|
Читайте также: |
- Ник ияреп кенә китмәдең, апа, газабың йөзеңә чыккан бит.
- Балалар хакына, - диде апасы, авыр сулап.
- Якуптан кыйналып яшәр өчен калдыңмы? Ул бит теге көнне сине дөнья бетереп эзләгән, Әхтәмне дә буган сине таптыртып. Миңа килгән иде, мин аңа кукиш кына күрсәттем, мин Әхтәм түгел, күтәреп ата алмассың, дидем.
Саттар агай Фатыйма янына тузынып килеп керде.
- Кайда йөрисең эш ташлап, әнә, бер бозавың чирләп үләргә ята.
Фатыймага бик тә авыр иде, чыбыркы эзеннән бигрәк, йөрәктә әйтеп аңлаткысыз авырлык иңбашларны аска басты. Элек булса, Саттар агай күренүгә каударланып торып чабар иде, ә бүген ул авыр карашын Саттар агайга терәде. Үзалдына тузынган Саттар агай нидер сизенеп Фатыймага текәлде. Ул Фатыйманы ничәмә еллар белә, һәрвакыт сабыр, тигез холыклы Фатыймага әллә,ни булган.
- Миңа дигән хатны кая куйдың? - диде Фатыйма коры гына.
- Нинди хат?
- Моннан биш ел элек язылган хат. Ник бирмәдең, хат кая? - дип бер адым Саттар агайга таба атлады. Саттар агай артка чигенде, тик артында торган Маһинурга килеп төртелде.
- Фатыйма, тукта, аңлатам, юк миндә бернинди дә хат. Мин сиңа азак аңлатырмын, хәзер түгел, - диде дә сарайдан чыгып та тайды.
Бозау абзарында яшь бозаулар гына, сыерлар җәйләүдә, сыер савучылар да юк, тирә-якта тынлык. Фатыйма балаларны да монда алып килде, Якупның күз карашыннан еракта булырга тырышкан балалар рәхәтләнеп уйнадылар. Фатыйма бу соңгы көннәр хатирәсеннән һич айный алмыйча йөрде, тәне дә бик сызлады. Авыр уйлар җанын талады. Ул шулай уйланып утырганда, Саттар агай үзе аның янына килеп утырды. Фатыйма бу юлы бер сүз дә эндәшмәде. Аның аягындагы яраларны күреп:
- Якуп эшеме? - диде ымлап. - Мин бәлки гаепледер дә синең алда, тик ул вакытта да мин синең турыда уйладым. Мин алар хезмәт иткән җиргә ниндидер эш белән барган идем, анда минем дус эшли. Ул ишектә каршы очрады, ашыга-ашыга, әйдә, юлда сөйләрмен, диде. Ике егетне качкан өчен трибуналга тарттырдылар, шуларны озатасы бар, машина килде, диде. Кулларына богау кидереп алып чыккан егетләрне күргәч, минем дә аякларым бөгелде. Синең баһадирың белән бәләкәй башкорт егете иде. Мин иптәшемә ялынып, ни өчен, нишләгәннәр шул чаклы, дип сорадым. Иптәшем, берсе сакта торган, икенчесе төнлә качкан, өченчесе саткан, диде. - Саттар агай ул көнне исенә төшереп, башын селкеп куйды, тамагына утырган төенне көч-хәл йотып җибәрде. - Харап булды балалар. Мин дә әти кеше, мин сугышта булган кеше, мин моның ни икәнен яхшы аңлыйм. Мин иптәшемә, рөхсәт ит, ике генә сүз сорыйм, дидем. Минем алда сора, ярамый читләр белән сөйләшергә, диде. Мин теге үзебезнең малайдан: «Ни булды, ник качтыгыз?» - дип сорадым. Бәләкәй башкорт егете мине таныгач, елап җибәрде: «Саттар агай, Михман
Фатыйма янына гына барып килмәкче булган иде, бернинди дә начарлык эшләргә җыенмаган иде. Саттар агай, аңлат, без бернинди дә сатлык җаннар түгел, Михман Фатыйманы бик сагынганга шулай килеп чыкты». Синең баһадирың башын күтәрмәде дә, еламады да, тик машина ишеген япканда гына нидер үз телендә кычкырды, мин Фатыйма сүзен генә аңладым. Алариы биш елга хөкем итеп, Чиләбе урманнарындагы Маяк шахталарына озаттылар. Аннан күпләр исән кайтмый, куркыныч җирләр, исән калса да, озак яшәмиләр, дип сөйлиләр. Син хат турында кайдан белдең?
-Үзе әйтте.
Саттар агай бераз аптырап карап торды.
- Алайса, килгән. Да-а, хәлләр, - дип сузды, - әле кая соң?
- Иленә кайтып китте.
- Ә син?
- Ә мин калдым. Сез хатны биргән булсагыз, мин дә киткән булыр идем бәлки.
- Юк, Фатыйма, китмәс идең, чит илдә яшәү җиңел дип беләсеңме әллә? Мин сугышта биш ел кеше иле таптадым, үзебезнең туган яктан да матур ил юк, Фатыйма балам, көн дә төшләреңә кереп, саташып үләр идең.
- Ә болай ялгызлыктан саташып үлмәмме соң, Саттар агай?
- Үлмәссең, әнә, күпме кешенең ире сугыштан кайтмады, яшиләр бит.
Асылгәрәй килеп Фатыйманың муенына асылынды.
- Әни, ашыйсы килә!
Башкалар да аңа килеп сарылдылар.
- Менә шулай яшәрсең, язга сиңа өй салып бирербез, түз, Фатыйма, түз.
- Яза чаклы гына түзәрмен, тик сез төзегез генә.
Фатыйма җәйнең җылы кичләрендә балаларны торналар
утравына алып китеп кунды, аңа монда рәхәт иде, хәленнән килсә, шушында гына өй салыр да балалар, тормышка ашмаган хыяллары белән яши бирер иде. Балалар белән бергәләп тау җиләге җыеп кайттылар. Аның бу балалар белән яшәвенә дә биш ел булып китте, бүгенгедәй хәтерендә - олы фаҗига, бәхетсезлек кавыштырды аларны. Биш ел эчендә балалар да үстеләр, үз әниләрен онытып, Фатыйма улларына әйләнделәр. Рушаниясы да күзгә күренеп үсте, кайчакта аларга атылып килеп керә, өй эче яктырып китә, әйтерсең, өйгә бәйрәм килеп кергән. Ул малайларның сөенече эчләренә сыймый, шундый шатланып каршы алалар. Тик Айбикә инәй генә бик өнәми иде аның усал Якуп янына керүен. Асылгәрәй дә иртә таңнан тора да Барый абзыйлар ишек төбенә барып утыра, Рушанияның торып чыкканын көтә. Аның белән үзе генә уйныйсы килә, абыйларыннан көнләшә. Ә Айбикә инәй ничек кенә шомыртын үз янында тотарга тырышмасын, бала барыбер балаларга тартыла. Фатыймаларга керсә, Фатыйма аны туйганчы сөеп кала, такылдаганын тыңлап туя алмый.
Фатыйма малайлары белән әзләп булса да печән әзерләде, шуның арасында җиләк, чия җыялар, малайлар тырыша- тырыша Рушанияга дип җыялар. Фатыйма аларга иң эресен, иң пешкәнен генә җыярга куша. Асылгәрәй бер җыеп тутыра, бер ашап бетерә, тагын җыя, тик абыйлары белән кушылмый, кайткач, үз савытыннан аерып кына ашата. Асылгәрәйнең, кечкенә булса да, Рушания өчен җан атуы олыларны бераз куркыта да иде. Беркөнне Фатыйма эштән кайтканда Асылгәрәйнең янып-пешеп ике күрше арасындагы текмәләрне сүтүен күреп, читтән шым гына күзәтте. Читәнне ике якка аерды, аннан кара бөдрә баш күренде. Ахрысы, Айбикә инәй ни өчендер куркып, ир балалар янына бик якын җибәрмәскә тырышты. Олы кешенең моңа үз карашы иде. Тик балалар үзләренә йөрергә туры юл салдылар.
Җәйләр дә үтеп китте, акрын гына көз якынлашты, маллар да җәйләүдән абзарларга кайта башладылар. Маллар кайтканчы абзар-кураларны җылытырга, сыларга, кагарга- сугарга кирәк - тавык чүпләп тә бетмәс эшләр башланды. Бәхтияр белән Айбулат мәктәпкә киттеләр. Асылгәрәй өйдә күбрәк әтисе белән калды. Якуп Акбүре талаганнан соң бик озак рәтләнә алмады, төннәр буе ыңгырашты, үзалдына үзе нәрсә беләндер дәваланды. Фатыйма балалар белән, ә ул үзалдына ничек теләсә, шулай яшәде. Тик урманга ауга гына чыгып китә алмады. Әллә саулык шәптән түгел, әллә Барый абзый мылтыкны кире кайтарып бирмәде, һәрхәлдә, Фатыймага төннәрен бәйләнмәде, эчендә ни уйлап яшәгәнен бер Алла гына белә. Шулай да Якуп карашыннан читтәрәк яшәү яхшырак. Фатыйма аркасы белән тоя иде аның астыртын карашын, бөтен тәне чемердәп куя. Ярый, күпкә түзгәнне азга түзәр, Саттар агай язга йорт салабыз диде, күп калмады. Фатыйма шуларны уйлап, бозау эчереп торганда, карынында нидер селкенгәндәй булды, ул башта әллә ни оһәмият бирмәде, тик икенчесе ныграк сизелде. Башына килгән уйдан тынсь*3 катып калды, кулындагы сөтле бидонын җиргә ташлап, тураеп басты, кулы белән эченә тотынып, ни көләргә, ни еларга белми, Михман, Михман, диде пышылдап. Бераз торгач, ул үзалдына елмаеп куйды. «Ах, син белсәң, җаным, бәлки әйләнеп кайтыр идең, белмәссең шул, аралар ерак. Кош теледәй хат җибәрер идем, адресың да юк. Урал белән Кавказ арасы бик ерактыр шул. Монысын инде мин беркемгә дә бирмәм». Фатыйма шушы мизгелдә кабат тормышка кайтты, киләчәккә карашы үзгәрде, әлегә үзе дә аңлап бетермәгән кты өмете барлыкка килде, иреннәренә серле елмаю кунды. Кабат-кабат, яратып, корсагын сыйпап куйды. Күптәннән югалткан кадерле әйберсен тапкандай, йөрәге шатланып күбәләк булып җилпенде. Михманнан бала табып үстерү &ның өчен үзе бер бәхет иде. Аның өчен бу хәзер иң мөһиме. Кемнең ни сөйләвендә аның эше юк. Маһинур сеңлесе ның янына кергәләде, апасының соңгы вакытта елмаеп йөүе бик серле дә, сәер дә тоелды.
- Апа, бер-бер хәл бармы әллә, бит алмаларың кара тутыкланган димм.
Моңа Фатыйма <5ик бәхетле елмаеп:
- Булыр, Алла боерса, - диде бит очларын чокырайтып.
- Якуп нәрсә ди?
- Ә Якупның ни катнашы бар? Миңа Якуп беркем дә түгел.
- Апа, ни сөйлңсең, ул бит сине бөтен дөньяга фаш итәчәк.
- Ә миңа барыбер, минем балаларымның атасы берәү генә, мин Ходай каршысында Михман хатыны гына.
Эх, бу дөнья сиң уйлаганча гына барса... Кышка якын Фатыйманың корсагы түгәрәкләнә башлады. Якуп әллә күрмәде, әллә күреп тә сиздермәде. Фатыйма үзен аның алдында бурычлы да, гаепле дә санамады. Күп калмады бер түбә астында яшәртә, озакламый үз өйләре булачак. Балалар мәктәптән туры аның янына эшкә киләләр, аларның Якуп янына бер дә кайтасылары килми. Фатыйма белән кичке эшне бетергәч, сөйләшә-сөйләшә бергә кайталар. Алар ике сүзнең бере «Әни» дип үлеп торалар. Фатыйма үзе дә ал ар дан башка бу Тормышны күзалдына да китерә алмый. Былтыр колхоз Фатыймага эш хакыннан бер тана яздырып бирде, быел шул жилен тутырып, бозауларга тора. Фатыйма үз сыеры булырын сөенеп бетә алмады. Моңа малайлар да бик шат, муеныннан кочаклап, иркәләп кенә үстерделәр. Йортка кайтып керү белән иң беренче яшь тана янына кереп чыгалар. Бүген дә Фатыйма балаларга:
- Айбулат, син Асылгәрәйне Барый абзыйлардан алып чык, Бәхтияр, син утын алып кер, — диде дә үзе сарайга кереп китте. Караңгы сарай эченә атлауга, кышкы салкынны ярып, борынына Якупның әче бал, аракы исе килеп бәрелде. Фатыйма тиз генә артка чигенде. Ялгышмады, аңа каршы Якуп килә башлады.
- Нәрсә, кайттыңмы, өстерәлчек, миңа кагылырга ярамады, башкаларга ярадымы? - диде теш арасыннан. - Минем йортымда яшәп, кемнән корсак күтәреп кайттың?
Фатыйма артка чигенгәндә, йортта аяк астына каткан сыер тизәгенә абынып егылды, арты белән бик җайсыз барып төште. Якуп, әйтерсең, шуны гына көтеп торган, көтмәгәндә китереп тибеп җибәрде. Фатыйма кычкырып җибәрде дә эчен каплап бөкләнде. Ничек тә эченә типтермәскә, баласын саклап калырга тырышты. Фатыйма бар көченә «Бәхтияр!» дип кычкырды. Әллә кабат утынга, әллә Фатыйманың тавышын ишетеп чыккан Бәхтияр әнисен якларга ташланды. Бала йөгереп килеп үз гәүдәсе белән җирдә аунап яткан әнисенең гәүдәсен каплап ятты. Якуп, ярсып, бар көченә кайда туры килсә, шунда типкәләде, авыр кирза итек бер Фатыймага, бер аны кысып кочаклап яткан Бәхтияргә туры килде. Фатыйма һич җирдән күтәрелә алмады. Капкадан кайтып кергән Айбулат әтисен читкә тартырга тырышты, кечкенә Асылгәрәй әтисенең ботына тешләре белән ябышты. Каны кызган Якуп кычкыруын белде:
- Миңа ярамый, башкаларга ярый. Күршенең кара башы да синеке бит, берни дә күрми дисеңме әллә?
Фатыйма оар көчен җыеп, җирдән тормакчы булды. Аны кысып кочаклаган Бәхтияр һаман ычкындырмады.
- Бәхтияр, тор җирдән, ычкындыр мине. - Бала эндәшмәде. Фатыйма аны ныграк үзенә тарткан иде, бала бер кырыйга камыр булып килеп төште. Якуп тагын бер кат Фатыйманың биленә китереп типте. Фатыйма беразга тынсыз калып, тагын бөкләнеп төште. Бу юлы ул Бәхтияр өстенә төште. Бала селкенмәде. Капкада Барый абзый күренде.
- Ни булды тагын, нәрсә кычкырышасыз?
Якупны бер кырыйга этеп җибәрде дә, иелеп, Фатыйманы җирдән күтәрмәкче булды. Урамда караңгы, ай белән кар яктысында тиз генә аңлый алмады ни булганын. Кинәт
Фатыйма йөрәк өзгеч тавыш белән кычкырып җибәрде.
- Үтердең баланы! Бәхтияр, Бәхтияр, - диде баланы селкетеп. - Я Ходаем, баланы харап иттең! Бәхтияр, ач күзеңне, ач, бер сүз эндәш ичмасам, Бәхтияр, - диде өзгәләнеп. Бала эндәшмәде.
- Якуп, җанвар, эт җан, үз кулларым белән буып үтерәм мин сине, баланы харап иттең. --Барый абзый баланы җирдән күтәреп алды. - Әйдә, тизрәк өйгә алып керик.
Өйгә алып кереп, баланы сәкегә сузып салдылар. Бала күзен ачкандай итте, ярты баш яньчелеп кергән иде, авыз кырыннан гына кызыл тасма булып кан китте. Фатыйма елый-елый:
- Бәхтияр, балам-балакаем, ниләр эшләтим, ни җирең авырта, ач күзеңне, ач, курыкма, атаң юк монда, ач күзеңне.
Бала кинәт зур итеп күзләрен ачты, «әни-әни», диде. Бер-ике тапкыр тартышып калтыранды да, ачык күзләрен дә йоммыйча, җан бирде. Бу дөньяда күпне күргән Барый абзый да лап итеп сәкегә утырды, ул да куркып Фатыймага карады. Фатыйма бераз аптырап бер Барый абзыйга, бер аның өчен җан биргән балага карап торды да тышка ташланды. Ул йортка йөгереп чыкты, йөгереп барып, сарай яныннан сәнәкне алды.
- Якуп, син кая, чык, эт җан, эчәгеләреңне муеныңа урыйм, ир булсаң, чык, Якуп, - дип бар көченә кычкыра- кычкыра, өй, сарай тирәли йөгерә-йөгерә Якупны эзләде. Фатыйма ярсыганнан-ярсыды, урамга чабып чыкты. - Үз балаңны үтердең дә чыгып качтыңмы, куркак җан? Табыйм гына, Латыйфаның да, Бәхтиярнең да үчен алмасаммы?
Фатыйма аны бик озак эзләде, хәтта печәнлеккә сәнәкне тыгып-тыгып алды. Якупны тапмады, сәнәген ыргытты да кабат өйгә йөгерде, бәлки үлмәгәндер, аңын гына җуйгандыр. Ул сәкедә яткан бала өстенә ташланды.
- Балам, ач күзеңне, үлмә, мин бит сине шундый яратам, Бәхтияр. Исән калсаң, син аны беркайчан да күрмәссең, безнең үз өебез булачак, ишетәсеңме, Саттар агай безгә өй салып бирәм диде. Бәхтияр, ач күзеңне. - Фатыйма ничек кенә өзгәләнмәсен, бала башка күзен ачмады. Моңа ышану да кыен иде, әле генә чөкердәшеп, бергә көлешә-көлешә эштән кайттылар. Үлем белән яшәү күз белән каш арасы диләр, хак икән.
Бәхтиярне икенче көнне җирләделәр. Фатыйма гына торып соңгы юлга озата алмады. Типкәләнүләр, тетрәнүләр үз эшен эшләде. Вакытыннан алда балага тулгак тота башлады. Акылдан язарга җиткән Фатыйма бер тәүлек чирләде. Берсен күмеп кайтуга, җиде айлык булып, икенчесе туды. Фатыйма шатланып көткән бу бала да аңа сөенеч китермәде. Бәхтиярнең үлеме аны аяктан екты, баладан соң берничә көн беркемне танымыйча чирләде. Белореттан табиб китереп, уколлар ясатып, бер көн диярлек йоклаттылар, дарулар эчерделәр. Фатыйма уянып күзен ачканда, янында әнисе утыра иде. Фатыйма аптырап, берни аңламый әнисенә карап ятты. Әнисе дә елап шешенеп беткән. Ничәмә еллар сөйләшмәделәр, бер-берсенә үпкә саклап яшәделәр. Фатыйманың фаҗигасен ишеткәч, әнисе бар көченә аръякка йөгерде. Якуп аның да баласын үтергән икән дип, коты алынды. Теле белән тешләшсә дә, ул да үз баласын ярата, баласына бар үпкәләрен онытып, ул үзе баласыннан йөрәге белән гафу үтенде. Бу юлы Фатыйманың баласын да ул үзе табарга ярдәм итте.
Борчылма, балам, ничек тә ерып чыгарбыз. Балаңны әлегә Маһинур имезеп торыр, син үзең терел, калганын мин карармын, - дип Фатыйманың башыннан сыйпады. Ишектә Айбикә инәй күренде.
Бу изге баланы ник кыйный икән язмыш? Фатыйма бәбкәм, кеше балаларына изге ана булдың, сабырлыктан ташламасын сине Ходай. Менә, шулпа алып кердем, эчерик, хәл кереп китсен. Ходайның кодрәте киң, бәбкәм, бар да үтәр.
Фатыйма шым гына карап ятты, әбисе үлгәннән бирле аның өчен беркем дә болай итеп өтәләнгәне юк иде. Айбикә инәйуюгалар укый-укый аның башыннан сыйпады. Фатыйма, әллә янында жәлләүчеләр булганга, гел җебеп еларга гына торды. Шулай да теге вакыттагы кебек ялгыз түгел иде. Фатыйма:
- Балалар кая? - диде тонык кына тавыш белән.
- Борчылма, бәбкәм, алар бездә, кич керерләр, сиңа тынычлап йокларга кирәк, йокласаң, тизрәк савыгырсың.
Балалар кичне көтмәделәр, өелешеп килеп керделәр, алар арасында Рушания да бар иде. Алар Фатыйма яткан сәке читенә тезелделәр. Рушания' үрелеп аның кулыннан сыйпады. Асылгәрәй аны-моны уйламый:
- Әни, Бәхтияр абый үлде, аны кар белән күмеп таптадылар-таптадылар да кайтып киттеләр. Әни, аңа анда салкындыр бит, алып кайтыйк өйгә, ул җылынса, теге тургай кебек терелер иде.
Бу сүзләр яшендәй Фатыйманың йөрәген телеп үттеләр. Ул кычкырып елап, балаларны куркытудан куркып, авызын учлары белән басты. Тавышсыз гына әрнешеп елады. Фәрештә кебек йомшак күңелле, Фатыйма өчен өзелеп торган Бәхтиярнең соңгы сүзләре колакта чыңлап торды. Беренче анасын югалткан баш бала, монысын да югалтудан куркып, анасы өчен башын салды.
Фатыйма ике атнадан соң гына торып йөри башлады. Саттар агай да хәл белергә кереп чыкты. Гаепле кеше кебек аның күзләренә карарга читенсенеп торды. Фатыйма нык бетеренгән иде, ябыгып, күз төпләре каралып, үзе суырылып калган. «Кайчан эшкә чыгасың?» дип сорарга теле әйләнмәде. Борылып чыгып барганда гына Фатыйма:
- Хатта ни дип язылган иде? - дип куйды.
- «Көт, биш елдан килеп алырмын» диелгән иде. Кичер, Фатыйма балам.
- Мин гомерем буе көтәрмен, - диде Фатыйма бер ноктага карап.
Ике атна дигәндә, әнисе Маһинурдан баланы алып килде. Кечкенә, вакытыннан алда туган баланы кулына алгач, ул ашкынып көткән шатлыкны тоймады. Бала да әллә ничек, кечкенә. Өйгә кайткан яшь баланы балалар сырып алдылар. Бәби котлап, Айбикә инәй белән Барый абзый да кереп җиттеләр.
Исем куярга кирәк балага, кем атлы исем куябыз?
- Мәхмүт, Михман улы Мәхмүт булсын.
Өйдә тынлык урнашты, бер-берсенә карашып алдылар.
- Якуп улы диген, балам, - диде әнисе.
Ул ерткыч җанварның исемен ишетәсем дә килми, ата исеме йөртергә аның хакы юк.
- Ярый, шулай булсын ди, - диде Барый абзый, - синеңчә булсын. - Олы җанлы Барый абзый яшь хатынның яраларын кузгатмаска тырышып, сүз куертырга бирмәде. Фатыйманың җитлекми туган улына Мәхмүт исеме куштылар.
Якупны эзләп карадылар, тик кышкы бураннар чыгып, юллар югалгач, эзләүне туктаттылар. Тик язда карлар эреп, юллар ачылгач, берәү ауга барган җиреннән пар кирза итек белән Якупның теткәләнгән тунын алып кайтты. Әллә Акбүре исән калып үчен алды, әллә ач бүреләр өере өзгәләде. Үзе дә куркудан коралсыз чыгып качкан Якупның башына җиттеләр. Моны ишеткән халык «эткә эт үлеме, Ходай күрә бит ул кемне ничек җәзаларга», диде, кызганучы да булмады. Ерткыч Якуптан котылган авыл халкы да җиңел сулап куйды.
Саттар агай Фатыймага йортны олы авыл уртасына салдырмакчы булды, тик Фатыйма Барый абзыйлар яныннан читкә китәргә җыенмады. Өйне Барый абзыйлар белән беррәттән икенче ягына утырттылар. Әллә ни зур булмаса да, аның үз йорты. Якуп өе хуҗасыз ялгыз утырып калды.
Фатыйма еш кына баласына карап уйга кала: ул беркемгә дә охшамаган, үзе елый да белми, чәче дә туп-туры. Рушания белән дә бер охшашлыкларын тапмады. Фатыйма балага яшь тулгач, авылдагы бердәнбер табибка баласын күтәреп китте. Табиб балага бер карау белән селкенмичә катып калды, аннан куркып Фатыймага күзләрен күтәрде.
- Бар икән әрем сулары эчәсең, - диде акрын гына. Фатыйма да аңа аптырап карады.
- Ни булган?
- Мондый бала авылда берәү генә иде, хәзер менә икәү булдылар инде. Сәхияләрнең Алсуын күргәнең бармы - менә, синеке дә шундый бала булып туган.
Бер мизгелгә Фатыйма телсез калды, һәрвакыт авызыннан телен чыгарып, теләсә кайда, теләсә нишләп йөргән юан гәүдәле, акылсыз Алсуны күз алдына китереп, куркудан аяклары калтырый башлады, хәлсезләнеп урындыкка чүкте.
- Булмас, ул әле кечкенә, - диде хәле бетеп.
- Шат булыр идем дә ялгышырг а, тик бу балалар туу белән күренеп торалар. Алар йөз бала тусалар, йөзе дә бертөсле булып туалар, дауна дигән чир бу.
- Ничек, сайдан килгән ди ул аңа андый чир?
- Ул исерек, җүләр Якуптан нәрсә көтәсең ди, әлдә башкаларының саны төгәл булып туганга да аптырыйм.
Авыл халкы өчен Фатыйма Якуп өендә яшәгәч, Якуп хатыны иде, берәүнең дә башына да килмәде баланы кем дә булса башка берәүдәндер дип. Фатыйма башына сугып исәңгерәткән кеше кебек утыра бирде, йөзеннән кан качкан, нишләргә инде дигән сораулы карашын табибка күтәрде. Ул да җилкәсен җыерып торды.
- Мондый балалар өчен Уфада җүләрләр йорты бар, үзләре картаеп үлгәнче шунда яшиләр. Сәхияләр дә Алсуны шунда илтергә җыеналар, монда теләсә кемнән мыскыл ителеп йөргәнче, үзе кебекләр арасында яшәгәне яхшырак.
Чынлап та, Алсуны бала-чага теләсә нәрсә әйтеп үрти, мыскыл итә, ул инде җиткән кыз, ир-ат та мыскыл итә икән, дип сөйлиләр иде. - Теләсәң, син дә шулар белән бергә бара апасың, синең дә балаңа кәгазьләр әзерләрмен.
Фатыйма ашыкмый гына торып, баласын төрде дә берсүзсез чыгып китте. Кышның соңгы ае, бер көтү балалар ныр тузып тау шуалар, шулар арасында Алсу да йөри. Фатыйма никтер аны якыннанрак карарга булды. Ул да тау шуган балалар янына килеп басты. Ничек туры килсә, шулай киенгән, ялан юан шәрә ботлары күренеп тора, башындагы яулыгы сыпырылып төшкән. Чәчен сарык йоныдай аннан- моннан кыска итеп кискәләп ташлаганнар, күзләре яшьләнеп, эренләп тора, аларда бернинди дә мәгънә юк. Авызы гел ачык, балалар көлсә - көлә, еласа, ул да кушылып елый. Ул башкалар белән шумый, бер читтә шым гына карап кына тора, үзалдына нидер сөйләнә. Фатыйма селкенми дә Алсуны күзәтте. Малайларның берсе кызык күреп, «бар, син дә шу, симез чучка», дип, Алсуны бар көченә этеп җибәрде. Алсу ботларын күтәреп, таудан аска шуып төшеп китте, аның итәк астында бернәрсә дә юк иде. Малайлар бот чабып көләргә тотындылар, аларга кушылып Алсу да көлде. Фатыйманың йөрәге ярсыды, бүтән бу хәлне карап торырга үзендә көч тапмады. Елый-елый үз урамнарына, Инзир аръягына таба йөгерде. Фатыйманың йөгерә-атлап кайтканын күргән Айбикә инәй алар артыннан кереп җитте. Фатыйманың елап шешенгән йөзенә карады.
Дата добавления: 2015-11-26; просмотров: 72 | Нарушение авторских прав