Тақырып. Исламдық банктер

Сабақтың мақсаты – Шариат принциптеріне сәйкес, ИДБ-не мүше емес елдердегі мұсылман қауымдары мен мүше -елдердің экономикалық дамуы мен әлеуметтік прогресіне қолдау көрсету болып табылады.

Дәріс сұрақтары:

1. Ислам даму банкі

2. Исламдық сақтандыру - Такафул

3. Дәстүрлі сақтандырудан ислам сақтандырудың айырмашылықтары.

Негізгі (түйінді)түсініктер – Такафул, Ислам Даму Банкі,

1. Ислам даму банкі, ИДБ (араб.: البنك الإسلامي للتنمية‎, ағылш. Islamic Development Bank, IsDB) — халықаралық қаржы даму институы, 1973 жылдың 18 желтоқсанында өткен мұсылман мемлекеттерінің қаржы Министрлерінің Бірінші Конференциясының ниеттері туралы Декларациясына сәйкес құрылған.

Шариат принциптеріне сәйкес, ИДБ-не мүше емес елдердегі мұсылман қауымдары мен мүше -елдердің экономикалық дамуы мен әлеуметтік прогресіне қолдау көрсету болып табылады.Ислам Даму банкінің орталық пәтері Сауд Арабиясының Джидда қаласында орналасқан. Банктің жарғылық қоры 6 миллиард ислам динарына тең. Ислам динары Халықаралық валюта қорының арнаулы несиелендіру құқығының бірлік өлшеміне парапар банктің есептік бірлігі болып табылады. Ислам даму банкі көбінесе ауылшаруашылығын сумен қамтамасыз ету, канал тарту тәрізді агротехникалық және инфрақұрылымды дамыту мақсатындағы жобаларды қаржыландыруды әдетке айналдырған.
Ислам Даму Банкі (ИДБ) аймақтық қаржы ұйымы, халықаралық дамуды қаржыландыратын және Ислам Мемлекеттері Министрлерінің 1973 жылғы желтоқсанда Джидда қаласында (Сауд Аравиясы) өткен Бірінші Конференциясында жарияланған және Ислам Конференциясы Ұйымының (ИКҰ) 23 мүше мемлекетінің өкілдері қол қойған Ниет туралы Декларацияға сәйкес бекітілген болып табылады.

ИДБ қызметін 1975 жылғы 20 қазанда бастады.

ИДБ мақсаты Шариғаттың қағидаттарына сәйкес ИДБ мүше елдерінің және мұсылман қоғамдастықтарының экономикалық дамуына және әлеуметтік прогресіне көмек көрсету болып табылады. Мүшелерінің құрамына 52 мемлекет кіреді. ТМД елдерінің ішінде ИДБ мүшелері Әзірбайжан, Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан және Түрікменстан болып табылады.

Қазақстан Республикасы 1996 жылғы 16 мамырда ИДБ-ның 1974 жылғы 12 тамызда Джидда қаласында қол қойылған Құрылтай шартын ратификациялады.

1997 жылғы тамызда Алматы қаласында ТМД-да, Моңғолияда, ҚХР-да, Шығыс Еуропа аймағында орналасқан ИДБ мүше елдері және мұсылман қоғамдастықтары үшін аймақтық офисі ашылды.

Қазақстан Ұлттық Банкі 1998 -1999 жылдары ИДБ-ның Қазақстан Республикасының атынан басқарушының офисі құқығында Ислам Даму Банкімен белсенді ынтымақтастықты жүзеге асырды.

1999 жылы мамырда Ислам Даму Банкінің Вице-президентінің басшылығымен Бағалау миссиясының Қазақстанға сапары болды.

1999 жылғы 12-14 қазанда Алматы қаласында Қазақстан Республикасы Үкіметі және құрамын Кувейт араб экономикалық даму қоры, Сауд даму қоры және ИДБ ұсынған Үйлестіру Тобы арасында «дөңгелек үстел» отырысы өтті. Отырыстың нәтижесі өзара түсіністік туралы меморандумға қол қою және одан әрі қаржыландыру мүмкіндігін қарастыру үшін Қазақстанның мемлекеттік инвестициялар бағдарламасына кіретін жобалардың тізбесін қабылдау болып табылады.

1995 жылдан Қазақстанда ИДБ жұмыс істепкеледі.

2. Ислам сақтандыруы (такафул) «Такафул» дегеніміз не? және оның «дәстүрлі сақтандырудан» қандай айырмашылығы бар? Такафул (Араб: التكافل) — шариғатқа сәйкес, такафул операторымен іске асырылатын қаржы сақтандыру кооперативтік жүйесі. ^[1] Бұл жүйені жиі исламдық сақтандыру жүйесі деп атайды, оның негізі исламдық муамалат (исламдық банкинг), шариғат заңдарына сәйкестігіне тексеріледі. Бұл концепт 622 жылдан бері қолданылып келеді.^[2] Үлестік ортақ жауапкершілік (ақуила жүйесі Мекке және Медине мұсылмандарының тәджірибесінде болған) бүгінгі күнгі ортақ сақтандыру жүйесінің негізін қалады.

Такафул - өзара кепiлдiк туралы келiсiм, шариғат талаптарына сай және қатысушылар мен оператордан тұратын тәуекелдерден өзара сақтандыру.Қатысушы тәуекелдердi сақтандыру жағдайында өзара кепiлдiктердi алу үшiн бiртұтас қорға қаржылар екi жаққа бiрдей құрбан етедi. Такафул ұжымдық тәуекелдi қабылдауды пiшiндi ұсынады, барлық қатысушыларға сақтандыру жағдайының шабуылының тәуекелiн үлестiредi. Сонымен бiрге қатысушы жарналардың төленген бөлiгiнен серiктестiгiнiң пайдасына тиiстi шығындардың шегерiмiнен кейiн талаптана алады.

Такафула бірінші шарт қатысушылар (табарру) өзара қайырымдылықпен сыйға тарту ерекшелiктен тұрады. (топтың сапасында қатысушылар) қор екiншi шарт бойымен сақтандыру активтерiнiң басқаруы және инвестициялық портфель үшiн оператордың Такафулдарын жалдап алады. Мұсылман сақтандырудың жүйелерiнiң негiзгi дәстүрлі айырмашылықтары 1 кестеде келтiрiлген.

3. Дәстүрлі сақтандырудан ислам сақтандырудың айырмашылықтары.

Атауы	Дәстүрлі сақтандыру	Такафул
Қағидаттар	Шариғаттың қағидаттарына сәйкес келмейдi	Шариғаттың қағидаттарына сәйкес келеді
Келісім	Сатып алу-сату	Серіктестік (табарру - мудараба)
Серiктестiктiң мiндеттемесi	Кепілгер	менеджер қор
Кепiлдiк	Серiктестiкпен жеткiзiлiп берiледi	бiр-бiрiне қатысушылар өзара кепiлдiктi беру

Бақылау сұрақтары:

1.Сақтндырудың маңыздылығы мен қажеттілігі?

2.Ислам банктерінің қызметінің тиімділігі?

ӘДЕБИЕТТЕР: Негізгі: 1,2,3,4; Қосымша: 1,2,3,4,5.

Дата добавления: 2015-11-26