но чаще всего я проводил время у прекрасного озера, вокруг которого находится огромный парк, и на так называемом Кишиневском море.

Расскажите о вашем городе или составьте диалог по одной из ситуаций: а) спросите друг друга о городах, где вы родились; бывали ли вы позже в этих городах? б) ваш товарищ впервые собрался в Москву; вы были там многократно и даёте ему советы; в) вы показываете зарубежному эсперантисту ваш город; г) вы вернулись из зарубежной туристической поездки и обмениваетесь впечатлениями с товарищами по группе.

Эсперанто – живой, развивающийся язык, и относиться к нему следует с уважением, как к любому живому языку. При пользовании языком эсперанто следует избегать:

· небрежного отношения к культуре речи, т. е. допущения ошибок, нарушающих структуру языка и общепринятые нормы его употребления;

· влияния родного и других языков, если это нарушает основные структурные принципы эсперанто: интернациональность, регулярность и логичность;

· примитивизма, выражающегося в пользовании ограниченным лексиконом и в принципиальном неприятии новшеств;

· новаторства, выражающегося в готовности принять любые новшества, в попытках реформировать язык или навязать ему свои личные идеи.

В этом курсе вы изучаете нормативное употребление языка. В процессе чтения книг и журналов, международной переписки, устного общения вы будете сталкиваться и с другими формами, иногда удачными, иногда менее удачными. Выработайте в себе привычку подмечать и заносить в свою картотеку все интересные и необычные употребления, размышлять над тем, что вам кажется неправильным или неудачным. Но до тех пор пока вы не приобрели чувства языка, пока не овладели им свободно, предпочитайте формы, которые даются в этом курсе.

Приложения

Языковая игра «Дополнить предложение»

Один из играющих говорит или записывает предложение из подлежащего и сказуемого. Другие играющие постепенно дополняют его. Например: Mi legas – Mi legas libron – Mi legas interesan libron – Mi legas interesan libron hodiaŭ...

Урок 12

Лексика

aparato 'прибор', 'аппарат', besto 'животное', bezoni 'нуждаться', 'иметь потребность' (mi bezonas 'мне нужно'), bruna 'коричневый', ĉemizo 'рубашка', desegni 'рисовать', 'чертить', direkto 'направление' (direkti 'направлять', 'управлять'), egala 'равный', 'одинаковый', ekspozicio 'выставка', elekti 'выбирать', 'избирать', fabelo 'сказка', fako 'отдел', 'отделение'; 'специальность', 'отрасль', flava 'желтый', fraŭlo 'холостяк', 'неженатый' (fraŭlino 'девушка'), globo 'шар', griza 'серый', gusto 'вкус' (gustumi 'пробовать на вкус'), halti 'остановиться', hela 'светлый', 'яркий', kajero 'тетрадь', kisi 'целовать', konkurso 'соревнование', 'конкурс', kovri 'покрыть', 'закрыть', krajono 'карандаш', laca 'усталый', lino 'лен', najbaro 'сосед', ordo 'порядок' (ordigi 'привести в порядок', 'упорядочить', 'устроить'), pagi 'платить', pentri 'рисовать (красками)', perdi 'потерять', plumo 'перо', pluvo 'дождь', printempo 'весна', razi 'брить', robo 'платье', servi 'служить', signo 'знак', 'признак' (supersigno 'надстрочный знак'), supro 'верх', 'вершина', ŝuoj 'ботинки', 'туфли', tajpi 'печатать на машинке', taŭgi 'годиться', universala 'универсальный', 'всеобщий', 'всемирный', vintro 'зима'.

Без перевода: gimnastiko, ilustri, kaso, kostumo, spektaklo.

Грамматика

12-1. Предлоги: laŭ 'по', 'согласно', 'в соответствии с'; po 'по' (употребляется с числительными и с другими количественными словами); anstataŭ 'вместо'; malgraŭ 'несмотря на'; laŭ via peto 'по вашей просьбе'; Ŝi vestas sin laŭ la lasta modo 'Она одевается по последней моде'; Agi laŭ sia plaĉo 'Действовать по своему усмотрению'; Venu laŭeble pli rapide, mi atendas 'Приезжай как можно быстрее, я жду'; po kvin 'по пять'; Ili venis po grupoj (= pogrupe) 'Они пришли группами'; anstataŭ mi 'вместо меня'; Agu anstataŭ perdi la tempon senrezulte 'Действуй, вместо того чтобы терять время безрезультатно'; Elektu amikon ne rapidante, ankoraŭ malpli rapidu anstataŭigi lin (B. Franklin) 'Выбирай друга не спеша, ещё меньше торопись променять его'; Ankoraŭ ne estis tia nokto, kiun ne anstataŭus mateno 'Ещё не было такой ночи, которую не сменило бы утро'; Mi esperas, ke, malgraŭ ĉio, ni plu restos geamikoj 'Я надеюсь, что, несмотря ни на что, мы и дальше останемся друзьями'.

Предлоги ĉirkaŭ (в значении 'приблизительно') и po, относясь к числительному, играют роль наречий, а потому не влияют на падеж существительного, перед которым стоит числительное: Mi pagis ĉirkaŭ dek rublojn. Oni donis al ĉiu po du krajonojn.

12-2. Союзы: ju (mal)pli... des (mal)pli 'чем больше/меньше... тем больше/меньше': Ju pli mi lernas, des pli mi vidas, ke mi devas ankoraŭ lerni.

12-3. Частицы: ja 'ведь', 'же'; jen... jen 'то... то'.

12-4. Числительное ambaŭ 'оба' не изменяется по числам и падежам: Rigardu per ambaŭ okuloj! 'Смотри в оба (глаза)!'

12-5. Наречие ĵus 'сейчас', 'только что': Mi ĵus venis.

12-6. Безличные глаголы употребляются без подлежащего. Ими обозначаются явления природы: pluvas (нельзя сказать * ĝi pluvas или * oni pluvas), neĝas, sunas, mateniĝas, estas varmege, и выражаются различные отношения к происходящему: okazas ke, povas esti ke, ŝajnas, estas eble (eblas), estas grave (gravas), estas necese (necesas), estas utile (utilas), estas certe ke, estas bone, estas verŝajne; Okazas, ke prisilenti estas pli bone, ol diri; Kiu mem amas neniun, tiun, ŝajnas al mi, ankaŭ neniu amas (Demokrito); Ne eblas ĉiam esti heroo, sed ĉiam eblas resti homo (J. W. Goethe/Gj o te); Ne necesas nigrigi la nigran, ĝi jam estas nigra (S. Burin).

Словообразование

12-7. Суффикс -ing- образует существительные, обозначающие предмет, в который что-либо вставлено концом: plumingo 'ручка', piedingo 'стремя'.

12-8. Суффикс -ĉj- образует уменьшительные мужские имена: Viktoro – Viĉjo, Mikaelo – Miĉjo, Boriso – Boĉjo.

Суффикс -nj- образует уменьшительные женские имена: Faina – Fanjo, Lidia – Lidinjo, Larisa – Larinjo.

При добавлении этих суффиксов слово отсекается в удобном для произношения месте. Иногда они употребляются в словах, обозначающих близких родственников и дорогих людей: paĉjo 'папа', panjo 'мама', avinjo 'бабушка', filinjo 'доченька', karulinjo 'дорогая', 'милая'; Flanken, fraĉjo! 'Посторонись, братец!'

Словоупотребление

12-9. Чтобы избежать повторения одного и того же существительного, его можно заменить местоимением tiu: La fraŭlino kun la bluaj okuloj estas bela, sed tiu (= la fraŭlino) kun la brunaj (okuloj) plaĉas al mi pli (multe).

12-10. Для логического выделения подлежащего или дополнения используются:

а) особая конструкция, в которой группа подлежащего или дополнения помещается между словами estas и kiu(j) и которая ставится в начале предложения; выделяемое слово употребляется в именительном падеже, а его предлог или окончание -n присоединяется к слову kiu: Petro kaj Paŭlo enmanigis al Maria ruĝajn rozojn – Estas Petro kaj Paŭlo, kiuj enmanigis al Maria ruĝajn rozojn; Estas Maria, al kiu Petro kaj Paŭlo enmanigis ruĝajn rozojn; Estas ruĝaj rozoj, kiujn Petro kaj Paŭlo enmanigis al Maria; Estas mi, kiu devas danki vin 'Это я (именно я, я сам) должен благодарить вас';

б) слова nome и ĝuste в значении 'именно' (Nome mi devas danki vin; Ĝuste al vi mi parolas);

в) изменение порядка слов (Vin devas danki mi);

г) логическая интонация (Mi devas danki vin).

Nova magazeno

— Mi ĝojas revidi vin, Ninjo! Kien vi direktas vin?

— Mi legis en la hieraŭa vespera ĵurnalo, ke oni ĵus malfermis novan universalan magazenon. Mi volus rigardi ĝin.

— Kie ĝi estas?

— Tute proksime: apud la sekva trolebusa haltejo, antaŭ la sportpalaco. Ĉu vi ne kontraŭas, se mi invitos vin tien?

— Al mi estas egale, ĉar nun mi nenien rapidas. Bone, ni kuniru! Des pli, ke mi bezonas aĉeti kelkajn aĵetojn.

— Ni komencu de ĉi tie! Mi volus vidi vintrajn kaj printempajn paltojn. Jen tre bela palto, kiel ĉe mia najbarino. Kia bedaŭro, ke ĝi estas iom tro helkolora!

— Mi dume aĉetos dikajn kajerojn kaj ĉirkaŭ dek krajonojn. Fraŭlino, kiom kostas la kajeroj?

— Ili kostas po dek rublojn. Bonvolu pagi en la kason. Ĉu vi volus preni globkrajonon aŭ plumingon?

— Mi prenos ambaŭ. Kaj anstataŭ la kajeroj kun la flavaj kovriloj, bonvolu doni al mi tiujn kun la grizaj kovriloj. Estas la griza koloro, kiu precipe plaĉas al mi.

— Andreĉjo! Atendu iomete, ne kuru! Kien vi malaperis?

— Mi perdis vin. Kie do vi estis?

— Supre. Mi jam trarigardis la tutan etaĝon kaj konas ĝin de «a» ĝis «zo». Ĉu vi ĉion aĉetis?

— Jes, ĉio estas en ordo. Mi vidis laŭmodajn linajn ĉemizojn kaj brunajn hungariajn kostumojn, sed mi ne kunhavas tiom da mono. Laŭeble, mi aĉetos alifoje. Tamen tion mi faros nek hodiaŭ, nek morgaŭ. Ĉu vi elektis ion?

— Mi aĉetis malhelajn ŝuojn. Ju pli mi rigardas ilin, des pli ili plaĉas al mi.

— Vere, tre praktika kaj nemultekosta aĉetaĵo! Ili estas bonaj por pluva vetero. Rigardu, mi neatendite trovis por mia fratinjo belegan ilustritan libron kun fabeloj pri bestoj. Ja fabeloj estas ŝia plej ŝatata legaĵo.

— Mi serĉadis someran robon, rigardis jen unu, jen alian, tamen mi neniel povas trovi ian laŭ mia gusto. Nenio farebla!

— Mi vidis multe da bonaj aĵoj. En la apudaj fakoj estas elektroraziloj «Agidel», fotoaparatoj «Zenit», porteblaj televidiloj, malpezaj dormosakoj. Mi vidis ankaŭ germanian tajpilon «Erika» kun supersignoj: ĝi taŭgas por tajpi en Esperanto. Necesas pripensi, kion aĉeti pli frue.

— Malgraŭ tio, ke ni estas ĉi tie nur horon, mi jam laciĝis.

— Do ni iru! Interalie, en ĉi magazeno estas bonega priservado.

— Kion vi faros hodiaŭ plue?

— Mi tuj iros al la ekspozicio de pentraĵoj kaj desegnaĵoj kaj vespere mi televidos gimnastikan konkurson, poste aŭskultos muzikon. Sed vi?

— Mi havas bileton por la spektaklo «Kiso de Ĉanita».

— Kial ni ne vizitu morgaŭ Nikolaon? Laŭdire, li ekmalsanis.

— Memkompreneble, ni iru! Samtempe mi redonos al li librojn, kiujn mi prunteprenis de li por legado: «Tutmonda sonoro», «Ĉu li venis trakosme?», «La monto». Krome mi volus peti de li aliajn librojn: «Kiel akvo de l' rivero», «Metropoliteno» kaj «Koloroj». Do bonvolu telefoni al mi en laborejon, kaj ni decidu pri la tempo.

— Ĉion bonan!

— Same al vi!

Задания

Дата добавления: 2015-07-24