Рэжысёрскі аналіз народнага абраду

Выбар тэмы вызначаецца грамадзянскай пазіцыяй аў­тара-рэжысёра.Тэма – гэта жыццёвая з’ява, падзея, адлюстраваныя ў абрадзе пры дапамозе сродкаў мас­тац­кай выразнасці. Тэма – гэта праблема, актуальная для аўдыторыі, тэарэтычнае або практычнае пытанне, якое патрабуе вырашэння. Правільная пастаноўка праб­лемы дае магчымасць рэжысёру як аўтару-сцэна­рыс­ту намеціць першапачатковую канфліктную асно­ву будучай абрадавай дзеі. Тэма – гэта эмацыянальны во­пыт, інтэлектуальна-сэнсавы экстракт абрадавай дзеі, які застанецца ў свядомасці і падсвядомасці ўдзель­ніка і гледача. Тэма, якая фарміруе сюжэт, заў­сёды канкрэтная і індывідуальная. Напрыклад, тэмай каляднага абраду ў адным выпадку можа з’яўляцца рэ­кан­струкцыя калектыўнага абрадава-масавага дзеяння, здольнага паўплываць праз магію вербальных кан­струк­цый і рытуальных дзей на багацце ўраджаю і стат­ка ў новым аграрным годзе, у іншым варыянце аў­тар праз розныя абрадавыя формы можа раскрыць эта­пы трансфармацыі калядных звычаяў і пераўтварэнне іх з рытуальных у бытавыя.

Ідэя – галоўная вядучая думка, якая вызначае мас­тац­кую задуму сцэнарыя і асноўны змест абраду. Ідэя – гэта эмацыянальна насычаны вобраз, які адлюстроў­вае светапоглядныя і філасофскія разважанні рэжы­сё­ра.

Тэматычны блок– гэта сукупнасць эпізодаў, якія па-мастацку раскрываюць аспекты аўтарскай канцэп­цыі, што аб’яднаны адным сцэнічным заданнем. Аў­тар­ская канцэпцыя заўсёды мае некалькі аспектаў, та­му колькасць тэматычных блокаў у сцэнарыі павінна суадносіцца з лікам гэтых аспектаў. Кожны тэматыч­ны блок павінен мець вобразную назву, у якой кан­цэн­труецца сутнасць ідэйнай часткі сцэнарыя.

Архітэктоніка – паслядоўнасць і суразмернасць час­так, якія аб’яднаны ў адзінае ідэйна-тэматычнае цэ­лае. Архітэктоніка вывучае сувязь паміж асобнымі част­камі драматургічнага твора і іх функцыянальную на­кіраванасць. Асноўныя элементы-падзеі кампазі­цый­нага рашэння наступныя:

пралог – своеасаблівая прадмова, якая падрыхтоўвае ўдзельнікаў да маючай адбыцца ўрачыстасці. У пра­ло­гу адлюстроўваецца ў самым агульным выглядзе тэма і ідэя;

экспазіцыя – увод у святочную дзею. Задачы экспа­зі­цыі: інфармацыя ўдзельнікаў абрадава-гульнявой, свя­точнай дзеі аб будучых дзеяннях і стварэнне атмас­феры ўрачыстасці, святочнасці;

завязка – з яе пачынаецца драматургічны твор, “завязваюцца” канфлікт, па­зі­цыі бакоў, персанажаў;

развіццё дзеі – лагічная і эмацыянальная пад­рых­тоў­ка галоўнай падзеі; далучэнне ўдзельнікаў да сім­ва­лаў свята, абраду, стварэнне псіхалагічнага настрою, які садзейнічае найбольш поўнаму ўспрыманню дзеян­ня;

кульмінацыя – найвышэйшы эмацыянальны пункт у развіцці тэмы;

фінал – завяршальная частка, эмацыянальна-сэнсавы вынік.

Разглядаючы архітэктоніку традыцыйнага каляднага абраду, можна вызначыць наступныя дзеі, у якіх выяў­ляюцца асноўны змест і сімволіка рытуалу:

экспазіцыя – шэсце карнавальнага гурту калядоў­шчыкаў па вёсцы да гаспадаровай сядзібы, выкананне “агульных” калядак;

завязка – уваход калядоўшчыкаў у хату, дыялог па­між павадыром і гаспадаром;

развіццё дзеі – выкананне велічальна-віншавальных песень і хвалебных прамоў членам сям’і: гаспадару, гас­падыні, дачцэ, сыну; магічна-абрадавыя дзеі цэн­траль­ных зааморфных масак казы, мядзведзя, каня, жо­рава і інш.;

кульмінацыя – карнавальнае прадстаўленне ража­ных, гратэскавых персанажаў;

развязка – просьба калядоўшчыкаў аб адорванні. Узна­гароджванне спевакоў падарункамі;

фінал – выкананне каляднага гімна.

Сцэнарна-рэжысёрскі ход – гэта вобразны рух аў­тар­скай канцэпцыі, накіраваны на дасягненне мэты эма­цыянальнага, педагагічнага ўздзеяння. Пошук ары­гі­нальнага аўтарскага сцэнарна-рэжысёрскага ходу – для рэжысёра задача складаная. Ён павінен быць зной­дзе­ны або прыдуманы на этапе распрацоўкі задумы, калі сфармулявана праблема, распрацавана мас­тац­кая канцэпцыя. Запазычаны, ужо існуючы сцэ­нар­на-рэ­жысёр­скі ход, выконваючы функцыю штучнага аб’яд­нан­ня сцэнарнага матэрыялу, з’яўляецца прыё­мам. Ка­лі замена аднаго прыёму на іншы не змяняе вашай за­ду­мы, значыць, і самой задумы як аўтарскай, наватар­скай каштоўнасці не існуе.

У зімовым абрадавым комплексе сцэнарна-рэжы­сёр­скім ходам можа быць спаборніцтва двух калядных гур­тоў, напрыклад мужчынскага і жаночага. У абрадах сёмушнага святочнага кантынууму вобразна-сімва­ліч­ным дзеяннем, якое аб’ядноўвае асобныя эпізоды, мо­жа стаць варажба на вянках, павязванне стужачак і за­гад­ванне запаветнага жадання на агульным вялікім вянку.

Дата добавления: 2015-07-08